Dünyada bir ilk: Laboratuvar üretimi kan, insana nakledildi

İngiltere'de, bilim adamlarının çalışmalarıyla sağlıkta kritik bir gelişmeye imza atıldı.

İlk defa bir insana laboratuvar kanı nakledildi

Laboratuvarda yetiştirilmil olan kırmızı kan hücreleri, talesimi ve orak hücre hastalığı tedavilerinde devrim yaratmaya imkan tanıyabilecek dünyanın ilk klinik denemesinde gönüllülere nakledildi. Bu kan hücreleri, donörlerden alınmış olan kök hücrelerden büyütüldü. 

Bristol Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ashley Toye, “Bu heyecan verici ve zorlu deneme, kök hücrelerden kan üretmek için ciddi bir dönüm noktası... Kök hücrelerden üretilmiş olan ilk kan naklini yaptık. Klinik denemenin neticesinde hücrelerin ne kadar iyi performans sergilediğini görmekten dolayı heyecan duyuyoruz." ifadelerini kullandı.

Toye, toplumda ‘yalnızca 10 kişide görülen’ kan gruplarının var olduğunu söyledi ve 'Bombay' ismi verilen kan grubundan İngiltere'de yalnızca birkaç ünite bulunduğunu aktardı.

Olumsuz bir etkisi görülmedi

İngiltere Sağlık Ensititüleri (NHS) Kan ve Nakil Birimi ve Bristol Üniversitesi'nin ortaklaşa gerçekleştirdiği Restore denemesinin bir parçası olarak şu ana kadar laboratuvarda yetiştirilen kırmızı hücreleri, 2 sağlıklı gönüllüye nakledildi. Araştırmacılar, bugüne kadar nakil gerçekleştirilen gönüllülerde herhangi bir olumsuz etkiye rastlanmadığını duyurdu.

Bilim insanları, laboratuvarda yetiştirilmiş olan kanı kullanmanın, yakın vadeli iki potansiyel avantajı olduğunu ifade etti. İlk başta, yaklaşım, talasemi ve orak hücre hastalığı gibi düzenli nakil  gerektiren ve ender görülen kan gruplarına sahip olanlar için donör eksikliğini karşılayabilir. İkincisi de laboratuvarda yetiştirilmiş olan kanın standart donör kanından daha fazla performans göstereceği düşünülüyor.

Yapay kan uzun süre dayanabiliyor

Araştırmacılar, kırmızı kan hücrelerinin 120 güne yakında bir ömrü olduğunu ve normal kan bağışının farklı yaş aralığındaki hücreleri kapsadığını aktardı. Laboratuvarda yetiştirilen kan hücrelerinin ise buna karşılık taze olduğu ve bu sebeple daha iyi performans gösterdiği ve uzun süre dayandığı belirtildi.

Cambridge Üniversitesi'nden Prof. Dr. Cedric Ghevaert, "Laboratuvarımızda yetiştirilmiş olan kan hücrelerinin kan bağışçılarından gelen kan hücrelerinden daha uzun süre dayanacağını bekliyoruz. Dünyada bu alandaki ilk denememiz başarıyla sonuçlanırsa, şu anda düzenli bir şekilde uzun süreli kan nakline ihtiyacı olan hastaların gelecek dönemde daha az kan nakline ihtiyacı olacağı ve tedavilerinin iyileştirileceği manasına gelecektir."

Diğer yandan, orak hücra ya da talasemi hastalığı gibi kan hastalıkları bulunan kişiler, kırmızı hücre değişimine ya da düzenli kan nakline bağımlılık duyuyor. Bazı insanlar 4-6 haftada bir 12 üniteye kadar kan nakli gerçekleştiriyor.

Laboratuvarda kan üretimi

Laboratuvarda üretilen kan, donörden alınan yetişkin kök hücreler aracılığıyla üretiliyor. Kök hücreler, söz konusu hücrelerin çoğalmasını ve olgun hücrelere dönüşmesini sağlayan 18-21 gün boyunca bir besin çözeltisine yerleştiriliyor. 1-2 yemek kaşığı kırmızı kan hücresi üretmek için 24 litreye yakın besin çözeltisine ihtiyaç var.

Ayrıca araştırmada yer almayan İskoç Ulusal Kan Transfüzyon Servisi direktörü Prof. Dr.  Marc Turner, bu durumun laboratuvarda daha geniş klinik kullanım için kan üretmeye doğru “yol boyunca oldukça önemli bir adım” şeklinde değerlendirdi.