Allah’ın sıfatları var mıdır? Allah’ın sıfatları nelerdir? Allah’ın sıfatları kaça ayrılır? 

Yüce kitabımız Kur’an’ı Kerim’de hem Allah’ın kendi zati özelliklerine hem de yarattıklarıyla olan ilişkilerine dair sıfatlar kullanılır. Bazı sıfatlardan ise Cenâb-ı Hak münezzehtir. Kur’an’ın işaret ettiği sıfatlar İslam alimlerince genellikle zati ve subuti olmak üzere ikiye ayrılmıştır. 

Allah’ın sıfatları Ebu Hanife tarafından zati ve fiili olarak tasnif edilmiştir. Zati Sıfatlar; hayat, kelam, kudret, ilim, semi, basar ve iradedir.  Fiili sıfatlar ise tahlik (yaratmak), terzik (rızık vermek) gibi sıfatlardır. İmam-ı Azam Ebu Hanife’ye göre bütün sıfatlar ezelidir. Bâkıllânî ve Beyhaki de sıfatlar konusunda Ebu Hanife’nin izinden gitmiş ve sıfatları zati ve fiili olarak ikiye ayırmışlardır. İmam Maturidi ve İmam Eşari’de ise böyle bir ayrım görülmemiştir. 

Zati (selbi/tenzihi) sıfatlar 

Bu sıfatlar tamamen Allah’a özgü olan varlık yaratılmadan önce Allah’ın sahip olduğu sıfatlardır. Ezeli olan Allah’ı tanımladıkları için zaten Allah’tan başka bir varlıkta bulunamazlar. Bu sıfatlar, sonradan yaratılan varlıklarda bu şekilde olmamaları sebebiyle “muhalefetün lil havadis” sıfatlar olarak da adlandırılmaktadır. Nitekim Şura Suresi 11. ayet-i kerimesindeki “O’nun benzeri bile yoktur.” ifadesi bu sıfatların delilidir. 

Vücûd; Allah’ın mutlak olarak varlığını anlatan sıfattır. Maturidi mezhep imamlarına göre Allah’ın vücûd sıfatı şahsına eklenen bir sıfattır, bu sebeple sıfatlar sayılırken vücûd da sayılır. Ancak Eşari Mezhep İmamları ve İmam Cüveyni’ye göre ise vücûd Allah’ın şahsı ile birdir, özdeştir ve ayrı bir sıfat olarak ele almaya gerek yoktur. Nesefi ise tenzihi sıfatlara herhangi bir sınırlama getirilmemesi gerektiğini belirtmiş ve “Allah herhangi bir cisme veya şekle bürünmüş değildir. O nicelik ve hacimden basit ya da birleşik parçalardan oluşmaz ve sonu olan bir varlık değildir.” ifadesiyle vücudu ve tenzihi sıfatları bu şekilde kapsamlı olarak nitelendirmiştir. 

Kıdem; Allah’ın varlığının başlangıcı yoktur. Gazali ve Gazali’nin hocası İmam Cüveyni bu sıfatı Allah’ın şahsına özgü olarak kabul ederler ve sıfat olarak saymazlar. İbn-i Sina kıdem sıfatı için “Allah Teala sonsuzluğun ta kendisidir, ne öncesi ne de sonrası yoktur.” demiştir.

Beka; Allah’ın varlığının bir sonu yoktur.

Muhalefetün Li’l Havadis: Allah sonradan var edilen hiçbir varlığa benzemez.

Kıyam bi Nefsihi; Varlığı bir başkasına muhtaç değildir. 

Vahdaniyet; Mutlak birdir Allah, benzersizdir. 

Allah’ın haberi sıfatları

Bu sıfat grubunda anlamları itibarıyla Allah’a nispet edilemeyen ama Kur’an’da Allah’ı anlatırken kullanılan sıfatlar yer alır. Allah’ın eli, yüzü, gökten aşağıya inmesi (nüzul), arşa istiva etmesi gibi sıfatları haberi sıfat çeşidindendir.

Haberi sıfatlara örnekler;

Kurb (yakın) olma;

“Kullarım sana beni sorduklarında bilsinler ki şüphesiz ben yakınım, dua ettiğinde duacının dileğine karşılık veririm. Şu hâlde benim davetime gelsinler ve bana iman etsinler ki doğru yolu bulalar.” (Bakara 186. Ayet)

İstiva/ Arşa Oturma 

“Gökleri görebileceğiniz bir direk olmaksızın yükselten, sonra arşa istiva eden, güneşi ve ayı emrine boyun eğdiren Allah’tır; her biri belirlenmiş bir vakte kadar akıp gitmektedir. İşleri Allah düzenliyor; ayetleri de açıklıyor ki rabbinize kavuşacağınıza kesin olarak inanasınız.” (Ra’d Suresi 2. Ayet) 

Allah’ın subuti/fiili sıfatları 

Allah âlem ilişkisi bağlamında öne çıkan esma-i hüsna (Allah’ın güzel isimleri) arasından seçilen ve subuti ya da fiili olarak anılan sıfatlar şunlardır;

Hayy; Allah’ın diri, canlı olması 

Alim; Allah’ın her türlü bilgiye sahip olması

Semi; Allah’ın her türlü varlığın sesini kulak vb. bir şeye ihtiyaç duymaksızın işitmesi

Basir; Allah’ın her şeyi göz vb. bir şeye ihtiyaç duymaksızın görüyor oluşu 

Kadir; Allah’ın her şeye gücünün yetiyor olması (bu sıfat Allah’ın Muktedir ismini de kapsar)

Murid; Allah’ın irade sahibi oluşu
Mütekellim; Allah’ın dil vb. bir şeye ihtiyaç duymaksızın konuşabilmesi, kelam sahibi olması 

Aleyna Nur AYAN / habernediyor.com