İzmir’de daha önce belirlenmemiş yeni bir fay tespit edildi

30 Ekim 2020 tarihinde Ege Denizi'nde İzmir'in Seferihisar ilçesi açıklarında meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki depremde çok sayıda bina yıkılmış ve pek çoğu hasar görmüştü. 117 kişinin hayatını kaybetmesine sebep olan depremde, çok sayıda kişi yaralanmıştı. Depremin ardından DEÜ önderliğinde 8 üniversiteden yaklaşık 30'a yakın bilim insanı araştırma yaptı. Depremin İzmir'de yarattığı hasarın yer bilimsel sebeplerine kafa yoran bilim insanları, kente 75 kilometre uzakta oluşan depremin neden daha yakındaki yerler yerine Bornova Havzası'nı daha çok etkilediğini araştırdı.

Yer bilimsel veriye ihtiyacımız vardı

Yaptıkları çalışmalarla ilgili bilgi veren DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve DAUM Müdürü Doç. Dr. Ökmen Sümer, daha önce yapılmış bilimsel çalışmalarla durumu anlamaya çalıştıkların belirtti. “Şunu gördük. Bornova Havzası dediğimiz yani İzmir Fayı ile ve Bornova Fayı ile sınırlanmış olan Doğu-Batı uzanımlı çöküntü alanındaki yer bilimsel veriler yetersiz” diyen Doç. Dr. Sümer, daha önce yapılan bütün literatürdeki çalışmaların, buradaki deformasyonun yani depremin oluşturduğu etkiyi anlamalarına yettiğini ifade etti. Dolayısıyla daha fazla yer bilimsel veriye ihtiyaçlarının olduğunu kaydeden Doç. Dr. Sümer, depremden sonra TÜBİTAK’ın bir çağrı yaptığını vurguladı. Kendilerinin hemen Dokuz Eylül Üniversitesi olarak harekete geçtiklerini anlatan Doç. Dr. Sümer, bölgede bulundukları için bunun sorumluluğunu da alarak hızlıca proje geliştirdiklerini ifade etti. 6 ay içerisinde bu projenin çıktığını ve yaklaşık 2,5 seneden beri çalıştıklarının altını çizen Doç. Dr. Sümer, “Projenin sonuçlarını geçen hafta TÜBİTAK'a yükledik. Bu yer bilimsel veriler havzaya uzak ya da yakın konumlu farklı faylarda gelişebilecek deprem senaryolarıyla bilgisayarlar üzerinde simülasyonlara tabi tutulacak” şeklide konuştu.

İlk kez yapıldı

Projeyle ilgili ön sonuçları paylaşan Doç. Dr. Sümer, İzmir Fayı'nın ve Bornova Fayı'nın havza içerisindeki bazı parçalarıyla ilgili veriler yakaladıklarını söyledi. Özellikle güneyden gelen Tuzla Fayı'nın ya da Orhanlı Fay Zonu denilen yapısal süreksizliğin havza içerisinde, havzanın altında bazı kolları olabileceğini yakaladık diyebileceklerini vurgulayan Doç. Dr. Sümer, bu proje öncesi havzanın derininde ne olduğunu bilmediklerini dile getirdi. Bu projede ortaya çıktığını söyleyen Doç. Dr. Sümer, dünyada belki de böyle bir metropol alanında 8 kilometreye varan uzunlukta sismik yansıma kesitini ilk kez yaptıklarını belirtti.

Daha önce belirlenmemiş fayları tespit ettik

“Bu çok önemli. Havzanın altında neler olduğunu gördük. Bir nevi röntgenini çektik diyebiliriz. Böyle bir metropol alanında TÜBİTAK-MAM ile Dünya'daki en uzun kesitleri aldık. Bornova Havzası'nın altında ne olduğunu ilk defa gördük” diyen Doç. Dr. Sümer, daha önce belirlenmemiş fayları tespit ettiklerini duyurdu. Bu fayların doğrudan tehlikeli olduğunu savunan Doç. Dr. Sümer, deprem üretecektir anlamına gelmediğinin de bilgisini verdi. Doç. Dr. Sümer, “Fakat gelecekte oluşabilecek bir depremde, bu fayların ne etkileri olacağını da mutlaka sayısal verileriyle ortaya koymamız gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Kıyıda etkili olmasının sebebi çökelti yoğunluğu

Sisam Depremi'nin Bornova Havzası'nda etkili olması hakkında da bilgi veren Doç. Dr. Sümer, havzanın geometrisinin kıyı kesimlerine doğru derinleştiğini vurguladı. Burada havza dolgusunda farklı türde çökeltiler olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Sümer, bunlardan özellikle depremde farklı davranış gösteren bölümlerin kıyı kesimlerinde ve sığ derinliklerde bulunduğunu dile getirdi. Kıyıya doğru gerek havza dolgusu kalınlığının artması gerekse kötü zemin özellikleri burada deprem dalgalarının daha fazla etkili olmasını sağladığını anlatan Doç. Dr. Sümer, “Bu nedenle havzanın daha çok batı bölgeleri etkilenmiş. Ön sonuçlar bunu söyleyebilir” dedi.