Uluslararası retorik: Zelenskiy konuşmalarında tarihsel olayları nasıl kullanıyor?

Son aylarda Ukrayna’da devam eden çatışmalar pek çok masum insanı evinden ederken birçok insan ise savaşta hayatını kaybetti. Rus yetkililer savaş boyunca 23 binin üzerinde Ukraynalı askerin hayatını kaybettiğini iddia ederken Ukraynalı yetkililer ise şu ana kadar 34 binin üzerinde Rus askerinin öldüğünü açıkladı. Ancak bu rakamların kesinliği hakkında herhangi bir kanıt bulunmuyor. Öte yandan Birleşmiş Milletler’in açıkladığı rakamlara göre savaşın patlak verdiği 24 Şubat 2022 tarihinden bu yana Ukrayna’dan iltica edilen vatandaşların sayısı 8 milyona ulaştı. En çok Ukraynalı vatandaşı ağırlayan ülkelerin başında ise Polonya geliyor. Paylaşılan rakamlara göre Polonya şu ana kadar 4 milyonun üzerinde Ukraynalı vatandaşı kabul etti.

Uluslararası destek için retorik

Savaştan milyonlarca insan etkilenmeye devam ederken Rusya'nın Ukrayna'ya karşı düzenlemiş olduğu askeri müdahalelerin ardından, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, uluslararası destek arayışında birçok ülkenin seçilmiş temsilcilerine doğrudan hitap etti. Zelenskiy bu konuşmalarda, kendi ülkesinin şu anki durumu ile konuşma yaptığı ulusların belirli tarihsel deneyimleri arasındaki paralelliklere açık göndermeler yaptı.

3 temel stratejiyi kullanıyor

Bu strateji, Ukrayna'ya başarılı bir şekilde uluslararası destek sağlamak için Zelenskiy'nin en çok kullandığı strateji olarak dikkat çekiyor. Sovyet sonrası siyaset ve tarihsel hafızanın kullanımı konusunda uzman olan bir ekip, Zelenskiy'nin konuşmalarının üç temel yolla küresel desteği topladığını düşünüyor. Zelenskiy yaptığı konuşmalarda Ukrayna halkı için empati uyandırıyor, yabancı hükümetlerin halklarının Ukrayna'yı destekleme konusundaki çıkarlarını değerlendirmelerini sağlıyor ve toprak egemenliğinin dünya barışı için önemini vurgulayarak ülkesinde yaşanan bu durumun lokal bir sorun olmadığını ve tüm dünyayı tehdit ettiğini ifade ediyor.

Tarihsel paralelliklere atıflar yapıldı

Zelenskiy'nin konuşmalarının her biri, o sırada hitap ettiği ulusun insanlarında yankı uyandırmak için planlı olarak hazırlanmış tarihi referanslar içeriyordu. Örneğin Zelenskiy Alman Federal Meclisi'ne yaptığı konuşmada, Alman halkının “özgürlük ve kölelik arasında” bir duvarın arkasında durduğunu belirtti. Bu konuşmada, Berlin Duvarı'nın İkinci Dünya Savaşı sonrası Almanya'sını demokratik Batı ve komünist Doğu olmak üzere iki ülkeye bölmesine güçlü bir şekilde vurgu yapıldı. Ayrıca, Alman halkının tarihsel sorumluluğuna atıfta bulunarak Nazi rejiminin toprak genişlemesi ve soykırımcı yaklaşımları nedeniyle milyonlarca Avrupalının İkinci Dünya Savaşı boyunca acı çektiğine dikkat çekti. Zelenskiy'nin Yahudi kökenleri göz önüne alındığında, bu referansların özellikle etkili olduğu söylenebilir. Zelenskiy İsrail yetkililerine konuşurken, halkının mevcut acılarını ve zorunlu göçlerini 1930'larda ve 1940'larda Avrupa’daki Yahudi halkının deneyimleriyle karşılaştırdı. Zelenskiy, Ukraynalılar hakkında konuşurken “İnsanlar artık dünyaya dağılmış durumda. Güvenlik arıyorlar. Barış içinde kalmanın bir yolunu arıyorlar. Bir zamanlar sizin de aradığınız gibi…” ifadelerini kullanarak bu tür referanslara başvurmuştu.

İngiliz ve Amerikan tarihine yapılan göndermeler

Vladimir Zelenskiy ABD Kongresi'ne hitaben yaptığı konuşmada, Pearl Harbor'da ve 11 Eylül'de düşman güçlerin beklenmedik saldırılarına da atıfta bulundu. Ukrayna Devlet Başkanı bu ani ve beklenmedik saldırıların masum insanların hayatlarını nasıl alt üst ettiğini vurguladı. Zelenskiy son olarak, İngiliz Parlamentosu'na konuşurken, İngiltere'nin yayılmacı bir politika izleyen Nazi Almanyası tarafından tehdit edildiği ve direnmeye çalıştığı bir dönemde Winston Churchill'in yaptığı unutulmaz konuşmalardan birine atıfta bulundu. Zelenskiy daha sonra kendi sözlerini de ekleyerek şu ifadeleri kullandı:

Denizlerde savaşacağız, havada savaşacağız, bedeli ne olursa olsun topraklarımızı savunacağız. Ormanda, tarlalarda, sahillerde, şehirlerde ve köylerde, sokaklarda, tepelerde savaşacağız. Şunu eklemek istiyorum: Kalmius ve Dinyeper kıyılarında yer alan bölgelerde de savaşacağız ve teslim olmayacağız!

