Gıda krizi şekil değiştirebilir: "Daha da kötüsü olabilir"

Pandemi, Rusya’nın Ukrayna'yı işgali ve daha sonra gelen tedarik zinciri problemleri, tahıllardan yağa kadar bütün tarımsal emtia ürünlerinde fiyatları artırdı. Pandeminin patlamasıyla birlikte sevkiyatlarda yaşanan aksama, dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından olan Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşla derinleşti. Tahıl fiyatları şimdi de maliyetlerdeki artış, kuraklık, gübre piyasalarındaki problemlerden dolayı üretimde yaşanan sıkıntılarla karşı karşıya. 

“Sonraki kriz daha da kötü olabilir”

Geçen ay Rusya ve Ukrayna, BM ve Türkiye'nin arabuluculuğunda Ukrayna'nın Karadeniz'den tahıl ihracatını tekrar başlatmasıyla birlikte küresel gıda fiyatlarında geri çekilme yaşanmıştı. Fakat uzmanlara göre fiyatları tekrar yukarı itecek yeni bir sürece yaklaşıyoruz. 

Tarımsal üretimin lideri ABD, Hindistan, AB, Brezilya gibi alanlarda yaşanan şiddetli kuraklık, fiyatı artan gübre kullanımının azalması ve üretim maliyetindeki artış, üretimi frenleyebilir. Bu yıl meydana gelen tedarik sorunları 2023’te ciddi bir arz sorununa yol açabilir. 

Avrupa’da kuraklık krizi

Bu yılın mısır üretimi için tahmin ikinci defa düşürüldü. Mısır üretimi AB Komisyonu’na göre, son 7 yılın en düşük seviyelerine gerileyecek. Komisyon, 2022-23 sezonu için mısır üretim beklentisini 1 ay önce açıkladığı 65.8 milyon tona oranla yüzde 10 azaltarak 59.3 milyon tona düşürdü. Mısır ithalat tahmini 2022-23 sezonu için 16.5 milyon tondan 20 milyon tona yükselten AB Komisyonu, ihracat beklentisini ise 5 milyondan 4 milyon tona düşürdü. Komisyon, ayçiçeği tohumu üretimi tahminini ise 10.5 milyon tondan 9.9 milyon tona indirdi.

Brezilya’da şeker ve soya tehlikede

Ülkenin tarımsal GSYİH'si, 2022'nin ilk çeyreğinde, güneyinde ender görülen üç dipli La Nina'nın sebep olduğu şiddetli kuraklık sebebiyle yüzde 8 azaldı. Ülkenin en güney eyaleti olan Rio Grande do Sul'da, geçen seneki toplam soya hasadının yüzde 56'sı kaybedildi. Mahsul kayıplarının derinleşeceği öngörülüyor. Öte yandan ülkenin güney bölgesindeki şeker üretiminin ağustos ayında yıllık yüzde 5 düşmesi bekleniyor.

Hindistan pirinç ve buğdayı tetikliyor

Hükümet, mısır ve buğday arzına yönelik endişelerin arttığı bir dönemde yüzde 100 kırılmış pirinç ihracatını kısıtlamayı planlıyor. Hindistan, dünyadaki pirinç sevkiyatının yüzde 40'ından çoğunu gerçekleştiriyor. Ülkenin bu adımı atması pirinç fiyatlarını artırabilir. Ayrıca Hindistan, gıda güvenliğini gerekçe göstererek buğday unu ihracatını kısıtlama yönünde bir karar aldı.

Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş sebebiyle küresel buğday tedarik zincirinde meydana gelen kesintiler, Hindistan buğdayına talebi artırdı. Hindistan'dan gerçekleşen buğday unu ihracatı, Nisan-Temmuz 2022 arasında geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 200 arttı. Hindistan iç piyasasında geçtiğimiz hafta buğday fiyatları ton başına 306.71 dolara yükselmişti.

Soya ve mısır fiyatı artıyor

Dünya gazetesinin haberine göre, bu kaygılar, mısırın kile fiyatını Chicago vadeli işlemlerde 6 haftanın en yüksek seviyesi olarak değerlendirilen 6.75 dolara çıkardı. Yurt dışı piyasalarda mısırın fiyatı son 1 ay içinde yüzde 10’dan fazla arttı. Soya fasulyesinin fiyatı da yine aynı şekilde ağustos ayında yüzde 10’dan fazla artarak kile başına 16 dolara çıktı.

Ekim ayından bu yana buğday fiyatları en düşük seviye olarak bilinen 7.3 dolardan toparlanarak 8 dolara çıktı. Tahminlere göre, bu çeyreğin sonunda buğday fiyatlarının 8.17 dolar olması, gelecek 12 ay için ise 9 doların üzerinde satılması bekleniyor.

Uluslararası Gübre Derneği (IFA) daha yüksek fiyatlarlar karşı karşıya kalmak zorunda kalan çiftçilerin, küresel gübre kullanımını gelecek sezon yüzde 7'ye kadar azaltabileceği uyarısını yapıyor. Bu durum da tarımsal üretimi frenleme riski ortaya çıkarıyor.