Türkiye'nin Ulusal Yapay Zeka Stratejisi belirlendi

"Zeki canlılara özgü dinamik ortamlarda karar verme, keşfetme ve anlama gibi eylemlerin bilgisayar ve bilgisayar kontrolündeki bir makine tarafından gerçekleştirilmesi" şeklinde tanımlanan yapay zeka ve bu alanın dünyadaki gelişimi, Türkiye’deki kurumları harekete geçirdi. 

11’inci Kalkınma Planı ve 2021 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı doğrultusunda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı tarafından ortak olarak hazırlanan Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, kabul edildi. Türkiye’nin 2021 ve 2025 seneleri arasındaki yapay zeka eylem planını bildiren ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzası ile kabul edilen bu stratejik planın ayrıntıları duyuruldu. 

Türkiye’nin 2025 senesine kadar yapay zeka alanında yürüteceği çalışmalar için yol haritası niteliğinde olan bu çalışmada ilk olarak stratejinin öncelikleri, amaçları, tedbirleri, “Milli Teknoloji Hamlesi” ve “Dijital Türkiye” vizyonları belirlendi. Yapılan açıklamaya göre “Dijital Türkiye” toplumsal, kurumsal ve ekonomik faaliyetlerde dijital teknolojiyi, hizmet ve ürünleri kullanarak sağlanan üretkenlik artışı ve veriden ürettiği değerler ile küresel ölçekte rekabetçi bir Türkiye’yi hedeflemektedir.  

Milli Teknoloji Hamlesi ise Türkiye’nin yüksek teknolojik ürünlerini özgün ve milli olarak üretebilecek altyapı ve insan kapasitesinin geliştirilmesini hedeflemekte. Bu hamle teknolojik ve ekonomik bağımsızlığı güçlendirmeyi, kritik teknolojilerde atılım sağlayacak uygulama ve politikaları hayata geçirmeyi amaçlıyor. 

Stratejinin ön sözünü Cumhurbaşkanı kaleme aldı 

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’nin ön sözünü Cumhurbaşkanı Erdoğan kaleme aldı. Yapay zekaya dayalı sistemlerin, mesleklerin, üretim süreçlerinin, kurumsal yapıların ve gündelik yaşamın üzerindeki köklü dönüştürücü etkisini vurgulayan Erdoğan insanoğlunun bu durumu yeni bir çağın eşiğine getirdiğini kaydetti. 

Erdoğan’ın “Uygulama alanı giderek artan yapay zeka teknolojilerinin, küresel ekonomik yapı üzerinde internet devriminden daha büyük bir etki yaratması beklenmektedir.” ifadelerini kullandığı ön sözde sibernetiğin kurucusu El-Cezeri ve Türkiye’de yapay zekanın ilk adımlarını atan Ordinaryüs Prof. Cahit Arf’e atıfta bulunduğu görüldü. 



“Yapay zeka alanında yeni bir atılımın zamanı geldi” 

Erdoğan’ın ön söz için kaleme aldığı ve öne çıkan cümleler şu şekildeydi: “Ülkemiz adına yapay zeka alanında yeni bir atılım yapmanın zamanının geldiğine inanıyoruz. Yapay zeka sistemlerinin ortak değerlerimize uygun olarak geliştirilmesini ve işletilmesini de kapsayan bir anlayış ile tasarlanması suretiyle köklü medeniyet tecrübemizle harmanlanmış yeni bir tekno-ekonomik atılım yaparak insanlığa topyekûn değer katma imkanımız vardır.” 

Stratejide 119 tedbir, 24 amaç ve 6 öncelik bulunuyor 

Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, 6 stratejik öncelik etrafında tasarlanmış bulunuyor. Bunlar, şu şekilde: 

• Yapay zeka uzmanı yetiştirmek ve alanda istihdamı artırmak 
• Araştırmayı, girişimciliği ve yenilikçiliği desteklemek 
• Kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişim 
• Sosyoekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemeler yapmak 
• Uluslararası iş birliklerini güçlendirmek 
• Yapısal dönüşüm ile iş gücü dönüşümünü hızlandırma

Strateji kapsamında hazırlanan 2025 hedefleri 

2021-2025 seneleri arasında uygulanacak, strateji kapsamında belirtilen hedeflerden bazıları şu şekilde: 

• GSYİH’ye katkı yüzde 5’e çıkartılacak. 
• İstihdam en az 50 bin kişiye çıkartılacak. 
• Merkezi ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluşlarında yapay zeka alanındaki istihdam en az bin kişi olacak. 
• Lisansüstü düzeyde mezun sayısı en az 10 bin kişiye ulaşacak. 
• Yerel ekosistemin geliştirdiği uygulamalar kamu alımlarında önceliklendirilerek ticarileştirilmesi desteklenecek. 
• Uluslararası kuruluşların sorumlu ve güvenilir yapay zeka ile sınır ötesi veri paylaşımı alanındaki düzenleme çalışmalarına ve standartlaşma süreçlerine aktif katkı sağlanacak. 
• Uluslararası yapay zeka endekslerindeki sıralamalarda Türkiye, ilk 20 ülke arasında yer alacak. 

