Egemenliğin millete verildiği gün: 23 Nisan!

Düşman işgali altında bulunan Rumeli ve Anadolu topraklarında, Mustafa Kemal Paşa'nın liderliğinde Kurtuluş Savaşı'nı başlatacak ve Cumhuriyete doğru giden yolda kritik adımlar atılmasına imkan sağlayacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisi, 103 yıl önce 23 Nisan'da açıldı. Meclis’in açılışı, bağımsızlık mücadelesinin en önemli aşamalarından birisi oldu.

"Ulusun egemenliğini ulus sağlayacak"

Osmanlı İmparatorluğu'nun Dünya Savaşı'ndan mağlup çıkmasından sonra ülkenin Mondros Mütarekesi'ne rağmen işgal edilmeye başlanması sonrasında Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a çıktı.

Amasya Tamimi ile Sivas ve Erzurum kongrelerindeki kararlar, ''ulusun egemenliğini yine ulusun sağlayacağı''nı net bir şekilde ortaya koydu. 

1919 sonbaharında gerçekleştirilen seçimlerin ardından Osmanlı Mebusan Meclisi, 12 Ocak 1920 tarihinde 168 üyenin 162'sinin katılımıyla bir araya geldi. Mustafa Kemal, Erzurum milletvekili seçilmişti fakat o Ankara'da kalmayı tercih etti. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti taraftarı mebusların çoğunlukta olduğu Meclis, 28 Ocak 1920 tarihinde yapmış olduğu oturumda Mîsâk-ı Millî'yi kabul etti. 16 Mart'ta İstanbul'un işgali ve Milli Mücadele taraftarlarının tutuklanmaları üzerine milletvekilleri ve birtakım aydınlar, Ankara'ya kaçmaya başladı.

18 Mart'ta Mebusan Meclisi de son defa toplanarak, süresiz olarak Meclis’in tatil edilmesine karar verdi.

19 Mart 1920'de Mustafa Kemal tarafından yayımlanan genelgeyle ''Ankara'da olağanüstü yetkili bir Meclis''in bir araya geleceği açıklandı. 

"Bütün milletin emir alacağı en yüksek yer Meclis'tir"

Genelgede, ''Devletin kurtarılmasını ve ulusun bağımsızlığını sağlayacak tedbirleri düşünüp uygulamak amacıyla ulus tarafından, olağanüstü yetkilerin verilecek bir Meclisin, Ankara'ya çağrılması ve dağıtılmış mebuslardan Ankara'ya gelebilecek olanların da bu Meclise katılmaları'' gerektiği istendi.

Bu hedefle gerçekleştirilecek seçimle belirlenen milletvekilleri ve dağıtılmış olan Osmanlı Mebusan Meclisi’nden kaçarak Ankara'ya gelebilecek durumda olanlardan 84'ü, ilk Meclis’e katıldı. 22 Nisan 1920'de Mustafa Kemal, TBMM’nin açılışını açıkladığı genelgesinde ise bundan itibaren tüm askeri ve sivil makamların ve tüm ulusun emir alacağı en yüksek kat''ın bu Meclis olacağı bildirildi.

23 Nisan 1920 tarihinde, Hacıbayram Camisi'nde cuma namazından sonra kurbanlar kesildi ve ilk TBMM, İttihat ve Terakki Kulübü olarak tasarlanan binada açıldı. Cumhuriyete doğru giden yolda ciddi adımlar atılmasına imkan tanıyacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisinin, 100 sene önce 23 Nisan tarihinde açılması, Türkiye Cumhuriyetinin kurtuluş ve bağımsızlık mücadelesinin en önemli aşamalarından birisi oldu.

Atatürk'ün 'milli irade' vurgusu

TBMM, açıldığı günden beri milli iradenin yansımasının en önemli simgesi oldu. TBMM'nin ilk Başkanı Mustafa Kemal Atatürk, 1 Mart 1920’de Meclisin 4. toplantı senesinin açılışında bu konunun önemine vurgu yaptı.

Atatürk, açıklamasında şunlara yer verdi:

"Hep beraber bakışlarımızı, vicdanımızın merkezi olarak gördüğümüz millete dikelim. Orada içten bağlılığın, vefanın ve erdemin, egemenlik aşkının, yenileme arzusunun, geleceğin sönmeyen ateşi yanmaktadır. Bu ateş, kendi içindeki karanlığı ve bilgisizliği yakacak ve bağımsızlığımızın önüne engel olarak dikilecek olan tüm engelleri yıkacaktır. Efendiler, milletin hak etmiş olduğu bağımsızlığın önünde, layık olduğu yenileme ve gelişme arzusu önünde, her kuvvet yalnızca milletin amaç ve iradelerine uymak şartıyla yaşayabilir. Milletin amaç ve iradelerine uymayanların talihi çökmedir, hüsrandır”