Tarih verildi: Karadeniz gazı ne zaman kullanılacak?

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Karadeniz'de bulunan doğalgazın gelecek yılın ilk çeyreğinde mart ayında sisteme verileceğini açıklayarak, 4 yıl içinde 40 milyon metreküpe çıkarılacak üretimin konutlardaki gazın tamamını karşılamaya yeteceğini bildirdi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda konuşan Bakan Dönmez, bakanlığının 2023 yılı bütçesi konusundaki görüşmelerde milletvekillerinin soru ve eleştirilerini cevapladı.

Dünyada pandemi sonrası enerji sektörünün toparlanma sürecinde olduğuna ve fiyatlarda artışlar olduğuna dikkat çeken Bakan Dönmez, alınan tedbirlerle yükselen enerji fiyatlarını vatandaşa en az oranda yansıtan ülkelerden birinin Türkiye olduğunu söyledi.

“Avrupa’nın en ucuz doğalgazını kullanıyoruz”

Doğalgazda yüzde 75 sübvansiyon yapıldığını söyleyen Bakan Dönmez, "Ekim ayı itibarıyla Avrupa'daki başkentlerindeki doğalgazın hane halkı açısından fiyatlarını sizlerle de paylaşmak istiyorum: Hollanda'da bir metreküp gaza bugün 81 TL 25 kuruş, Almanya'da 41 TL 42 kuruş, İtalya'da 58 TL 24 kuruş, ödeniyor. Bulgaristan 31 TL ödüyor. AB üyesi olmayan ülkelere baktığımız zaman 5 lira 72 kuruş ile her şey dahil olmak üzere Avrupa'nın en ucuz doğalgaz kullanan ülkesiyiz." değerlendirmesini yaptı.

Türkiye'nin 200 kilovatsaatlik bir elektrik tüketiminin, asgari ücretin yüzde 5,4'üne denk geldiğini söyleyen Dönmez, bu oranın doğalgazda aylık 100 metreküp tüketim için yüzde 8,8 olduğunu ifade etti.

Dönmez, doğalgaz fiyatlarında artış olunca ikame ürün anlamında kömür fiyatlarının da ciddi oranda arttığını söyleyerek, geçen sene önemli bir müdahalede bulunarak ucuz kaynaklardan üretilmiş olan elektriğin hane halkına, esnafa ve çiftçiye yansıtılması için bir kararın TBMM’de kabul edilerek uygulanmaya başlandığını hatırlattı.

Söz konusu karara yönelik değerlendirmeler yapan Bakan Dönmez, "(Piyasada oluşan serbest fiyatlardan satış yapmayacaksınız. Zarar etmeyeceksiniz. Makul bir rakamda sınırlama gelecek. Bu fiyattan sizden elektriği alıp abone grubuna aktaracağız) dedik. Böylece ciddi bir rahatlama sağladık." şeklinde konuştu.

Bu desteklerin nereden karşılandığı ile ilgili sorusuna "milli bütçe içerisinden yapıldığı" yanıtını veren Dönmez, şunları söyledi:

"Fakat bu kurum ve kuruluşlar, burada siyasi karar oluşmadan zararına satış yapmak yetkisine sahip değil. Cumhurbaşkanı kararı ile maliyet altına satışa izni verilmezse doğal olarak bu şirketler alış ya da üretim maliyeti neyse en çok iş maliyetine satar. Maliyetin altında satış yapamaz. Bu yetkiyi Cumhurbaşkanımız kullandı ve hazinemizden de ödenek aktararak bu destek verilmiş olacak."

Doğalgaz ve petrolün stratejik emtialar olduğuna vurgu yapan Dönmez, "Türkiye akıllı dış politikayla her iki cepheyle diyalog içinde dengeli politikayla problem yaşamadan atlatıyor. Gıdada da tahıl koridoruyla tehlikeleri minimize ettik. Dünyanın pek çok ülkesine aracılık ettik. Öte yandan, dünyada pek çok ülke elektrik ve doğalgaz talebinde bulunuyor." şeklinde konuştu.

Dönmez, doğalgaz ihtiyacının karşılanması amacıyla sıvılaştırılmış doğalgaza (LNG) yönelim olduğuna vurgu yaparak, "Yüzde 20 LNG alıyoruz. Uzun süreçli kontratlarda sıkıntı yok. Ekonomik toparlanma döneminde gaz talebini karşılamak için LNG terminalleri aracılığıyla esnekliğimiz var, ona yöneldik." sözlerini kullandı.

Karadeniz Doğalgazı ne zaman kullanılacak?

Gelecek yılın ilk çeyreğinde mart ayı gibi Karadeniz'de keşfedilen doğalgazın sisteme verileceğini açıklayan Dönmez, şunları söyledi:

"İlk fazda üretim 10 milyon metreküp olacak. 4 yılda maksimum faz dönemine yükselteceğiz, 40 milyon metreküpe. Günlük 10 milyon metreküp gazın yıllık karşılığı üç buçuk dört milyar metreküp... Bu da konutlarda sıcak suda ve mutfakta kullanılan gazı karşılayacak. Fakat 4 sene sonra üretimi 4 kat arttıracağız. O dönem de konutlarda kullanılan gazın hepsini buradan elde edeceğiz. Yeter mi? Yetmez. Yani ihtiyacımızın üçte birini karşılayacağız. Fakat komşu sahalarda faaliyetlerimiz devam ediyor. Olumlu haberler gelmeye devam ediyor. Bu konu değerlendirmeler bitince somut keşif yakalarsak bu bilgiyi paylaşacağız.”