Projenin başında Cumhurbaşkanı Yardımcısı bulunacak 

Strateji takibi ve süreçlerin yönetilmesi amacıyla Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Yönlendirme Kurulu oluşturulacak. Bu kurula Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlık ederken kurul toplantılarında Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı bulunacak 

Toplantının gündemine göre ilgili bakanlıkların bakan yardımcıları, YÖK Başkanı diğer temsilciler de toplantılarda hazır bulunacak. Kurula önerilerde bulunmak amacıyla özel sektörler, akademik gruplar ya da STK temsilcileri de Yapay Zeka Ekosistemi Dayanışma Grubu’nu oluşturacak. 

Yayınlanan Strateji Belgesi 26 akademisyen, 40 kamu kurumu, 4 STK, 38 özel sektör kuruluşu, 4 uluslararası organizasyon ve 2 meslek örgütünün ortak çalışması ile hazırlandı. Sosyal ve ekonomik yaşamda yapay zeka ile ortaya çıkan paradigma değişiminin şekillendirdiği küresel eğilimler, hazırlık sürecinde analiz edildi. Nisan ayında paydaşların görüşüne açılan taslak metin, son hali ile bugün yayınlandı. 



Pazar büyüklüğü 2 katına çıkacak 

Strateji Belgesi’ne göre şu anda yaklaşık 50 milyar doları bulan küresel yapay zeka harcamalarında pazar büyüklüğünün 5 senede 2 katı aşması bekleniyor. Pek çok araştırmaya göre yapay zeka, 2030 senesine kadar küresel ekonomiye 13 ila 15,7 trilyon dolar katkı sağlayacak ve bu da yüzde 13 ila 14 arasında bir büyüme getirecek. 

2025 senesinde dünya ortalamasında kişi başına 19 terabayt veri söz konusu olacak. Gelecek 3 sene içinde üretilecek verilerin son 30 senede üretilenden daha fazla olması söz konusu olacak. Çin ve ABD’de yapay zeka odaklı giriş sayısı şu anda 2 bini bulurken Türkiye’de bu sayı şu anda 200 civarında. Türkiye’deki yapay zeka girişimlerinin yaklaşık yüz tanesi teknoparklarda yapılırken 200 girişimin yüzde 73’lük kısmı da İstanbul’da bulunuyor. 

Türkiye’de yapay zekaya ilişkin ilk adım 

Türkiye’de yapay zekaya ilişkin ilk adım, Ordinaryüs Profesör Cahit Arf tarafından atıldı. Cahit Arf, 1959 senesinde Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde “Makineler Düşünebilir mi ve Nasıl Düşünebilir?” konulu bir sunum yaptı. Bugün itibarıyla Türkiye’de başlatılan strateji hazırlıkları da Cahit Arf’in, “Bilgiye olan iştiyakımızın kendine bir yol bulması, aklı selime güvencin yayılmasına bağlıdır.” cümlesinden ilham alınarak başlatıldı. 



Türkiye’de yapay zeka çalışmaları 

Türkiye’de kamu kurum ve kuruluşlarının yeni nesil teknolojilere hazır hale getirilmesi ve veriye dayalı etkin karar alma süreçlerine sahip olabilmeleri için de çalışmalar tüm hızıyla devam ediyor. Bu kapsamda Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi bünyesinde “Büyük Veri ve Yapay Zeka Uygulamaları Dairesi Başkanlığı” ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde “Milli Teknoloji Genel Müdürlüğü” kuruldu. Üniversitelerin araştırma merkezleriyle sektörleri bir araya getirerek yapay zeka teknoloji çözümleri üretilmesinde katalizör olarak TÜBİTAK Yapay Zeka Enstitüsü oluşturuldu. 

Bu süreçte bakanlıklar tarafından da ulusal yapay zeka projeleri hayata geçirildi. Bu çerçevede Adalet, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, içişleri, Sağlık, Ticaret, Milli Eğitim, Ulaştırma ve Altyapı gibi pek çok bakanlık ile Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü özenli çalışmalar yürüttü. 

Strateji, 24 Ağustos’ta tanıtılacak 

Türkiye’nin Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, 24 Ağustos’ta saat 10.00’da Türkiye’nin teknoloji ve inovasyon üssü olan Bilişim Vadisi’nde tanıtılacak. Düzenlenecek törende Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ve heyet yer alacak. Tanıtım toplantısında yapay zeka teknolojilerinin de kullanılması bekleniyor. 

Türkiye’nin ilk Ulusal Yapay Zeka Stratejisi tanıtım toplantısı pek çok televizyon kanalının yanı sıra Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi’nin internet sitesinden de canlı olarak yayınlanacak.