Müsellesin, zaviyetan-ı mecmu'ü 180 derece midir?

Peki ya şâkulî ile amûdun farkı nedir? Müselles-i mütesâviyü’l-adlâ’ ile müselles-i mütesâviyü’ssâkeyn arasında ne gibi farklar var biliyor musunuz? Bunları öğreten başta Başöğretmen Atatürk olmak üzere tüm öğretmenlerimizin 24 Kasım Öğretmenler Gününü kutlarız.

ÖZEL HABER 24.11.2019, 09:42 24.11.2019, 10:12

Müsellesin, zaviyetan-ı mecmu'ü 180 derece midir?

Mustafa Kemal Atatürk 13 Kasım 1937 tarihinde Sivas’a gider ve Sivas Lisesi'ni ziyaret eder. 1919 senesinin 4 Eylül'ünde Sivas Kongresi bu lisenin kongre salonunda yapılır, bu nedenle Atatürk hem kongre salonunu hem detayların görüşüldüğü özel odaları gezer ve duygulanır.

Sonrasında ise 9-A sınıfında bir hendese (geometri) dersine girer. Ders esnasında bir öğrenci öğretmeni tarafından tahtaya kaldırılır ve öğrencinin tahtaya koşut hatlar çizerek bu hatlar üzerindeki zaviyeleri göstermesi ve söylemesi beklenir. Öğrenci ise paralel çizgiler çizmesine çizmiştir fakat açıları dile getirmekte epey zorlanır.

Atatürk, “Bu anlaşılmaz terimlerle bilgi verilemez. Dersler Türkçe terimlerle anlatılmalıdır.” diyerek dersi kendi buluşu olan Türkçe terimlerle anlatmaya başlar. Tebeşiri eline alan Atatürk, "zaviye" yerine "açı", "dılı" yerine "kenar", müsellesin karşılığı olarak da "üçgen" gibi yepyeni ve söylenişi kolay Türkçe terimlerle birtakım "geometri" konusu anlatır.

Osmanlıca:

“Müsellesin, zaviyetan-ı dahiletan mecmu’ü 180 derece ve müselles-i mütesaviyü’l-adla, zaviyeleri biribirine müsavi müselles demektir.”

Türkçe:

“Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir ve eşkenar üçgen, açıları birbirine eşit üçgen demektir.”

Osmanlıca:

“Müsellesin sathı yatalay, dikeley zarbının müsavatına müsavidir.”

Türkçe:

“Üçgenin alanı, tabanı ile yüksekliğinin çarpımının yarısına eşittir.”

Bazı Osmanlıca geometri terimleri ve Atatürk’ün Türkçeleştirdikleri:

Bu’ud - boyut

Mekan - uzay

Satıh - yüzey