Üçlü zirveden anayasa komitesi çıktı

Dün 5’incisi Ankara’da gerçekleşen Astana zirvesi sonrası Türkiye, İran ve Rusya liderleri Suriye’de sekiz yıldır süren krizin çözümünün ilk adımını yeni Suriye’de anayasa taslağı için ön komite kurulması kararıyla attı.

Bilindiği üzere zirvenin gündemi İdlib'in kaderi, süresiz ateşkes, Suriye meselesi ve mültecilerin gönüllü geri dönüşü meseleleriydi. 

Liderlerin yayınladığı ortak açıklamanın öne çıkan başlıkları ise Suriye’nin egemenlik, bağımsızlık, birlik ve toprak bütünlüğünün taahhüdü ve Anayasa Komitesi oldu.

Bölgede terörle mücadele bahanesi altında sahada yeni gerçeklikler yaratılmaya yönelik atılımlar ve gayrimeşru özyönetim girişimleri kesin bir dille reddedilirken, taraflar Suriye’nin toprak bütünlüğünü ve komşu ülkelerin güvenliğini tehdit eden ayrılıkçı ajandalara da karşı olduğunu belirtti.

Putin, Cenevre’de hükümet yanlısı, muhalif ve bağımsız adayların müzakereleri başlatacağını ve tarafların anayasa komitesi için mutabık olduğunu bildirdi. Ardından “Suriye Arap Cumhuriyeti'ndeki durumu nihayet normalleştirmek için anayasa kurulunun çalışmalarının belirleyici olacağına inanıyoruz.” diye ekledi.

2020 ya da 2021’de Suriye’de tekrar seçimlerin yapılmasını umduklarını söyleyen Ruhani, Amerika’nın bölgeden çekilmesi gerektiğini ve Suriyelilerin “güvenli bölge”den ziyade evlerine dönebilmesi gerekliliğini ifade etti.

Erdoğan, ortak devriyelerin başladığı kuzeydoğu Suriye'de Fırat Nehri'nin doğusunda, “güvenli bölge”nin kurulmasının gecikmesi durumunda tek başına gireceği tehdidini ve Türkiye'nin ABD'den taleplerini yineledi.

Anayasa komitesi ne ifade ediyor?

“…Bir anayasa yazmak iki şeyi sağlar. Rejimi demokratikleştirir ve meşru kılar” diyen Sabancı Üniversitesi Profesörü Ahmet Evin, zirvenin Esad ve Putin açısından olumlu bir sonuç doğuracağına inandığını sözlerine ekledi.

Suriye ve Türkiye'de uzmanlaşmış Londra merkezli bir askeri analist Kamal Alam ise anayasa komitesinin pek bir şey değiştirmeyeceğini savundu.
“Üç ülke içinde açıkça istediklerini elde eden Rusya’dır.”  diyen Alam Türkiye’nin Avrupa, Rusya ve Amerika arasında sıkışmış bir pozisyonda olduğu yorumunda bulundu.

Ana siyasi muhalefet bloğu olan Suriye Müzakere Komisyonunun sözcüsü Yahya El Aridi ise krizin içinde uzun dönemli bulunan aktörlerin anayasa komitesini politik çözüm için başarılı bir kapı olarak gördüğü söyleminde bulundu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarını uygulamaya yönelik ilk adımın bu olduğunu söyleyen Aridi, Suriyelilerin tüm haklarını teminat altına almasa da ülkeyi tekrar demokrasi ve özgürlük rayına sokacağını sözlerine ekledi.

Büyük pazarlık kime yarar?

Ankara ayrıca, İdlib çevresinde oluşturulan 12 gözlem noktasının yanı sıra, Suriye'de SDG kontrolü altındaki toprakların sınırında askerlerine yönelik oluşan tehdit konusunda endişeliydi. Amerika tarafından DEAŞ’la mücadelede desteklenen SDG Türkiye tarafında terörist statüsünde algılanıyor. Zirvenin önemli başlıklarından olan SDG konusunda Rusya ve İran liderleri de Türkiye’nin görüşlerini paylaştıklarını açıkça ifade ettiler. 

Brown Üniversitesinden araştırma görevlisi Selim Sazak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Amerika’ya, Suriye’nin kuzeydoğusundaki taleplerini kabul etmemesi halinde tek taraflı olarak SDG’ye karşı harekete geçeceği uyarısı yaptığını da hatırlatarak “Türkiye’nin Amerika’ya iki haftalık süre vermesi bölgede tansiyonu yükseltiyor ve eğer Amerika elini çabuk tutmazsa, süreç Rusya’yla yürüyeceğe benziyor” yorumunda bulundu. Sazak, ayrıca bu durumun Suriye’de Türkiye, Esad, Rusya ve İran odaklı dörtlü bir çözüm süreci getireceğini belirtti. 

S-400 krizi sonrası Amerika’dan açık bir tepki gelmeyişini Amerika’nın yetersiz Orta Doğu politkasına bağlı gören Profesör Evin, bu durumun Amerika’nın başarısız olduğu bölgede Rusya’ya önemli bir güç ve arabulucu özne pozisyonu sağladığını sözlerine ekledi.

Sazak ise Ortadoğu’daki büyük pazarlığın herkesi mutlu etmese de tüm aktörlerin sorunlarını bir şekilde çözeceğini, en azından yaşamak için bir şeyler vereceğine dair yorumda bulundu. 

Zirve sonrası bir  dahaki Astana Süreci toplantısının İran’ın başkenti Tahran’da yapılacağı duyuruldu.