Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedir?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun asıl nedeni hala belirsiz olsa da bu rahatsızlığa sahip olan bir birey, dikkatini sürdürme veya belirli bir işe odaklanma zorluğu da dahil olmak üzere çeşitli sıkıntılarla karşı karşıya kalır. Bazıları oturmakta zorluk çekerken, diğerleri de farklı semptomlar gösterebilir.

Tüm insanlar zaman zaman ilgilenmedikleri şeylere dikkatlerini verebilmek için mücadele edebilirler. DEHB’ye sahip olan bireyler ise dikkatlerini sürdürmede sürekli olarak zorluk çekerler ve dürtülerine hâkim olamazlar.

Doktorlar DEHB’yi 3 farklı kategoriye ayırırlar. Bunlar; dikkatsiz DEHB, hiperaktif-dürtücü DEHB ve kombine DEHB’dir. Bu kategorilerin her birini detaylı olarak açıklayalım.

Dikkatsiz DEHB

Dikkatsiz DEHB’ye sahip olan bireyler aşağıdaki semptomları gösterirler:

• Bir işe dikkatini verememe veya dikkatsizce hatalar yapma eğiliminde olmak
• Faaliyetlere veya görevlere odaklanmada zorlanmak
• Diğer insanlarla konuşurken dinlemiyor izlenimini vermek
• Zaman yönetimi ve görev organizasyonu ile ilgili zorluk yaşamak
• Günlük olarak kullanılan eşyaları ve aksesuarları sık sık kaybetmek
• Kolayca dikkat kaybı yaşamak
• Bir işi tamamlamayı veya bir sorumluluğu yerine getirmeyi unutmak
• Uzun süreli odaklanma ve düşünme gerektiren görevlerden kaçınmak
• Görevleri tamamlamak için verilen talimatları yerine getirme konusunda zorluk çekmek

Hiperaktif-dürtücü DEHB

Bu kategoride yer alan bireyler, dikkatsizlikten daha fazla hiperaktivite belirtisi gösterirler.

• Sürekli hareket halinde olma
• Oturma problemi yaşama
• Yersiz koşma ya da tırmanma krizleri
• Sohbet sırasında kendi sırasını beklemede zorlanmak, başkalarının cümlelerini bitirmek veya soru bitmeden cevabını vermek
• Sohbetler, etkinlikler veya oyunlarda sık sık izinsiz araya girmek
• Yerinde duramamak, el ve ayakları istemsizce hareket ettirmek
• Aktiviteler sırasında aşırı gürültü yapmak
• Sıra beklemede zorlanmak

Kombine DEHB

Bu kategoride bulunan bireyler, her iki kategoriden de çeşitli belirtileri gösterirler. Bu belirtiler, hasta olan bireyin günlük yaşamını, başkalarıyla olan ilişkilerini, okuldaki ve işteki başarılarını etkiler.

Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü’ne göre, kadınlar daha çok dikkatsizlikle ilgili sıkıntı yaşıyorlar. Eğitimciler, onların sınıftaki davranışlarını genel olarak rahatsız edici olarak nitelemiyorlar, çünkü hiperaktif belirtiler kadınlarda çok fazla görülmüyor.

Bununla birlikle, DEHB teşhisi konulan erkek sayısı kadın sayısından daha fazla.

Nasıl teşhis edilir?

Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü’ne göre, DEHB’ye sahip olan çocukların çoğu, ilkokul çağındayken tanı almaktadır. Bununla birlikte, bazı insanlar ergenliğe ve hatta yetişkinliğe kadar tanı almayabilir. DEHB’yi tanımlayan hiçbir spesifik test bulunmamaktadır.

Doktorlar, genellikle işitme veya görme ile ilgili problemleri dışarıda bırakmak için muayeneler yaparlar. DEHB’nin özellikleri, endişe, depresyon, öğrenme güçlüğü ve uyku bozukluklarının belirtilerine de benzerlik gösterebilir.

Doktorlar, genellikle en iyi ve en muhtemel teşhisi koymak için sorular sorarlar. Birçok çocuk, DEHB’YE sahip insanlar arasında yaygın olarak görülen yüksek enerji ve dikkatsizliği göstermektedir. DEHB teşhisi konulabilmesi için,  bir çocuğun 6 aylık bir süre içinde DEHB belirtilerinin en az 6’sını göstermesi gerekmektedir.

Tedaviler

Doktorlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu terapilerle tedavi etmeyi önermektedirler. Tedaviler, genellikle bireylerin yaşadıkları belirtilere ve bu rahatsızlığın okul ve iş yaşamlarına ne ölçüde etki ettiğine bağlıdır.

Davranışçı terapi: Bu tedavi, çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerine, görevleri planlama ve tamamlama yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olabilecek bir terapistle çalışmayı gerektirir.

İlaçlar: Doktorlar, dikkat ve odaklanma için ilaçlar verebilirler. Birçok ilaç mevcut olsa da, uyarıcılar en yaygın olarak kullanılan ilaçlardır.

Ebeveyn koçluğu: Terapistler, DEHB’ye eşlik edebilecek davranışlara nasıl karşılık verecekleri konusunda ebeveynlerle de çalışabilirler.

Okul desteği: Öğretmenler ve danışmanlar, DEHB’li çocuklarla daha aktif bir şekilde ilgilenmek için eğitim planları oluşturabilir ve farklı eğitim stilleri uygulayabilirler.