Adalet Bakanlığı'ndan Biden'ın 'Soykırım' iddialarına yanıt: 'Yalanlar-gerçekler'

ABD Başkanı Biden’ın ‘soykırım’ olarak değerlendirdiği ‘1915 olayları’, gündemdeki sıcaklığını korurken Adalet Bakanlığı’ndan iddialara yönelik bir açıklama geldi.

"Hukuksal Açıdan Soykırım Yalanlar-Gerçekler”

Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve “Hukuksal Açıdan Soykırım Yalanlar-Gerçekler” başlıklı grafik, sosyal medya hesapları üzerinden paylaşılırken bu grafikte;” soykırımın ne olduğu, suç unsurları nelerdir, mevzuatta soykırım suçu var mı, bir eylemin soykırım olduğuna kim nasıl karar verir, 1915 olaylarını soykırım şeklinde niteleyen bir mahkeme kararı bulunuyor mu, olabilir mi, ABD Başkanı’nın söz konusu açıklamalarının hukuki bir temeli bulunuyor mu?” şeklinde sorulara cevap verildi.

Hukukun çerçevesini belirlediği ve tanımladığı şekilde soykırımın, uluslararası toplumlara karşı bir suç tipi olduğuna dikkat çekilirken bunun uluslararası anlamda ilk kez, "1948 BM Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi" ile birlikte tanımlandığına vurgu yapıldı.

1950’den bugüne Türkiye’nin bu sözleşmede taraf olduğu belirtilirken, 140 devletin taraf olarak yer aldığı sözleşmede ülkelerin iç hukuk yapılarında ‘soykırım suçu’nun düzenlendiği vurgulandı.

Adalet Bakanlığı’nın paylaşımında, 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 76. maddesinde soykırım suçunun, toplumlara karşı suçları uluslararası belgelerde ortaya konulan çerçeveye uygun bir biçimde düzenlediği ifade edildi. Bu söz konusu suçlarda zaman aşımının işlemeyeceğinin belirtildiği açıklamada, zamanaşımının işlememesi yönündeki kararın, 1 Haziran 2005'ten itibaren işlenen suçlar için geçerli olduğuna dikkat çekildi.

Adalet Bakanlığı’nın paylaşımında, sorulara şu yanıtlar verildi:

"Suç unsurları nelerdir?

“Öncelikle özel bir kasıtla eylemin gerçekleştirilmesi gerekir. Burada bahsedilen özel kasıt ise şudur: Etnik, milli, dini veya ırki bir grubu, salt bu niteliği sebebiyle tamamen veya kısmen yok etmek amacıyla eylem gerçekleştirilmelidir. Bu çerçevede belli bir gruba ilişkin yaralama, öldürme şeklinde yok etmeye yönelik eylemler soykırım suçuna sebep olur.”

“Bir eylemin soykırım olduğuna kim karar verir?

“Soykırım sosyoloji, tarih ve siyaset farklı disiplinlerin ilgi alanına da girer. Ancak hukuki açıdan bir eylemin soykırım olabilmesi için ya iddia edilen eylemlerin yaşandığı ülke yargısının veya yargılama yetkisine sahip olan uluslararası bir hukuki mekanizmanın bu konuya ilişkin bir karar vermesi gerekmektedir (BM Sözleşmesi 6. madde). Öte yandan suçlanan şahısların hayatta olması da kovuşturma koşullarından bir tanesidir.”

“Dünya tarihinde soykırım olduğu sonucuna varılmış bir karar var mı?”

“1945 tarihindeki Nürnberg Mahkemesi, Almanya'nın insanlığa karşı ve savaş suçlarını yargılamıştır. Teknik açıdan soykırımı ele almayan mahkeme uluslararası bir statü ile oluşturulmuştu. 1954’ten beri Almanya, kendi kanunlarıyla Yahudi soykırımına ilişkin failleri yargılamaya çalışmıştır. 1965’te kanunu değiştirerek zamanaşımını kaldırarak bunu aleyhte biçimde geçmişe götürmüştür. Uluslararası anlamda, 1993 yılında Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, 1994 yılında Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemeleri kurulmuş ve soykırım tespiti yapılarak insanlığa karşı işlenen suçlar yargılanmıştır. 1998’de verilen Ruanda kararı tarihte uluslararası bir mahkemenin soykırım kararı verdiği ilk karardır. Yine 2007’de Bosna’da bir soykırım yapıldığını Uluslararası Adalet Divanı kabul etmiştir. Bu sebeple Bosna, Ruanda ve  Almanya’da yaşananlara ‘soykırım’ demenin hukuki açıdan bir temeli bulunmaktadır.”

“1915’i soykırım olarak değerlendiren yetkili herhangi bir mahkeme kararı var mı?”

“Bu anlamda herhangi bir yargı kararı bulunmamaktadır. Esasen de böyle bir karar mümkün değildir. Uluslararası Adalet Divanı kararları ve BM Sözleşmesinde belirtilen çerçeve karşısında yargısal herhangi bir mekanizmanın harekete geçmesi mümkün değil. UCM gibi mekanizmalar yalnızca hayattaki failleri yargılayabilir. Olayda adı geçen faillerin hayatta olmadığı durumda, bütün ceza yargılamalarındaki gibi burada da kovuşturma imkanı bulunmamaktadır.”

“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 1915 olaylarını yargılayabilir mi?

“AİHM, Mercan ve diğerleri/İsviçre ile Perinçek/İsviçre kararlarında; 1915'te Osmanlı Devleti döneminde Ermenilerin maruz kaldığı olaylar ile tehcirin uluslararası hukuk çerçevesinde 'soykırım' olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğine ilişkin Soykırım Sözleşmesi bağlamında Uluslararası Adalet Divanı ya Uluslararası Ceza Mahkemesinin aksine bağlayıcı bir karar alma yetkisinin bulunmadığını belirtmiştir. Bu sebeple, AİHM nezdinde, 1915 olaylarından kaynaklı herhangi bir hak iddiası öne sürülemeyecektir.”

“1915 olaylarını soykırım olarak görmemek cezalandırılabilir mi?”

“Bu konu yukarıda sözü edilen davalarla AİHM’e taşınmıştır. Bu söz konusu davalarda ‘Ermeni soykırımı’ iddialarını kabul etmemeyi suç olarak gören İsviçre hukuku AİHM'den ihlal kararı almıştır. Bu konu ifade özgürlüğü çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bahsedilen kararda tarihsel olaylara ilişkin görüş açıklamalarını cezai yaptırımla ilişkilendirmenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile öngörülen ifade özgürlüğünü koruma yükümlülüğü ile bağdaşmayacağı da dile getirilmiştir.”

“ABD Başkanı'nın ifadelerinin  hukuki temeli var mı?

“ABD Başkanı’nın açıklamalarının, ülkemizin taraf olduğu Soykırım Sözleşmesi ile bu sözleşmeyi değerlendiren UAD içtihatları göz önünde bulundurulduğunda hukuki herhangi bir karşılığı yoktur. Bireyler gibi devletlerin de lekelenmeme hakkı bulunmaktadır. Bütünüyle siyasi saiklerle ortaya atılan asılsız iddialar, yüzyıllar boyunca hukuk ve adaletle yaşamını sürdürmüş bir milletin şanlı tarihine leke atma arayışından başka bir anlam taşımamaktadır."

Adalet Bakanı Abdulhamit Gül de bu söz konusu grafiği "Gerçekler güneş gibidir. Güneş balçıkla sıvanmaz." notuyla sosyal medya hesabından paylaştı.