Mesbuk nedir? Namazı nasıl tamamlar? Mesbuk unutarak selam verirse ne olur?

Mesbuk Arapça bir kelime olup sözlük anlamı “geçilmiş” demektir. Dini anlamda ise fıkhi olarak birinci rekattan sonra imama uyan kimse demektir. Mutlaka birinci rekattan hemen sonra uyması şart değildir, imamın selamından önce imama uyması kişinin mesbuk olması için yeterlidir. İmama en geç son tahiyyat duası okunurken uyabilir. Bunun haricinde uyamaz.

Mesbuk yetiştiği yerde imama uyar ve yetiştiği yerden itibaren imamla beraber kılar; yetişemediği kısımları ise imam selam verdikten sonra kalkıp tekrar kılar. Yetişemediği kısımları nasıl kılacağı konusunda ise imamlar arasında fikir birliği yoktur. 

Mesbuk olan kimse imama uyduğunda imam açıktan kıraat okuyorsa Subhaneke duasını okumaz, imam açıktan kıraat yapmıyorsa Subhaneke’yi okur. Yetişemediği kısımları kılmak içinse imam selam verdikten hemen sonra selam vermeden kalkar ve Subhaneke duasını okuyup, euzu besmele çeker ve kılınması gereken (yetişemediği) rekatta okuması gereken Sureleri okur. İmamın son oturuşunda mesbuk olan kişi sadece Ettahiyatü duasını okumalıdır. Salli-barik ve Rabbena dualarını okumaz. Mesbuk, imamın namazını bitirmesinden sonra kalkar ve yetişemediği yerleri kendisi kılar, kendisi kıldığı yerlerde tek başına namaz kılan kişi gibidir. Ancak üç şeyde tek başına kılan gibi değildir; 

•  Mesbuk, yetişemediği rekatları kılarken başka bir imama daha uyamaz ve namazını tamamlar. Benzer şekilde başka bir kişinin de mesbuğa uyarak namaz kılması sahih olmaz. 
•  Mesbuk yetişemediği rekatları kendisi kılarken namazı yeni baştan kılmak niyetiyle niyet alıp tekbir getirirse kıldığı namaz kesilir ve yeni bir namaza başlamış olur. 
•  İmamın sehiv secdesi borcu varsa, mesbuk kendisi sehiv secdesi yapmalıdır. 

Mesbukun kendi kıldığı rekatlarda sehiv secdesi gerektiren bir durum olmuşsa sehiv secdesi yapması kendisine vacip olur. 

Mesbukun imamla kıldığı rekat ilk rekatı sayılır. Kılamadığı rekatlar ise ilk rekattan sonrası sayılır ve buralarda okunması gereken sureleri kendisi okumalıdır. 

Akşam namazında mesbuk ne yapmalıdır?

Mesbukun akşam namazının son rekatında imama yetişirse yetiştiği rekatı imamla kıldığından dolayı imamın selam vermesinin hemen ardından (kendisi selam vermeyecek) kalkıp tek başına bir rekatı Subhaneke duasını ve gerekli sureleri okur, secdeden sonra oturup tahiyyat duasını okur. Kalkıp bir rekatı daha kılar ve kade-i ahire dediğimiz son oturuşu yapıp selam verir ve namazı tamamlar. Bu durumda mesbuk toplamda üç kez tahiyyat okumuş olur ve eğer birini yapmayı unutursa vacibin terki olacağından sehiv secdesi yapması gerekir. 

Dört rekatlı bir namazın son rekatında imama uyan mesbuk ise imam selam verdikten sonra kalkar bir rekat kılar ve tahiyyata oturur. Daha sonra bir rekat daha kılar ve bu rekatın secdesinden sonra oturmaz. Daha sonra son rekata geçer ve namazı tamamlar. 

Dört rekatlı bir namazın üçüncü rekatında imama uyan mesbuk imamın son oturuşunda sadece tahiyyat duasını okur ve imam selam verince kendisi selam vermeden hemen ayağa kalkıp iki rekat daha kılar, kıldığı ikinci rekatta oturur ve namazını tamamlar. 

İki, üç ve dört rekatlı namazlarda ikinci rekatta imama uyan mesbuk ise imamın son oturuşunda sadece tahiyyat duasını okur ve imam selam verince yetişemediği ilk rekat için kalkıp Subhaneke duasını, Fatiha suresini ve zammı sureyi okur. Rükû ve secdelerden sonra son oturuşunda tahiyyat, Salli-Barik ve Rabbena dualarını okur ve selam vererek namazını bitirir. İmam rükûda iken yetişen kimse iftitah tekbiri alıp Subhaneke okumadan hemen rükûya varır. Mesbuk imam secdede iken namaza yetişirse hemen başlangıç tekbiri alıp Subhaneke okumadan secdeye gider. 

Mesbuk yetişemediği kısımları kaza etmek için imamın selamından önce kalkabilir mi?

Mesbukun yetişemediği kısımları kaza etmek için, imamın son oturuşunda Tahiyyat okuyacak kadar oturmadan kalkması durumunda namazı bozulmuş olur. Tahiyyat okuyacak kadar durup imamın selamını beklemeden kalkarsa tahrimen mekruh olur.

Mesbuk olan kişi imamla birlikte unutarak selam verirse kendisine sehiv secdesi gerekmez. Ancak imamın selamından sonra selam verirse bundan dolayı sehiv secdesi gerekir. Ancak unutarak değil de bilerek imamla selam verirse bu durumda namazı bozulmuş olur.

Aleyna Nur AYAN / habernediyor.com