Doğal gazı kesilen Avrupa, kömüre sarıldı! Kömür tüketimi artıyor

Ukrayna-Rusya savaşının sebep olduğu belirsizlikler ile elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki hızlı yükseliş, kömür fiyatlarını piyasalarda son 1 yılda 4 katına yükselterek tonunu 400 doların üstüne taşıdı.

"Birçok Avrupa ülkesi bu kış kömürle ısınacak"

Türkiye Kömür İşletmelerinin (TKİ) de üyesi olduğu Brüksel merkezli Avrupa Kömür ve Linyit Birliği (EURACOAL) Genel Sekreteri Brian Ricketts, kömür piyasalarında son duruma yönelik değerlendirmeler yaptı. Avrupa piyasalarında hâli hazırda eylül vadeli sözleşmelerde kömürün ton fiyatının 405 dolar civarında olduğunu hatırlatan Ricketts, "Sonsuza kadar kömür fiyatları bu kadar yüksek kalmayacak. İnecek.” sözlerini kullandı. Bu noktada kömür fiyatlarının geleceğine yönelik öngörüde bulunmanın zor olduğuna dikkat çeken Ricketts, "Kömür fiyatlarının çok çabuk yükseldiğini gördük. Yani fiyatlar hem çok oynak hem de tarihi yüksek seviyelerde. Bu sebeple böyle bir piyasada tahmin yapamazsınız." sözlerini kullandı. Ricketts, geçen sene bu dönemde kömür fiyatlarının 100 dolar, bir önceki sene ise 60 dolar civarında seyrettiğini, son zamanlarda ise hızla yükseldiğini söyledi. Rusya'dan Avrupa'ya doğal gaz akışının kış aylarında özellikle kesintiye uğrama ihtimali olduğunu belirten Ricketts, "Bu kış kriz sebebiyle birçok Avrupa ülkesi daha çok kömür yakmayı düşünüyor." açıklamasını yaptı.

Avrupa'da Yunanistan, Çekya, Macaristan, Polonya, Avusturya, Hollanda, İspanya İtalya, Fransa, İngiltere ve Almanya’nın kömürden daha çok elektrik üretim potansiyeli olduğunu belirten Ricketts, bu ülkelerin kömür santrallerini yeniden açtıklarını ya da santrallerinin faaliyet sürelerini uzattıklarını belirtti. Ricketts, krize rağmen Avrupalıların gözünde kömürün, bir "kurtarıcı" olmadığını fakat mevcut durumda geçmişe oranla daha olumlu karşılandığını söyledi. Avrupa ülkelerinin, ithal doğal gaza güvenmenin bir hata olduğuna dikkat çeken Ricketts, bu duruma AB'nin karşı yenilenebilir enerji gündemine odaklandığını dile getirdi. 

Kömür, gaz boşluğunu dolduracak

Yenilenebilir enerjiye geçiş aşamasında kömürün doğal gazdan ortaya çıkan boşluğu dolduracağına vurgu yapan Ricketts, bu noktada AB'nin enerji arz güvenliği sebebiyle kömürle ilgili belirli düzenlemeleri gevşetmek adına adımlar atabileceğini aktardı.

Ricketts, bu aşamada AB ülkelerinin hedeflerinin, karşılaştıkları zor durum karşısında enerjide istikrarı sağlamak olduğunu ifade ederek, buna karşın kriz sebebiyle AB enerji ve iklim politikasında ciddi bir değişiklik olmayacağını kaydetti.

Kömürün payının Avrupa'nın elektrik üretiminde geçen sene yüzde 15 civarında seyrettiğini hatırlatan Ricketts, "Gaz krizi sebebiyle bu kış kömürden elektrik üretiminin daha fazla olmasını bekliyoruz. Kömürün payı yükseldi ve büyük ihtimalle daha da yükselecek. Kömürün elektrik üretimindeki payı, yıl sonuna kadar yüzde 20'nin üzerine çıkabilir." şeklinde konuştu. 

Kömür tedarik problemi

Ricketts, kömür tedariki ile ilgili bazı zorluklar yaşandığına vurgu yaparak, termik santrallerin AB içinde kömür sağlanan limanlara uzak olduğunu, kömürün santrallere ulaşımında problemler yaşandığını aktardı. Kömür taşımak için özellikle kullanılan büyük kanallarda su seviyelerinin nakliye için yetersiz olduğunu belirten Ricketts, bu sebeple kömürün demir yollarında taşındığını, tedarik sıkıntıları meydana geldiğini söyledi. Ricketts, AB'nin, Rusya'ya yaptırımları sebebiyle ağustos ortasında kömür ithalat yasağı koyduğunu belirterek, bu dönemde limanlardaki kömür stoklarının arttığını dile getirdi. Avrupa'ya bu aşamada Rusya'dan kömür gelemeyeceğini belirten Ricketts, kömürün artık ABD ve Endonezya başta olmak üzere bunlar gibi ülkelerden tedarik edildiğini söyledi. Ricketts, Rusya'nın, uluslararası piyasalarda kömürünü yalnızca üretim maliyetinin üzerinde satabildiğini, devletin, uyguladığı fiyatlar sebebiyle memnun olmadığını, kömür alan devletlerin ise bu durumdan memnun olduğuna dikkat çekti. Kömür tedarikinin çok farklı kaynak ülkeden gelebileceğini belirten Ricketts, Avrupa'nın, başka kaynaklardan da bu ürünü tedarik edebileceğini söyledi.

Yeni kömür santrali yatırımı yok

Ricketts, gaz krizi sebebiyle Avrupa'da herhangi bir ülkenin yeni kömür madenlerine ya da kömür santrallerine yatırım yapmasını beklemediğini, AB iklim politikasının bunun önünde bir engel olduğunu dile getirdi. Avrupa'da şu anki durumda kömür piyasalarını karbon fiyatlarının yönlendirmediğini söyleyen Ricketts, "Kömür fiyatlarına doğal gaz yön veriyor. Gaz fiyatlarında yaşanan artış kömür fiyatlarını da yukarıya çekti." şeklinde konuştu. Son zamanlarda kömürün üretim maliyetlerinde ise ciddi bir artış yaşanmadığına dikkat çeken Ricketts, kömür fiyat artışının yüksek gaz fiyatları ve piyasa dinamikleri tarafından yönlendirildiğini dile getirdi. Ricketts, Hali hazırda Avrupa'da gaz depolama seviyelerinin iyi göründüğünü fakat bu süreçte gazın kesinlikle çok pahalı olacağını ifade etti. 

En fazla kömür tedarik eden ülke Rusya’ydı

Yaptırımların öncesinde Rusya, AB ülkelerine en çok kömür tedarik eden ülkeydi. Rusya, Avrupa’ya, kömür ihracatının yaklaşık yüzde 25'ini yapıyordu. AB ülkeleri ise kömür ithalatının toplam yüzde 45'ini, elektrik üretimindeki termal kömürün de yüzde 70'ini Rusya'dan alıyordu. Rusya Enerji Bakanlığı verilerine bakıldığında ise 2021 yılında Rusya, AB'ye 48,7 milyon ton kömür sattı.