Süveyş’e alternatif arayışında Putin devrede: Kuzey Deniz Yolu’nu kullanın!

Süveyş Kanalı’nda geçtiği esnada karaya çarpıp dünya deniz ulaşımında çok ciddi miktarda maddi kayıplara yol açan 250 bin tonluk ‘The Ever Given’ adlı yük gemisinin kaza yapması sonrası Süveyş Kanalı’na alternatif kanallar aranmaya başlandı.

Gemi Çin’den Hollanda’ya giderken Süveyş Kanalı’ndan geçtiği sırada yaşanan kum fırtınasından dolayı 24 Mart 2021 tarihinde kontrolden çıkarak karaya çarpmış ve kanalı geçişe kapatarak yüzlerce geminin sırada beklemesine sebep olmuştu.

Geminin yeniden yüzdürülme çalışmaları bir hafta sürerken, kanalı kapatan gemiyi Mısır alıkoyacağını ve firmaya ise en az 1 milyar dolarlık tazminat davası açacağını açıkladı.

Kanala alternatifler aranıyor

Kanaldaki sıkışan geminin tahliye edilmesi iki tarafta da sırada bekleyen gemilerin trafiğinin normale dönmesinin daha 10 günü bulabileceği tahmin ediliyor.

Ülkenin geliri yıllık 5-6 milyar dolar

Kanaldan Mısır’ın yıllık olarak yaklaşık 5-6 milyar dolar bir gelir sağladığı, geminin küresel ticarete vermiş olduğu günlük zararın ise 10 milyar dolar civarında olduğu ifade ediliyor.

Geciken ürün teslimatlarının dünya sıvılaştırılmış doğalgaz ve petrol fiyatlarında yükselişe sebep olması sonrası kanala alternatif bir güzergah olup olmayacağı konusu tartışılıyor.

Rusya, Kuzey Deniz Yolu’nu öneriyor

Atlantik’ten Pasifik’e nasıl geçileceğine ilişkin geçtiğimiz yüzyıllarda Sibirya ve Kanada kıyılarında hangi yolların izleneceğine dair birçok bilimsel araştırma gerçekleştirildi. Ancak bunlardan bir sonucun çıkmamasının ardından ABD tarafından geçtiğimiz yüzyılın başında Panama Kanalı açıldı ve kuzey geçişine olan ihtiyaç da büyük oranda azaldı

Rusya için bakıldığında ise böyle bir şansı bulunmuyordu. Kuzey Deniz Yolu Rusya için hem ekonomik hem askeri hem de stratejik açıdan önemli.

Rusya, Kuzey Deniz Yolu’nu kullanamamanın bedelini 1905 yılındaki Rus-Japon savaşında ağır bir şekilde ödedi. Rusya, bu sorunu dünyanın açık ara en büyük buz kırıcı filosuna sahip olarak askeri açıdan bir noktaya kadar çözdü. Ancak ticari açıdan bu çözüm de rekabetçi olmadı. Rusya’nın bu sorununa ise küresel ısınma yetişti.

Kuzey Deniz Yolu küresel firmalarca kullanılıyor

Kuzey Buz Denizi’ndeki buz tabakasının iyiden iyiye erimesiyle bu yolda da buz kırıcılara olan ihtiyaç azaldı.

Hatta geçtiğimiz yıl Ocak-Şubat ayları arasında kış ortasında buz kırıcı yardımı olmadan bir petrol gemisi Kuzey Buz Denizi’ni aştı.

Bu deniz artık iyiden iyiye küresel şirketlerce kullanılmaya devam ediyor.

Putin’den Kuzey Buz Denizi için 2024 talimatı

Putin, 2018 yılında Kuzey Buz Denizi’nden taşınan senelik ortalama 30 milyon ton olan kargo hacminin 2024 senesine dek 80 milyon tona çıkartılması yönünde talimat vermişti.

Süre daha da kısalıyor

Kuzey Buz Denizi’yle birlikte ulaşım süresinin de kısaldığı gözlendi. Örneğin Tokyo’dan yola çıkıp Hamburg’a gidecek olan bir konteyner gemisi Süveyş Kanalı’nın kullanarak 48 günde vardığı yolu Kuzey Deniz Yolu’yla 35 günde kat edebiliyor.

Putin: Bu yolun geliştirilmesine büyük bir önem veriyoruz

Rus lider 2019 yılında Pekin’deki 2. Kuşak ve Yol Forumu’nda yaptığı açıklamada Rusya’nın konuya ilişkin çabalarını şöyle aktarmıştı:

“Kuzey Deniz Yolu’nun geliştirilmesini oldukça önemsiyoruz. Bunu Çin’in İpek Yolu aracılığıyla birleştirme ihtimalini değerlendiriyoruz, böylece Doğu Asya’yı Avrupa’ya bağlayan rekabetçi ve küresel bir güzergah oluşturmuş olacağız.”

Uzmanlar tarafından Kuzey Deniz Yolu’nun 2030 yılında tam kapasiteyle kullanılacak bir deniz yolu olacağı tahmin ediliyor. Mevcut olarak daha sık kullanılan Süveyş Kanalı özellikle Türkiye’nin de arasında olduğu Akdeniz havzası ile Güney ve Güneydoğu Asya arasındaki deniz taşımacılığı için önemini korumaya devam edecektir. Fakat Çin ve Rusya’nın başını çekmiş olduğu bu yeni süreçte, kuzey geçidinin de etkinliğinin katlanarak artacağı düşünülüyor.