EastMed nedir? Türkiye olmadan ne kadar olası?

Dün, Doğu Akdeniz'den Rumlar ve İsrail’in çıkarılacağı gazı Avrupa’ya taşıması planlanan EastMed boru hattıyla ilgili anlaşmanın imza töreninde Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Rum yönetimi lideri Nikos Anastasiades yer aldı. Görüşmelerin ardından üç ülkenin enerji bakanları projeyi imzaladı.

EastMed nedir?

Doğu Akdeniz'in (Eastern Mediterranean) kısaltması olarak dikkat çeken EastMed, Doğu Akdeniz Boru Hattı Projesi yaklaşık 1900 kilometre uzunluğunda ve Doğu Akdeniz'den çıkarılacak doğal gazın Avrupa’ya taşınması için "Türkiye’siz bir rota" üzerinden ilerliyor.

Projeye göre İsrail’den çıkarılacak doğal gaz, su altı borularıyla önce Güney Kıbrıs’a gelecek, ardından Girit adasına uzanacak. Girit'ten sonra Yunanistan ve İtalya üzerinden Avrupa’ya ulaşacak. Projenin esas amacı, Türk kara sularına girmeyip herhangi bir şekilde Türkiye’yi projeye dahil etmeden İsrail doğal gazını Avrupa’ya taşıyabilmek olarak dikkat çekiyor.

Maliyeti çok yüksek!

1900 kilometre civarında uzunluğa sahip olacak projenin yaklaşık 1300 kilometresinin denizin altından götürülmesi planlanıyor. Türk sularına girmekten kaçınılması amacıyla açık denizlerde ve derin sularda yapılması gereken bu projenin maliyeti ise bir hayli yüksek.

Türkiye ile hukuki zorluklar söz konusu olacak

EastMed paydaşları tarafından hayata geçirildiği an dünyanın en derin ve en uzun açık deniz doğal gaz boru hattı olacak projenin yapım aşamasındaki ekonomik zorluklar bir kenara bırakıldığı takdirde, Türkiye ile Libya arasında imzalanan mutabakat sonrası bir de hukuki sıkıntılarla baş edilmesi gerekecek. Çünkü proje Türkiye'nin deniz yetki alanından geçiyor.

Şu an herkes kaybediyor gibi gözüküyor

Proje gerçek anlamda denkleme Türkiye'nin de dahil edilmesiyle mümkün kılınabilir. Doğu Akdeniz'den gelen doğal gaz ancak Türkiye üzerinden ekonomik olarak Avrupa'ya ulaştırılabilir. Şu an herkesin kaybediyor gibi gözüktüğü ve finansman olarak çok zorlu gözüken bu projede Türkiye önemli bir ayak olduğu takdirde tüm aktörler kazan-kazan durumuna geçebilir.

Projeyi imzalayanlar ne dedi?

İmza töreninin ardından Kyriakos Miçotakis, projenin bölgedeki barış ve istikrara katkıda bulunacağını kaydederek EastMed boru hattının bölge güvenliğine tehdit olmadığını ifade etti.

Binyamin Netanyahu da konuşmasında EastMed'in istikrarı artırdığını söyledi. Netanyahu söz konusu projenin kimse için bir tehdit olmadığını da ifade ederek "güven" mesajları verdi.

Rum lider Nikos Anastasiades ise geliştirilen ortaklıkların üçüncü ülkelere yönelik olmadığını ve projenin barış ve güvenlik ortak arayışını güçlendirdiğinin altını çizdi.

"Çözüm çabalarına ciddi zarar veriyor"

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden (TBMM) geçen Libya tezkeresinin ardından yapılan bu imza töreninde Yunanistan, İsrail ve GKRY liderleri yaptıkları ortak açıklamada Türkiye'nin asker gönderme kararına dair, “Bu karar, Libya’ya silah ambargosu uygulayan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararının ciddi ihlali anlamına geliyor. Uluslararası toplumun Libya çatışmasına barışçıl ve siyasi bir çözüm bulma çabalarına ciddi şekilde zarar veriyor.” ifadelerini kullandı.

Yunanistan, İsrail ve Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye’ye Libya’ya asker göndermekten kaçınması çağrısında bulundu ve Türkiye'nin asker göndermesinin Libya’nın ulusal egemenlik ve bağımsızlığını ihlal edeceğini söyledi.

Bu konuda Libya ile yapılan anlaşma ve Libya tezkeresinin TBMM'den geçmesi sonrası her ne kadar Libya Ulusal Mutabakat Hükûmeti (UMH) Türkiye'den asker talep etse de son karar yine de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'da. Erdoğan'ın ise 8 Ocak'ta Rusya lideri Vladimir Putin ile görüştükten sonra bir karara varması bekleniyor.

Habernediyor.com / Turgut Başer