X hastalığı nedir? En tehlikeli virüsler listesi

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 2017 yılında "öncelikli patojenler" listesine dahil edilen "X hastalığı" ile ilgili ortaya atılan iddialar, hastalığa ilişkin gerçekleri gölgeledi. Dr. Öğr. Üyesi Esra Ergün Alış, X hastalığının ne olduğunu açıkladı. Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı olan Alış, söz konusu hastalık hakkında yapılan çalışmalar sayesinde koronavirüs salgınına karşı hızlı reaksiyon alınabildiğini vurguladı. 

X hastalığı ne anlama geliyor?

İAÜ VM Medical Park Florya Hastanesi'nde görev yapan Esra Ergün Alış, "X hastalığı terimi, aslında yeni tehditlere karşı tıbbi tedbirlerin alınmasını sağlamayı teşvik etmek için ortaya atıldı. Ebola virüsü benzeri daha önceden bilinen değil de Kovid-19 gibi sonradan ortaya çıkan tehditlerle ilgili. Olası salgınlara karşı hızlı şekilde uyarlanabilecek teknolojileri geliştirmeyi teşvik etmek için bu terim üretildi." ifadelerini kullandı.

2017'de listeye eklendi

Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Esra Ergün Alış, "Şu an bilinmeyen fakat daha sonra ortaya çıkabilecek mikrobik tehditler, X hastalığı olarak adlandırılıyor. Dünya Sağlık Örgütü, araştırılması gereken patojenlerin yer aldığı listeye 2017 yılında X hastalığını dahl etti. Bu listede, Ebola ile Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha önceden bilinen hastalıklar da vardı." diye konuştu. 

"Kovid-19, bir X hastalığı örneğiydi"

2020 yılında pandemiye dönüşen Kovid-19'un da bir X hastalığı örneği olduğunu kaydeden Esra Ergün Alış, "2019'un sonunda pandemiyi başlayan Kovid-19, doğada bulunan geniş virüs rezervuarının nelere yol açabileceğinin en büyük göstergesiydi. Virüsler, insanlar ve diğer canlı türlerinin bağışıklık sistemini alt ederek evrimleşebilme potansiyeline sahip. Bu da onları tehlikeli kılan asıl şey." dedi.

"Batı Afrika'daki Ebola salgını, uyanış çağını başlattı"

Dünya Sağlık Örgütü'nü bilinmeyen hastalıkların araştırılmasına kaynak sağlamak için bu terimi ortaya attığına işaret eden Alış, "2014 ila 2016 arasında Batı Afrika'da patlak veren Ebola salgını, yaşanabilecek insani krizlerin habercisiydi. Bu salgın, bir uyanış çağını başlattı. Zira onlarca yıllık tıbbi birikime rağmen Ebola virüsüne karşı kullanılacak hazırda bekletilen bir ilaç ya da aşı yoktu. Bu tür yeni hastalıkların araştırılması ve hızlı önlem alınabilmesi için de DSÖ, Ar-Ge planı üretti. Bu Ar-Ge planının ürünü, X hastalığı terimiydi." ifadelerini kullandı.

"2017'de başlatılan çalışma, koronavirüs aşısının hızlı üretilmesini sağladı"

DSÖ'nün söz konusu listesine dahil edilen virüslerin listesini sıralayan Dr. Öğr. Üyesi Alış, "İlk koronavirüs aşısı, SARS-CoV-2 adlı virüsün genetik diziliminin paylaşılmasından 326 gün sonra onaylandı. 2017'de başlayılan X hastalığı çalışmaları olmasaydı bu kadar hızlı aşı üretilemezdi. DSÖ'nün bu 3,5 milyar dolarlık planı kapsamında çalışan gruplar, tehlikeye neden olma potansiyeli bulunan virüsleri araştırıyor. Çalışmalar sayesinde bu öldürücü virüslere karşı 100 gün içinde aşı üretmek mümkün hale geliyor." dedi.

Ar-Ge planına göre listeye alınan en tehlikeli virüslerin listesi

• Covid-19,
• Nipah,
• SARS, 
• Ebola virüsü hastalığı,
• Kırım-Kongo kanamalı ateşi, 
• Marburg virüsü hastalığı, 
• Orta Doğu solunum sendromu (MERS),
• Lassa ateşi,
• Zika,
• Rift Vadisi Ateşi,
• Henipaviral hastalıklar.