Endekslerin kafası karışık!
Bugün Türkiye imalat sanayisi için açıklanan PMI endeksi 50 seviyelerine çıktı. Fakat, Türkiye içinde yapılan endeksler, PMI gibi, optimist bir tablo çizmiyor.
IHS Markit ve İstanbul Sanayi Odası'nın imalat sanayinin kaydettiği performansı göstermek amacıyla tasarlanmış tek rakamlı, bileşik performans göstergesi olarak tanımlanan İstanbul İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), bugün açıklandı. PMI anket verilerine göre Eylül ayında üretim büyümesi yaşayan Türkiye ekonomisi, maliyet enflasyonundaki düşüş ile firmaların satış fiyatlarında indirim yapmasına imkân sağladı. Anketin sonuçlarına göre, endeksin 50 seviyesine yükselmesi, sektörün daha istikrarlı bir görünüme kavuşmasıyla oluştu ve 17 aylık durgunluk ve yavaşlama eğilimi son buldu.
Türkiye'nin imalat sanayisini ölçen farklı endeksler bulunuyor, bunlardan biri PMI iken, diğerleri Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı Sanayi Üretim Endeksi ile Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneğinin (MÜSİAD) hazırladığı Satınalma Müdürleri Endeksi (SAMEKS). Bu endeksler oldukça birbirine yakın gözükse de aralarında bazı farklılıklar var.
PMI endeksinin manşet göstergesinde yeni siparişler, fabrika çıkışları, istihdam, tedarikçilerin teslim süresi ve satın alma stokları gibi göstergeler dikkate alınıyor. Londra merkezli küresel bilgi sağlayıcısı bir şirket olan IHS Markit'in bu endeksi küresel ekonomik görünüm için oldukça değerli bir bilgi sunuyor; bu yüzden, piyasalar endeksin gösterdiği rakamları oldukça dikkate alıyor.
Sanayi Üretim Endeksi ise üretim miktarı ve değeri, satış miktarı, değeri ve fiyatı ile ciroyu dikkate alan bir endeks oluştururken, SAMEKS, PMI'ye oldukça yakın olarak, üretim, satın alınan hammadde, stoklar, teslimat süresi ve çalışan sayısını dikkate alan bir endeks ortaya çıkarıyor.
Aşağıdaki grafikte PMI ve TÜİK'in birbirine yakın oranlarda hareket ettiğini gözlemlemek mümkün:
Fakat her ne kadar aynı parametrelere sahip olsalar da, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Devlet Planlama Teşkilatından (DPT) emekli Zafer Yükseler, kişisel Twitter hesabından paylaştığı tweette endekslerin farklı çıktığına dikkat çekiyor.
Endekslerin kafası karıştı. Eylül ayında İSO-PMI Endeksi 48'den 50'ye yükselirken, MÜSİAD-SAMEKS Sanayi Endeksi 48,7'den 46,6'ya gerilemiştir. Her iki endeks önceki aylarda benzer eğilim gösterirken, Eylül ayında farklı eğilim söz konusu. pic.twitter.com/Bh2YKYEkYG
— Zafer Yükseler (@zafyuks1) October 1, 2019
Her iki endeksin de önceki aylarda benzer eğilim gösterdiğine dikkat çeken Yükseler, Eylül ayında bir değişimin söz konusu olduğunu vurguluyor.
Sanayi üretim endeksleri, hem Türkiye hem de dünya ekonomisi için önemli bir yer arz ediyor. Bu endekslere bakılarak ekonomi hakkında önemli çıkarımlar yapılabilinir. Fakat SAMEKS ile PMI arasındaki bu farkın neyden kaynaklandığı henüz bilinmiyor. Küresel ekonomide yaşanan ekonomik durgunluk sinyallerinin Türkiye ekonomisini etkileyeceği uzmanlar tarafından tartışılıyor, fakat öyle görünüyor ki, SAMEKS ülke içinde karamsar bir tablo çizmesine rağmen, Türkiye ekonomisi diğer dünya ekonomilerine göre pozitif yönde ilerlediği yabancı yatırımcılar tarafından gözlemleniyor.