Kaç abonenin elektriği kesildi?

Dönmez, senede 3-4 milyon kişinin elektriğinin kesildiği iddialarının doğru olmadığını söyledi. Bu iddianın, her 10 kişiden 1’inin elektriği kesik olması manasına geleceğini söyleyen Dönmez, "On haneli bir apartmandaysanız bir tane vatandaşın elektriği kesik. Böyle bir şey yok. En son güncel verileri aktarayım. Ağustos 2022'ye yönelik Türkiye genelinde elektriği kesik abone sayısı ticarethane ve hane halkı dahil 209 bin 174. Peki ne kadar sayaç var? 48 milyon sayaçtan söz ediyoruz. Bu oran binde dört. Doğalgaza gelince aynı tarihte, 86 bin 504 abonenin borç sebebiyle gazı kesilmiş. Toplam 19,1 milyon doğalgaz abonesine baktığımızda buradaki rakam da binde beş." şeklinde konuştu.

Her bin kişiden dördünde veya beşinde borç sebebiyle kesilme olduğunu söyleyen Dönmez, "Kesinti yapılan abonelerin üçte ikisinin elektriği aynı günde açılıyor. Belli ki vatandaş yatıramamış, unutmuş veya bazen işte otomatik ödeme veriliyor bankalara, bankada bir problem yaşanıyor, ödemeler intikal etmiyor. Yine beşte dördünün elektriği ise bir hafta içerisinde açılıyor. Elektriğin kesik olma süresi de sınırlı.

Bir başka konu da yaylada, köyde evi olanlar var. Yazın oradan kışlık evine geliyor, oraya fatura gidiyor, faturaya ilişkin bir bilgisi yok. Otomatik enerji kesiliyor, bizim kayıtlarımızda elektrik kesik bilgisi mevcut. Ama aslında orada kimse yaşamıyor." açıklamasını yaptı.

“Küçük nükleer santraller için görüşme yapılıyor”

Dönmez, nükleer santral için teknolojiyi geliştiren bütün şirket ve ülkelerle görüşüldüğüne dikkat çekti.

Bakan Dönmez, "Biliyorsunuz biz, Japonya'yla da 2013’te bir anlaşma yapmıştık. Fransa ve Japonya ortaklığıyla yapılacaktı. Onlar çalışmalarını bitirince fiyatlarını revize ettiler. Teklifler, bizim Rusya'dan aldığımız fiyatın iki katından fazlasına çıktı. Hem fiyat hem de temin planı bakımından bu uygun olmadığı için devam etmedik." sözlerini kullandı.

Batı teknolojisine bir ambargo olmadığını söyleyen Dönmez, şunları aktardı:

"Bu konuda zaten teknoloji geliştiren ülke sayısı çok değil, 5-6’yı geçmiyor. Nitekim şu anda SMR isimli küçük reaktörler, daha düşük kapasitede yapıyor. Bunlarla ilgili çalışmalar var. İngiltere'de, Amerika'da çalışmalar var. Onlarla da görüşülüyor. 70, 100, 300, 400 megavatlık santraller oluyor. Çünkü karbondan arınmış bir dünyaya gidilecekse yenilenebilir de belli bir noktaya kadar gitmek durumunda. Onun dışında nükleer sıfır enjeksiyonu olduğu için en önemli tercih nedenleri arasında olacak."

“Amasra’da 7 yöneticinin görevine son verildi”

Bakan Dönmez, Amasra'da meydana gelen maden kazasına da değindi.

Henüz bir bilirkişi ön raporu olduğunu söyleyen eden Dönmez, bilirkişi ön raporunda ortaya çıkan iddialar olduğunu; Meclis Araştırma Komisyonunun da bu iddialar da başta olmak üzere bütün tarafları dinlediğini anımsattı.

Dönmez, "Bu noktada 'şu suçludur, şu kusurludur' denemez. Eğer ön rapora bağlı suçlu ilan edip birtakım ithamları yönetecek olursak o zaman mahkemelere ihtiyaç yok. Bilirkişi raporu gelir, hakime gitmeden herkesi içeriye tıkarız. Böyle bir şey yok. Şimdi hukuk kendi içerisinde yürüyor. Biz de her türlü desteği ona vereceğiz." şeklinde konuştu.

Olay yerinden döndükten sonra bakanlıkta teftiş kuruluna hadisenin her yönüyle araştırılması ile ilgili talimat verildiğini söyleyen Dönmez, "Müfettişler de gitti. İlk incelemeleri de yaptılar. Amasra Müessese Müdürlüğünden 7 yöneticinin görevine son verildi. Bu belki kamuoyuna yansımadı. Diğer noktaları itibarıyla da incelememiz sürüyor.” diye konuştu.

Dönmez, Türkiye Elektrik İletim AŞ'nin özelleştirme kapsamına alındığını fakat çoğunluğu devlette kalacak biçimde azınlık hissesinin halka açılacağını açıkladı.

Komisyonda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının dışında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Nükleer Düzenleme Kurumu, Türkiye Enerji ile Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu ve Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün 2023 yılı bütçeleri kabul edildi.