Bakanlıktan açıklama geldi: Altın imalatında ‘kota’ uygulaması

Hazine ve Maliye Bakanlığı, son dönemde artan işlenmemiş altın ithalatına yönelik kota tedbirlerine ilişkin bir açıklama yayınladı. Yapılan açıklamada, Türkiye'nin altın ithalatındaki artışın cari dengeyi olumsuz etkilediği ve bu duruma çözüm olarak kota uygulamasına ihtiyaç duyulduğu belirtildi.

Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, 2022 yılında işlenmemiş altın ithalatında yüzde 200'ün üzerinde bir artış yaşandığı, bu artışın 379,2 ton (20,4 milyar dolar) olarak gerçekleştiği ifade edildi. 2023 yılında ise bu rakamın yaklaşık 320 ton (19,2 milyar dolar) olduğu vurgulandı.

Neden kota uygulamasına geçildi?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre, 2022 yılında cari işlemler açığının yüzde 39'unun net altın ithalatından kaynaklandığı belirtildi. Bu durumun 2023 yılında da benzer şekilde devam ettiği ifade edildi.

Altın ithalatındaki bu artışın cari dengeye olumsuz etkisini azaltmak amacıyla kota uygulamasına geçildiği açıklandı. Kota miktarının belirlenmesinde ise işlenmemiş altın ithalatının uzun dönem aylık ortalaması olan 8 tonun 1,5 katı şeklinde 12 ton olarak belirlendiği bildirildi.

Kota dağılımı nasıl yapılacak?

Kota uygulamasının kapsamına, kıymetli madenler aracı kuruluşları tarafından gerçekleştirilen işlenmemiş altın ithalatı dahil edildiği belirtilirken, bu uygulamanın Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında yapılan ithalatları ise kapsam dışı bıraktığı ifade edildi.

Açıklamada, kota miktarının dağılımının, kıymetli madenler aracı kuruluşlarının Ocak 2022 - Temmuz 2023 döneminde gerçekleştirdiği işlenmemiş altın ithalatı miktarları esas alınarak belirlendiği açıklandı.

Ayrıca, kota uygulamasının ardından ithalat yapmak isteyen kıymetli madenler aracı kuruluşları için bir rezerv miktarının ayrıldığı bilgisi verildi.

Uygulama etkili oldu mu?

Yapılan değişikliklerle birlikte, kota uygulamasının etkili olduğu ve işlenmemiş altın ithalatında önemli bir düşüş yaşandığı belirtildi. 2023 yılı Ağustos ayından yılı sonuna kadar ithalatın yüzde 32,7 azaldığı ve miktar bazında 169,6 tona gerilediği ifade edildi. 2024 yılının ilk iki ayında da düşüşün devam ettiği ve miktar bazında yüzde 77,9 azalma yaşandığı vurgulandı.

Kota uygulamasına nasıl devam edilecek?

Önümüzdeki dönemde de sektörün ihtiyaçlarının karşılanması ve cari dengenin iyileştirilmesi amacıyla kota uygulamasının yakından takip edileceği ve gerektiğinde değişikliklerin yapılacağı belirtildi. Bu çerçevede, sektörle yapılan toplantılarda dile getirilen taleplerin dikkate alınacağı ve sektörün daha geniş kapsamda hammaddeye erişiminin sağlanacağı ifade edildi.

Kota uygulaması sürecinde hangi değişikliklere gidildi?

Kota uygulaması sürecinde kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan mücevher ihracatçısı firmaların hammaddeye sınırlı erişim ve uluslararası piyasalarla oluşan fiyat marjlarının yüksekliği sebebiyle sorun yaşadıkları Bakanlığa iletildi.

Sorunların çözümü için, kotanın bir kısmı sadece mücevher ihracatçıları için bankalar aracılığıyla kullanılmak üzere ayrıldı. Bu sayede, mücevher ihracatçıları, bankalara başvurarak DİR dışında gerçekleştirdikleri ihracat işlemlerini belgeleyerek, ihracat miktarına uygun şekilde işlenmemiş altın satın alabilecekler.

Sektörle gerçekleştirilen toplantılarda dile getirilen konular, Bakanlığımıza iletilen talepler ve geri bildirimler doğrultusunda, uluslararası piyasalardaki fiyat marjlarının azaltılması ve uygulamanın etkinliğinin artırılması amacıyla kota dağılımında kıymetli madenler aracı kuruluşlarının payı azaltılmış ve mücevher ihracatçılarına tahsis edilen kota artırılmıştır. Ayrıca, üretici ve ihracatçıların hammadde ihtiyacının daha geniş kapsamda karşılanabilmesi için Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmelerine satılmak üzere iki kamu bankasına kotanın bir bölümü tahsis edilmiştir.

Mevcut durumda; aylık 12 tonluk işlenmemiş altın ithalatı kotasının yaklaşık;

● Yüzde 25'i mücevher ihracatçılarına satış için,

● Yüzde 38'i kuyum işletmelerine satış için,

● Yüzde 33'ü 2022 ve 2023 yıllarında kota uygulaması kapsamında giren işlenmemiş altın ithalatı gerçekleştirmiş kıymetli madenler aracı kuruluşları için,

● Yüzde 4'ü ise Ocak 2022- Temmuz 2023 döneminde ithalat işlemi gerçekleştirmemiş ancak uygulama sonrasında ithalat yapmak isteyen kıymetli madenler aracı kuruluşları için rezerv olarak tahsis edilerek uygulanmaktadır.