Tahıl koridoru ile yaklaşık 33 milyon ton tahıl taşındı: MSB devam dedi, Rusya itiraz etti

1 Ağustos 2022 tarihinde tahıl koridorunda ilk geminin hareket etmesinden itibaren 1000'den fazla gemiyle yaklaşık 33 milyon ton tahıl taşındı.

Koridordan bugüne kadar geçen tahılın % 40'ı Avrupa'ya, % 30'u Asya'ya, % 13'ü Türkiye'ye, % 12'si Afrika'ya, %5'i ise Orta Doğu'ya taşındı.

Müşterek Koordinasyon Merkezi geçtiğimiz yıl kuruldu

Rusya-Ukrayna savaşı dolayısıyla gıda konusunda ortaya çıkan krizin çözülmesine ilişkin Türkiye'nin diplomatik çabaları sonucunda geçtiğimiz yıl temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM) ile koordineli şekilde İstanbul'da "Müşterek Koordinasyon Merkezi" kurulması kararı alındı ve tahıl ürünlerinin güvenli şekilde transferi söz konusu koridor üzerinden takip edilmeye başlandı.

İlk gemi Ağustos 2022'de hareket etti

120 günlük yapılan anlaşma kapsamında tahıl yüklü ilk gemi, Ağustos 2022'de Ukrayna’daki Odessa Limanı'ndan sefere çıktı.

Anlaşma kapsamında Ukrayna’dan yola çıkan ilk gemi olan Sierra Leone bayraklı "Razoni" isimli kuru yük gemisi, taşıdığı 26 bin ton mısırla Lübnan'ın Tripoli Limanı'na doğru hareket etti.

Razoni isimli gemiden 4 gün sonra ise Panama bayraklı "Navistar" isimli gemi İrlanda'ya, Rojen isimli Malta bayraklı gemi İtalya'ya, Polarnet isimli Türkiye bayraklı gemi ise Türkiye'ye hareket etti. Bu şekilde Çernomorsk ve Odessa ve limanlarından toplam 60 bin ton tahıl taşındı.

Bu gemilerin ardından ise "Mustafa Necati", "Glory", "Riva Wind", "Star Helena", "Ocean Lion", "Sacura", "Rahmi Yağcı", "Arizona", "Sormovskiy 121" isimli gemiler tahılları taşımak üzere seyrine başladı.

Gemilerin büyük bölümü İskenderun, İzmir ve Tekirdağ gibi Türkiye'deki limanlara geldi.

İstanbul'da kontrol

1 Ağustos 2022’de hareket eden ilk geminin ardından, iki haftada Ukrayna limanlarından hareket gemi sayısı da 25'e çıktı ve taşınan tahıl 800 bin tonu buldu.

Dünya genelinde yaşanan gıda krizinin önüne geçmek amacı ile varılan ortak mutabakat, yalnızca Ukrayna limanlarında yer alan gemilerin ayrılmasını değil, İstanbul'da kontrolü gerçekleştirilen gemilerin de Ukrayna'ya tahıl sevkini kapsıyordu.

Bu çerçevede İstanbul Boğazı'nda kontrolü yapılan ve Ukrayna'ya hareket eden ilk gemi "Fulmar S" isimli Barbados bayraklı gemi oldu. Gemi, Çernomorsk Limanı'ndan aldığı 12 bin ton kadar mısırı İzmir'e ulaştırdı.

"Lider diplomasili" ile gıda krizi çözüldü

Gemilerin tahıl sevkiyatı gerçekleşmeye devam ederken Rusya, 29 Ekim 2022 tarihinde Sivastopol'daki saldırılar nedeni ile tahıl sevkiyatının geçici şekilde durdurulduğunu Türkiye ve BM’deki makamlara iletti. Söz konusu olay üzerine Ukrayna limanlarından da gemi hareketi durduruldu.

Bu yeni krizin derinleşmesine engel olmak amacıyla Türkiye, "lider diplomasisi"ni uygulamaya geçirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefonda görüştü.

Dönemin Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise Ukrayna Savunma Bakanı Aleksi Reznikov, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov ile görüştü ve Türkiye'nin diplomatik girişimleri sayesinde sevkiyat 2 Kasım tarihinde yeniden başladı. Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması ise 19 Kasım 2022 tarihinden itibaren 120 gün daha uzatıldı.

İkinci uzatma kararı

Söz konusu uzatma kararının dolmasına yakın mart ayının başında Türkiye, Ukrayna, Rusya askeri heyetleri ve BM temsilcileri, tahıl koridorunun temellerinin atıldığı İstanbul'daki Kalender Kasrı'nda bir araya geldi.

Görüşmelerin ardından uzatma kararının süresinin dolduğu 18 Mart'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan, "tahıl koridoru"nun açık kalmaya devam edeceğini, anlaşmanın süresinin uzatılmasına karar verildiğini açıkladı.

Seddülbahir Kalesi ve Gelibolu-Eceabat Devlet Yolu Açılış Töreni'nde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Rusya ve Ukrayna'nın esir takaslarıyla birlikte savaştan sonra en önemli uzlaşma konusu olan anlaşmanın süresi bugün itibarıyla bitiyor. Her iki tarafla da yaptığımız görüşmeler sonunda 19 Mart'ta bitecek anlaşma süresinin uzatılmasını sağladık" dedi.

Sevkiyat devam edecek

Anlaşmanın ikinci uzatma süresinin mayıs ayında dolması üzerine Türkiye'nin girişimleri ile tahıl koridoruna ilişkin anlaşma bir kere daha uzatıldı.

Mayıs ayında alınan kararla iki aylık daha uzatma kararı bugün sona ererken, anlaşma gereğince taraflardan birinin itirazı bulunmaması durumunda tahıl koridoru sevkiyatı devam edecek.

MSB’den açıklama

Konuya ilişkin açıklama yapan Milli Savunma Bakanlığı yetkilileri, "17 Temmuz tarihinde süresi dolacak olan Tahıl Koridoru Girişimi’nin uzatılmasına ilişkin BM, Ukrayna ve Rusya Federasyonu yetkilileriyle temaslarımız Dışişleri Bakanlığı’yla koordineli şekilde devam etmektedir" ifadelerine yer verildi.

Kremlin'den ilk açıklama: Şartlar kabul edilirse geri döneriz

Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması'na ilişkin Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov'dan da açıklama geldi. Tahıl Koridoru Anlaşma süresinin bugün itibari ile dolduğunu belirten Peskov, "Anlaşmanın Rusya'yla ilgili bölümüne uyulmadı. Dolayısı ile de anlaşma fiilen sona ermiş durumda. Öne sürdüğümüz şartların uygulamaya koyulması halinde tahıl anlaşmasına tekrar döneceğiz." dedi.