İstiklale doğru ilk adım: Dünden bugüne gazete arşivlerinde ‘19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı'

Her sene 19 Mayıs’ta Türkiye genelinde kutlanan 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin resmî bayramı olarak yıllardır kutlanmaktadır.

GÜNDEM 19.05.2023, 07:17 19.05.2023, 09:33
İstiklale doğru ilk adım: Dünden bugüne gazete arşivlerinde ‘19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı'

Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919 tarihinde Bandırma Vapuru ile Samsun’a giderek düşman devletlerin işgaline karşı Türk Kurtuluş Mücadelesi’ni başlattığı gün olarak kabul edilir ve Mustafa Kemal Atatürk bu günü, bütün Türk gençliğine armağan etmiştir.

    

‘İstiklal ve özgürlüğe doğru ilk adım’

19 Mayıs, her sene hem Türkiye Cumhuriyeti hem de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 19 Mayıs, Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanır. Gençlik ve Spor Bayramı olarak 1926 senesinde ‘Gazi Günü’ adıyla ilk defa Samsun’da kutlanmış ve daha sonra ise 24 Mayıs 1935 tarihinde Atatürk Günü ismiyle resmi bir mahiyet kazanmıştır. 

Bu etkinlikten sonra gerçekleşen bir Spor Kongresi’nde konuşan Beşiktaş Kurucu Üyesi Ahmet Fetgeri Aşeni, Atatürk Günü’nün, bütün Türk gençliğine mâl edilmesi için; bu günün, 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı adıyla her sene yapılması teklifinde bulunmuştur. 

Aşeni’nin bu teklifi kongredeki oylamayla kabul edilmiş ve Mustafa Kemal Atatürk’ün de onay vermesiyle yasalaşmıştır. 20 Haziran 1938 tarihinde bir kanunla “Gençlik ve Spor Bayramı” şeklinde kutlanan bayramın ismi, 12 Eylül Darbesi’nin ardından “Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı” olarak değiştirilmiştir.

19 Mayıs’ın siyasi ve tarihi önemi

Yeni Türk devletinin dönüm noktalarından biri olarak kayıtlara geçen 19 Mayıs 1919 tarihinin üzerinden tam 102 yıl geçti. Atatürk’ün Milli Mücadele döneminde Samsun’a ayak bastığı tarih olarak 19 Mayıs, bir yandan da Gençlik ve Spor Bayramı olarak her yıl kutlanmaktadır. 

Türk Milleti için bir dönüm noktası teşkil eden ve kurtuluşun başlangıcı olarak nitelendirilen, Samsun’da Anadolu topraklarına ayak basarak Millî Mücadele’yi başlattığı 19 Mayıs 1919 tarihinin önemi sebebiyle Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs’ı Türk gençliğine armağan etti. 



Atatürk’ün ‘gençlik’ vurgusu

Mustafa Kemal Atatürk, Millî Mücadele’nin verildiği dönemlerde Türk milletini geleceğe taşıyacak ve köhnemiş, karanlık fikirlere karşı çıkacak kişilerin, genç zihinler olduğuna dikkat çekmiş ve bu sebeple ‘gençlik’ kavramı, Mustafa Kemal Atatürk için oldukça önem taşıdığı görülmüştür.

Atatürk, yeni kurulan Türk devletinin geleceğini genç dimağlarda aramış ve gençlikten bahsederken de bir yandan da fikirde de yeniliği ve gençliği vurgulamıştır. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk, “Genç fikirli demek, doğruyu anlayan ve gören gerçek fikirli kişi demektir” sözleriyle buna dikkat çekmiştir.

Çoğu zaman Atatürk’ü yücelten unsurlardan biri olarak, gençliğe verdiği değer gösterilmiştir. Bu çerçevede Atatürk’ün, Milli Mücadele’nin başından beri köhnemiş fikirlere, milleti geri bırakmak isteyenlere karşı, tek çarenin gençlikte olduğunu görmesi ve bu genç nesle değer vermesi oldukça önem arz etmektedir.

Gazete arşivlerinde ‘19 Mayıs’

Atatürk’ün gençliğe armağan ettiği ve Türk devletinin kurtuluşu ve kuruluşu açısından oldukça önem arz eden bir tarih olan 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, geçmişten günümüze birçok gazetenin manşetlerini süslemiş ve geçmişten bugüne bütün gazeteler bu özel tarihe gereken hassasiyeti göstermiştir.

İşte geçmişten bugüne gazete arşivlerinde ‘19 Mayıs’

“Anadolu Gazetesi”

Anadolu Gazetesi’nin 19 Mayıs 1935 Pazar günü tarihli gazetesinin ilk sayfasında “Başbuğ Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a ayak bastığı 19 Mayıs günü Halkevinde kutlanacaktır” bilgisine yer verilmiş. Anadolu Gazetesi’nin ilk sayfasında, Halkevinde yapılacak bir şenlikle kutlanacağı belirtilen 19 Mayıs’ın, devrimin ilk başladığı gün olarak nitelendirildiği görülür.



"Yeni Sabah Gazetesi”

19 Mayıs 1938 Perşembe tarihli “Yeni Sabah Gazetesi", “Bugün, bir hayat ve ümit başlangıcının yıldönümü” başlığıyla gençliğin bayramını okurlarına duyurmuş.



