Koronavirüsün yayılma hızı neden önemli?

Koronavirüsün yayılmasını engellemek ve etkilerini minimuma indirmek son zamanlarda insanoğlunun en büyük önceliklerinden biri haline geldi. Ancak olağanüstü önlemler alınmasını anlamaya eski bir efsane yardımcı olabilir. Bu efsaneye göre satrancı icat ettiği düşünülen Çinli bir rahip kralından bir istekte bulunur. Rahibin isteği, satranç tahtasındaki 64 kareye pirinç taneleri konulmasıdır. İlk kareye bir pirinç tanesi koyulurken, ikinci kareye birincinin iki katı, üçüncü kareye ikincinin iki katı pirinç yerleştirilmesi gerekir. Bu şekilde, her kareye bir öncekinin iki katı pirinç tanesi koyulur. Son durum kralı yetmeyen pirinçlerden dolayı hem çok öfkelendirir hem de çok şaşırtır. Çünkü son kare için 18 trilyondan fazla pirinç tanesi gerekmektedir.

Dünya genelindeki birçok uzman, yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınında da enfekte olan insanların sayısının benzer şekilde artmasından korkuyor. Bu sebeplerle insanların kalabalıklardan uzak durmaya çağrılması, etkinliklerin iptal edilmesi ya da ertelenmesi, futbol maçlarının seyircisiz oynanması ve okulların kapatılarak eğitime ara verilmesi ya da uzaktan devam edilmesi gibi kısıtlamalar söz konusu salgınla mücadele etmek için son derece önemli. Ancak, söz konusu önlemler Almanya Şansölyesi Angela Merkel'in ifade ettiği gibi zaman kazanma amaçlı. Tüm bu kısıtlamalar ve alınan önlemler koronavirüsü ortadan kaldırmayacak, yalnızca yayılma hızını düşürmeye yetecek.

Katlanan tehlike

Bern Üniversitesi'nden Epidemiyolojist Julien Riou, salgının gelişiminin doğrusal bir çizgide ilerlemediğini, vaka sayısının belirli bir zaman aralığında aynı kalmayıp hızla arttığın ifade ederek, "şu anda katlanarak büyüyen bir tehlikenin söz konusu olduğunu" söylüyor. "Bu büyüme şekli, bir kişinin etrafındaki çok sayıda kişiye bulaştırabileceğine ve onların da aynı şekilde tekrar başka kişilere bulaştırabileceği anlamına geliyor" diyen Helmholtz Salgın Araştırmaları Merkezi Epidemiyoloji Bölümü Müdürü Gerard Krause ise vaka sayısının böylesine büyük bir hızla artmasının salgınlarda sıklıkla görülen bir durum olduğuna işaret ediyor.

Epidemiyolojist Julien Riou, örnek bir hesaplama yaparak: Koronavirüs bulaşmış bir kişi ortalama, örneğin iki kişiye daha virüsü bulaştırıyor ve bu hızlı artışla virüsün bulaştığı çember her seferinde katlanarak büyüyor. Ya da mesela 500 koronavirüs vakası 11 kez çifte katlandığında, yani 500'ün 11 karesini geçtiğinde koronavirüs vakalarının sayısı bir milyonu geçmiş oluyor. Riou, yeni vakaların mümkün olduğunca engellenmesi ve bu trendin yavaşlatılması gerektiğini kaydediyor.

Şu andaki artışın verilen örneğin ötesinde olduğu ifade ediliyor. Çünkü birçok bilim insanı, Covid-19 bulaşmış bir kişinin şu anda koronavirüsü ortalama üç kişiye bulaştırdığını düşünüyorlar.

Önlemler paketi

Bu nedenle ellerin yıkanmasından etkinliklerin iptaline kadar bir önlemler paketi alınması herkes tarafından büyük kabul görüyor. Gerard Krause, "Çalışma ve sevkiyat kısıtlamaları durumunda temel ilaçların temin edilememesi ve önemli tıbbi operasyonların yapılamaması gibi sonuçlar doğabilir. O zaman da halk sağlığının korunması için alınan önlemler, belki salgının doğrudan etkilerinden daha fazla zarar verebilir" şeklinde uyararak önlemlerin ihtiyaçlara uygun hale getirilmesi ve  arzu edilmeyen etkilerinin de göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtiyor. Öte yandan Krause, enfekte kişi sayısının kontrol dışına çıkması durumunda onlarca ülkenin sağlık sisteminin başarısız olacağını hatta Almanya konusunda dahi tereddütleri olduğunu kaydediyor.

Alman Hastaneler Birliği Başkanı Gerald Gass ise İtalya gibi koronavirüsün daha önce yayıldığı yerlerden kazandıkları tecrübeyle erken davrandıklarını söylüyor. Şu ana dek enfekte olmuş bireyleri kaydedebildiklerini söyleyen Gass, bu yüzden İtalya'dan daha az ölümle karşılaştıklarını ve etkili önlemlerin sürdürülmesi halinde hastalanan kişilerin sayısının kontrol altına alınabileceğin altını çiziyor.