Engelli bireylerin yardımına teknolojik gelişmeler yetişiyor

Doğuştan gelen bir hastalık veya daha sonradan meydana gelen bir hastalık/olay bir neden sonucunda bedensel, ruhsal, zihinsel, duyusal veyahut sosyal yeteneklerini çeşitli düzeylerde kaybetmiş kişiler engelli bireyler olarak tanımlanmaktadır.

Engelli bireylerin yaşamlarını diğer bireylere göre sürdürmelerinin önünde çeşitli fiziki veya başka etkenlere bağlı zorluklar bulunduğundan engellilerin toplumsal yaşamda diğer bireylerin hareket esnekliği ve toplumsal yaşam etkinliğiyle eşleşecek düzeyde katılım sağlayabilmeleri de büyük bir önem taşıyor.

Toplumumuzda engelliler için il, ilçe ve kurumlar bazında her geçen gün iyileştirmeler yapılsa da toplumda engelli vatandaşları ne yazık ki az görüyoruz. Yine de yapılan çalışmalar ve iyileştirmelerin her geçen gün artması umut verici bir gelişme.

Dünyada 1 milyara yakın engelli birey bulunuyor ve ülkemizdeyse Ulusal Engelli Veri Sistemi üzerine kayıtlı yaklaşık 2 milyon 512 bin civarında engelli yaşıyor.

Bu yazımızın konusu ise engellilerin yaşamını kolaylaştıran teknolojiler ve cihazlar üzerine. Dünyada birçok alanda teknolojik gelişmeler gerçekleştirilirken bunlar arasında engellilerin yaşamlarını kolaylaştıracak çok sayıda ürün de bulunuyor. Gelin hep beraber bu gelişmelere birlikte bakalım.

Akıllı Baston

Görme engelliler için üretilmiş ve hayatlarını oldukça kolaylaştıran bir ürünle başlayalım. Akıllı baston. WeWalk markasının ürettiği bu akıllı baston Türkiye’deki mühendisler tarafından geliştirildi ve Amerika Birleşik Devletleri’nde dahi ödül aldı ve 2019 senesinin en iyi icatları arasında yer aldı.

Ürün sesli asistan Alexa ve Google Maps ile entegre bir şekilde çalışıyor ve oldukça uzun bir batarya ömrüne sahip. Görme engelli kişiler için dışarıda önünde bulunan engelleri sensörünün verdiği geri bildirimle kullanıcılara iletiyor. Ultrasonik sensörle beraber titreşimli uyarı motorlarını da bünyesinde bulunduran WeWalk, baston üzerinden rahat bir kullanım sunuyor.

Vestel ve Young Guru Academy’inin geliştirmiş olduğu bu akıllı baston Time dergisi tarafından da 2019 senesinde En İyi İcat seçildi.

EyeSense

Eyesense uygulaması görme engelli bireyler için Türk Telekom tarafından geliştirilmiş olan sesli bir uyarı sistemi. Böylece kişiler selfie ve telefonun ön ve arka kamerasıyla fotoğraflar çekebiliyor ve etrafında bulunan nesneleri kolay bir şekilde tanıyabiliyor.

EyeSense uygulaması yardımıyla kullanıcılar için telefonlarından sahne hizalaması yapılıyor ve kolaylıkla selfie veyahut fotoğraf çekmeye olanak veriyor.

Telefonun hem ön hem de arka kamerasıyla birlikte çalışan bu uygulamayla kişileri etiketleyip görme engellilerin ekranda kimin fotoğrafını çektiğini anlaması firma tarafından amaçlanıyor.

Bununla beraber ayrıca uygulamayla görme engeli bulunmayan vatandaşların da arka kamerayla sesli yönlendirme yapılarak yüksek çözünürlüklü kamera üzerinden özçekim yapabilmesine olanak veriyor.

EyeSense uygulamasına dahil edilen nesne tanıma özelliğiyle birlikte görme engelli kişilerin yaşamlarını kolaylaştırmak hedefleniyor.

Uygulama App Store ve Google Play Store’dan ücretsiz bir şekilde indirilebiliyor.

Talking Money Identifier

Bu cihaz görme engelli bireylerin yaşamlarını bağımsız ve engelsiz bir şekilde geçirebilmelerini kolaylaştırmak üzerine çok temel bir soruna çözüm getiriyor. Taşınabilir yapıda olan cihazla kağıt paraların değerleri 1-100 dolar arasında tanımlanıyor ve cihaz sesle bildirim vererek kişinin elindeki paranın değerini kolay bir şekilde tanımlamasını sağlıyor.

Seeing AI

Görme engelliler için geliştirilmiş olan bir diğer uygulama ise Microsoft firmasından. Seeing AI adlı uygulamayla birlikte Türkçe dil desteği yardımıyla yapay zeka ile görsel bir betimleme ve tanıma teknolojisini gösteren uygulamayı kullanan kişiler, çevresindeki bütün görsel ögeleri sesli bir şekilde algılayıp işlerini kolay bir şekilde halledebiliyor.

Hatırlatmakta yarar var. Ücretsiz olan bu uygulama yalnızca iOS işletim sistemi üzerinde market üzerinden edinilebiliyor.

Ekran okuma teknolojileri

Ekran okuyucular da yine görme engelli bireylerin teknolojiyle olan etkileşimlerini son derece kolaylaştırıyor. Artık bilgisayarlarda da yerleşik olarak erişilebilirlik menüsü altında bulunan ekran okuyucularla açılan bir web sayfası metin vs. kolay bir şekilde sesli asistan yardımıyla seslendiriliyor. Bu uygulama birçok akıllı telefonda da halihazırda bulunabilirken yardımcı uygulamalar aracılığıyla da sağlanabiliyor.

