Amortisman Nedir? Amortisman yöntemleri ve Amortisman Hesaplama

Vergi Usul Kanunu’nda yapılan bazı değişiklikler ile amortismana bağlı bulunan, yani yıllar içinde yıpranan ve değeri düşen maddi işletme varlıkları, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ekonomik ömürlerine göre amortisman payı ayrılmaktadır. Maddi işletme varlıklarının amortismana bağlı olmasının ilk şartı 1 yıldan fazla kullanabiliyor olması gerekmektedir. Bu sabit varlıkların amortisman paylarının başlangıcı işletmeye katıldığı yıl başlayıp, ömürlerinin sona erdiği yıla kadar devam ederi.

Amortisman listesi

Sabit maddi işletme varlıklarına uygulanacak olan güncel amortisman oranları Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir. Bu oranlar Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde yer alan tabloyla yayımlanır. Buradan ulaşabilceğiniz linkte verdiğimiz tabloda, Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler, Faydalı Ömür, Normal Amortisman Oranı, İlgili Genel Tebliğ ve tebliği numaraları yer alıyor.

Amortisman yöntemleri

Anayasa’da yer alan Vergi Usul Kanunu’na göre, amortismana tabi sabit işletme varlıklarının amortismanında üç farklı ayırma yöntemi vardı. Bunlar, normal amortisman, hızlandırılmış amortisman ve fevkalade amortismandır.

Normal Amortisman

Normal amortisman yönteminde, sabit işletme varlığının maddi değerinin faydalı ömrü süresine bölünmesiyle hesaplanan amortisman oranının sabit işletme varlığının değeriyle çarpılmasıyla belirlenir.

Hızlandırılmış amortisman

Bu yöntemin diğer adı da azalan bakiyeler yöntemidir. Bu amortisman yönteminde sabit işletme varlığının değerinin yarısını aşmamak kaydıyla normal amortisman oranının iki katı kadar amortisman oranı uygulanır. Her yıl ayrılan amortisman tutarı, sabit varlığı satın alma değerinde düşülür ve sabit varlığın faydalı ömrü sonunda kalan tutar bir seferde sıfırlanır. Bu amortisman türünden yalnızca bilanço esasına göre defter tutan mükellefler faydalanabilir.

Fevkalade amortisman

Bu amortisman türü sadece yangın, sel, deprem vb. doğal afetler gibi afetlerde, olağandışı gelişmeler sonucunda maddi varlıkların aşırı değer kaybetmesiyle uygulanan bir amortisman türüdür. Bu amortisman türünü kullanabilmek için Maliye Bakanlığının izni gerekir. Mükelleflerin, bu amortismanı kullanabilmesi için yukarıda sayılan kriterleri ilgili ve yetkili kurumlara tespit ettirip, Maliye Bakanlığına başvurması gerekir.

Amortisman hesaplama

Bir işletmenin 10 bin Tl değerinde ve faydalı ömrü 5 yıl olan bir sabit işletme varlığı satın aldığını varsayalım. Bu varlığa uygulanacak olan normal amortisman ve hızlandırılmış amortisman şu şekilde hesaplanır:

Normal amortisman hesaplama

Sabit işletme varlığının KDV hariç bedeli x yıllık amortisman oranı

10.000 x %20= 2000 TL

Bu hesaplama yöntemine göre 10.000 TL bedel ile alınan ve faydalı ömrü 5 yıl olan sabit işletme varlığı için her yıl 2000 TL amortisman payı olarak ayrılır.

Hızlandırılmış amortisman hesaplama

Hızlandırılmış amortisman oranı: %20 x 2 = %40

Sabit işletme varlığının 5 yıllık faydalı ömrü boyunca yıllara göre ayrılacak olan hızlandırılmış amortisman tutarları şöyle olacak:

1. yıl: Sabit işletme varlığının değeri x amortisman oranı

10.000 x %40 = 4000 TL

2. yıl: (Sabit işletme varlığının bedeli – 1. yılın amortisman tutarı) x amortisman oranı

(10.000 - 4000) x %40 = 2400 TL

3. yıl: ( Sabit işletme varlığının bedeli – 1 ve 2.yılın amortisman tutarı) x amortisman oranı

(10.000 - 4000 - 2400) x %40 = 1440 TL

4. yıl: ( Sabit işletme varlığının bedeli – 1, 2 ve 3.yılın amortisman tutarı) x amortisman oranı

(10.000 - 4000 – 2400 - 1440) x %40 = 864 TL

5. yıl: Sabit işletme varlığının bedeli – 1, 2, 3 ve 4. yılın amortisman tutarı

10.000 - 4000 – 2400 - 1440 - 864 = 1296 TL

İşletme, söz konusu sabit işletme varlığının 5 yıllık faydalı ömrü boyunca; 4000+2400+1440+864+1296= 10.000 TL amortisman payı olarak ayırmış oluyor.