"Tan Gazetesi”

19 Mayıs 1938 Perşembe tarihli “Tan Gazetesi”nde, “Bugün: 19 Mayıs Gençlik Bayramı” başlığı verilirken sol sütunda ise 19 Mayıs, “Talihimizin dönüm noktası” olarak nitelendiriliyor.



“Doğu Gazetesi”

19 Mayıs 1938 tarihli “Doğu Gazetesi”, ‘19 Mayıs’ın 19’uncu Yıldönümü’ manşetiyle yayımladığı gazetenin ilk sayfasında, “Atatürk’ün Anadolu’ya ayak bastığı bugün, bütün memleket gençliği için en büyük bir bayramdır” ifadelerine yer verilmiş.



“İkdam Halk Gazetesi”

Türk basın tarihinin köklü gazetelerinden biri olan İkdam Gazetesi, 19 Mayıs 1939 Cuma tarihli gazetede, “Atatürk’ün Samsun’a ayak bastığı gün” başlığıyla verdiği haberde, bugünün Türk milletinin ikinci kez doğuşunun başlangıcının 20. yıldönümü olduğuna dikkat çekilmiş. Haberin altında ise Gençlik ve Spor Bayramı’nın, yurdun her yerinde büyük merasimle kutlanacağı bilgisi yer alıyor.



"Aydın Gazetesi”

Aydın Gazetesi, 19 Mayıs 1939 tarihinde “Yurttaş! 19 Mayıs neşe, sıhhat, spor ve gençlik günüdür. Bu günün kutlu olsun” manşetiyle yayımlanmış.



“En Son Havâdis Gazetesi”

19 Mayıs 1941 tarihli ‘En Son Havâdis Gazetesi’, gazetenin ilk sayfasında “Atatürk Gençliğinin Bayramına Millî Şefimiz İsmet İnönü Başkanlık Ettiler…” ifadeleriyle 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramını okurlarına anımsatırken bayramın, yurt genelinde büyük bir coşkuyla kutlandığı bilgisine yer veriyor. Gazetenin ilk sayfasının neredeyse tamamının 19 Mayıs’a yönelik haber ve yazılara ayrılması, gazetenin bu güne verdiği önemi göstermesi bakımından dikkat çekicidir.



“Vatan Gazetesi”

Vatan Gazetesi, 19 Mayıs 1941 tarihli gazetede “Asil Türk gençliği, bugün Atatürk’ün manevi huzurunda” başlığını kullanırken onun altında ise Türk bayrağı üzerinde Mustafa Kemal Atatürk ile İsmet İnönü’nün resimlerine yer vermiş.



“Bugün Gazetesi”

19 Mayıs 1942 Salı tarihli “Bugün Gazetesi” ise, “Türk: 19 Mayıs Bayramın Kutlu Olsun” başlıklı manşetle gazeteyi okurlarına sunarken “Atatürk’ten Milli Şef’e sembolünü taşıyan Türk gençlerinin ellerinde bugün Ankara’ya ulaştırılıyor” ifadelerine yer verildi. Gazetede yer alan resimde ise Samsun’dan gelen bir gencin, elindeki bayrağı İsmet İnönü’ye teslim ettiği görülüyor.



“Tan Gazetesi”

19 Mayıs 1942 Salı tarihli ‘Tan Gazetesi’, 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nı manşetlere taşıdığı haberinde, Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıktığı günün yıldönümünün heyecanla kutlanacağı bildiriliyor. Alt sütunlarda ise 19 Mayıs ile ilgili bir yazıda “Yeni Türkiye’nin doğum günü” ifadeleri dikkat çekiyor.



“Vatan Gazetesi”

19 Mayıs 1942 tarihli Vatan Gazetesi, “İstiklâle doğru atılan ilk adım” manşetiyle yayımladığı gazetede 19 Mayıs için, “Atatürk, Türk tarihinin seyrini değiştirmek için Samsun’da Anadolu toprağına bugün ayağını basmıştı” sözlerine yer verdi.



“En Son Dakika Gazetesi”

19 Mayıs 1942 Salı tarihli gazetede, Milli Şef olarak nitelendirilen İsmet İnönü’nün Türk gençliğine hitabına yer verilmiş ve gençlere hitaben “Sizin de ahlaklı, çalışkan ve kuvvetli olmanızı isteriz” ifadelerini kullandığına dikkat çekilmiş.



"Vatan Gazetesi”

Vatan Gazetesi, 19 Mayıs 1954 tarihli gazetede, “Bugün 19 Mayıs Gençlik Bayramını kutluyoruz” başlığıyla verilen haberin yanı sıra Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı’nı başlatmak için Samsun’a çıkışının otuz beşinci yıldönümü münasebetiyle ülkenin her tarafında gösteriler düzenleneceği bildiriliyor.



“Hürriyet Gazetesi”

Hürriyet Gazetesi’nin 19 Mayıs 1971 Çarşamba günkü gazetesinde “19 Mayıs kutlu olsun” ifadeleriyle verilen haberde, 19 Mayıs’ın Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde törenlerle kutlanacağı bilgisi aktarılmış.



“Aydın Gazetesi”



“Akşam Gazetesi”

Yorumlar (0)