RNIB Akıllı Gözlük

RNIB akıllı gözlük Oxford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından geliştirildi. Kişinin gözündeki zayıflıkları yakalayabilen bu gözlük yardımıyla görüntülerin kontrastından tutun da kimi belirli özellikleri vurgulamaya dek cihaz bir dizi sensör ve kamera kullanıyor. Firma tarafından geçtiğimiz yıllarda geliştirilen bu gözlükle Google Impact Challenge yarışması da kazanıldı. Ancak ürünün satışına ilişkin global olarak veya ülkemizde henüz bir bilgi bulunmuyor. Şirketin engelliler için ürettiği diğer kullanılabilir ürünlerine resmi web sayfası üzerinden ulaşılabiliyor.

Microsoft HoloLens

Microsoft tarafından tanıtılan Hololens akıllı gözlüğü doğrudan engelli bireyleri hedef alan bir teknoloji olmasa da engelli bireylerin günlük hayatlarını kolaylaştırabilecek entegrasyonları içerisinde barındırıyor.

İlk olarak 2016 senesinde tanıtılan akıllı gözlük yardımıyla kişiler eller serbest modda 360 derecelik bir gerçek zamanlı ses ve oda nesne eşleşmesiyle bireyler belirli nesneleri yönlendirmek veya çeşitli takip komutları vermek için akıllı gözlük yardımına başvurabiliyorlar.

İş dünyasında da sağlıktan, endüstriye birçok alanda kullanılabilen akıllı gözlük teknolojisinin ikinci serisi HoloLens 2 de şu anda mevcut olarak piyasada satışta.

Elia Frames

Halihazırda görme engelli bireyler Braille alfabesini öğreniyor ve bununla okumalar yapıyor. Ancak bir Kickstarter projesi olarak başlayan ve oldukça dikkat çeken ELIA Frame, saatler içerisinde kolayca öğrenilebilecek bir yazı tipini oluşturduğunu söylüyor. ELIA Frames, tıpkı normal bir yazı tipi gibi bilgisayarlara yüklenebiliyor ve ardından ise dokunma özelliği bulunan özel yazıcılarla bastırılabiliyor.

Guidesense

Gözlük dünyasının yanında daha farklı bir alternatif düşünmek gerekirse Guidesense iyi bir alternatif olabilir. Bir kalp atış hızı monitörü gibi giyilebilen kutu şeklinde bir cihaz olan Guidesense, milimetrik dalga radar sensörleriyle kullanıcıların önündeki minik engeller de dahil olmak üzere birçok şeyi ses geri bildirimiyle onlara iletebiliyor.

Sesame Phone

Fiziksel engeli bulunan bireylerin cep telefonlarını göz hareketleriyle kullanabilmelerine imkan veren akıllı telefon Sesame Phone adıyla geliştirildi.

Böylece fiziksel olarak engelli olanlar da akıllı telefonunu engeli bulunmayan bir kişi gibi kullanabiliyor ve etkileşime girebiliyor.

Google Talkback

Bir diğer araç ise Google tarafından geliştirilen Talkback uygulaması. Talkback görme engellilere özel olarak geliştirildi. Talkback uygulaması yardımıyla kişiler gelen mesajları sesli bir şekilde dinleyebilip onlara sesli bir şekilde yanıt verebiliyor.

Merdiven çıkan tekerlekli sandalye

Tekerlekli sandalyelerin akülü versiyonları ülkemizde kullanılıyor. Ancak biraz daha gelişmiş bir versiyonu olan Scalevo adlı ürün İsviçre’de geliştirildi ve paletli tekerlek sistemi yardımıyla engellilerin merdiven engellerini aşması konusunda onlara ciddi ölçüde yardımcı oluyor. Elektrikli sandalye ile paletler yalnızca istenildiğinde çıkıyor ve kullanımları sona erdiğinde geri yerlerine dönüyor. Paletler yardımıyla sadece merdivenler üzerinde değil aynı zamanda engebeli yollarda da rahat bir sürüş elde edilebiliyor.

Tekerlekli araç kullananlara özel elektrikli araç

Tekerlekli sandalye kullanan bireyler için tasarlanmış olan bu arabayla araçların güvenli bir şekilde iç kısmına ulaşıp kullanıma hazır hale geliyor. En çok 50 km hıza ulaşın bu araçla engelli bireyler de rahat bir şeklide araç kullanabiliyor.

Sesli kitaplar

Sesli kitaplar yakın zamanda çok popüler olan teknolojilerden biri haline geldi. Artık metinlerin profesyonel ve amatör olarak veyahut yapay zekayla seslendirilmesi görme engeli bulunan bireylerle birlikte isteyen herkesi kitapların ve metinlerin dünyasını sesle aralamaya imkan veriyor.

Ülkemizde de bununla ilgili pek çok ücretli/ücretsiz servis bulunurken, artık birçok web sayfasında da sesli olarak okuma seçeneğiyle kullanıcılar rahat bir şekilde metinleri bilgisayara veya okuyucuya seslendirtebiliyor.

Kitap okuma cihazı

Kısmi olarak görme bozukluğu olan veya doğrudan görme engeli bulunan bireyler için geliştirilmiş olan parmağa takılan okuma cihazları grafikleri ve metinlerin üzerinde tutulduğunda rahat bir şekilde sesli anlatım sağlıyor.

HABERNEDİYOR.COM / SEZGİN İLHAN ÖZEL HABER