Duygulara hitap etmek

Bu tarihsel paralellikler, dünyanın farklı yerlerinde yer alan ve farklı tarihsel süreçlerden geçen ülkelerin ve bu ülkelerde yaşayan vatandaşların duygularına hitap etmeyi amaçlıyordu. Politikacılar konuşmalarında uzun zamandır tarihi olayları kullanırken Zelenskiy'nin tarihi kullanımı, çeşitliliği ve hedef kitlesi göz önüne alındığında diğer konuşmalardan ayrılıyor. Ukrayna Devlet Başkanı bu konuşmaları yaparken amacı kendi halkını bir araya getirmek değil, uluslararası bir destek koalisyonu kurmaktı.

Farklı ülkelerde farklı duyguları canlandırdı

Zelenskiy'nin tarihsel referansları farklı ülkelerde farklı duyguları hareketlendirdi. Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail'de travma, Almanya'da utanç ve suçluluk, Birleşik Krallık'ta gurur. Ancak her durumda temel amaç, bu ülkelerin insanlarına kendi geçmişlerini hatırlatarak bugün Ukrayna halkının acı ve ıstırabını anlayabilmelerini sağlamaktı.

Halkın nabzını yoklamak

Zelenskiy'nin, kullandığı referanslar medyada ve halk arasında daha geniş tartışmalara yol açarak çatışmaya ve savaşa karşıt olan duyguları da ortaya çıkardı. Bununla birlikte liderlerin ülkelerinde yaşayan vatandaşların savaşa karşı ortaya koydukları tepkiyi de ölçmelerine izin verdi. İnsanların Zelenskiy'nin tarihsel referanslarına daha çok maruz kaldığı yerlerde, liderler Ukrayna'yı destekleyen politikalarının geniş halk desteği alacağından daha emin bir şekilde hareket ettiler.

Konuşmaları pek çok yerde olumlu etki yarattı

Konuşmalarındaki etki Almanya'da net bir şekilde görülmüştü. Federal Meclis'in gündemini Ukrayna'daki savaştan diğer devlet meselelerine çevirmesi kamuoyunda öfkeyle karşılanmıştı. Almanya o zamandan beri yardımlarını artırmaya devam etti. Zelenskiy'nin ABD Kongresi'ndeki konuşması, hem seçilmiş temsilciler hem de halk arasında Ukrayna halkı için endişe ve empati uyandırdı. Bu konuşmadan saatler sonra, ABD Başkanı Joe Biden Ukrayna'ya 800 milyon dolarlık ek bir askeri destek paketi açıkladı. İngiltere'de ise Zelenskiy'nin konuşmasından önce bile kamuoyunda Ukrayna'ya yönelik büyük bir destek vardı. Konuşmadan önce hükümet, Ukraynalı mültecilere yardım etmek için yeterince çaba göstermediği için eleştirildi. Konuşmadan iki gün sonra ise Birleşik Krallık hükümeti Ukraynalı mülteciler için vize başvuru sürecinin elden geçirildiğini duyurdu.

İsrail'de başarısız girişim

İsrail'de ise durum biraz daha farklıydı. Zelenskiy'nin Ukrayna'daki mevcut durum ile Yahudi soykırımı arasında bağlantı kurma girişimleri İsrail'deki siyasi yelpazenin tüm kesimlerinden eleştiri aldı. İsrail'in Ukrayna'ya desteği nispeten sessiz kaldı. Bu tarihsel benzerliğin kabul görmemesi, İsrail'in Ukrayna'yı desteklemekteki isteksizliğinde büyük rol oynadı.

Ortak bir ideal

Belki de Zelenskiy'nin en başarılı olan hitap etme stratejisi, İkinci Dünya Savaşı sonrası düzenin liberal ideallerine yaptığı atıflarda gizliydi. Rusya, Ukrayna'nın toprak egemenliğini tehdit ederek, 1945'ten bu yana büyük ölçüde barışçıl dönemin temel ilkesi olan “ülkelerin egemenliği” konusunda da dünyada bir tepkinin oluşmasına neden oldu. Bu ortak değeri farklı şekillerde kullandı. Örneğin, Amerikalılara toprak güvenliklerinin tehlikeye girdiğini ve İngilizlerin direniş yoluyla korunduğunu hatırlattı. Ancak amaç aynıydı: Ulusunun arkasındaki uluslararası desteği birleştirip harekete geçirerek bunun gerçekleşmemesi durumunda parçalamış bir küresel ortamın resmini gözler önüne sermek.

HABERNEDİYOR.COM | TAYFUR BAL - ÖZEL HABER