Bilim insanları uyardı: İnterneti haftalarca kesintiye uğratabilecek Güneş fırtınaları yolda
Gelecek yılın başında Dünya'nın yoğun Güneş fırtınalarına maruz kalacağını açıklayan bilim insanları, güneş maksimumunun beklenenden erken geleceğini belirtti. Uzmanlar, yaptıkları uyarılarda bu fırtınaların küresel interneti haftalarca kesebilecek kadar güçlü olduğunu söyledi.
Yaklaşık her 11 yılda bir solar maksimum adı verilen bir dönemden geçen Güneş, bu dönemde ortaya çıkan lekeleri, Güneş'in manyetik alanındaki büyük değişikliklerin sonucunda takımadaları andıran yapılar oluşturabilmektedir. Bu lekeler, aynı zamanda güçlü enerji patlamalarına yol açmaktadır. Enerji patlamalarıyla Güneş fırtınalarına neden olan bu fırtınalar, uydulara zarar verebilmekte ve hatta iletişim sistemlerini kesintiye uğratabilmektedir.
Beklenenden önce yaşanacak
Ortaya çıkan yeni bir araştırma verilerine göre, Güneş maksimumunun beklenenden daha erken bir şekilde 2024 yılının başlarında yaşanacağı ortaya çıktı. NASA'nın 2025 sonları için öngördüğü tahminle farklılık gösteren bu tahmin dikkatleri üzerine çekiyor.
IISER Kolkata Uzay Bilimleri Mükemmeliyet Merkezi'nden fizikçi Dr. Dibyendu Nandi liderliğinde bu yeni tahmini ortaya atan Hintli bir araştırma ekibi, Güneş fırtınalarının şiddetini ve etkilerini önceden tahmin etmenin zor olduğunu belirtiyor. Önümüzdeki yıl hakkında daha fazla bilgi edinmenin önemli olduğunu vurgulayan Dr. Nandi, bu fırtınaların uyduların yörüngesini etkileyebileceğini, iletişim ağlarını ve interneti haftalarca kesintiye uğratabileceğini söylüyor. Jeomanyetik alanda güçlü bozulmalara yol açabileceğini de vurgulayan Dr. Nandi, bu fırtınaların yüksek enlem bölgelerindeki elektrik şebekelerini etkileyebilirken aynı zamanda görsel olarak etkileyici auroralar da oluşturabileceğini ifade etti.
Güneş döngüsü nasıl oluşuyor?
Yaklaşık her 11 yılda bir meydana gelen Güneş döngüsü, Güneş'in manyetik alanının tamamen değiştiği ve kuzey ile güney kutuplarının yer değiştirdiği bir periyodu içermektedir. Güneş yüzeyindeki aktiviteyi etkileyen Güneş döngüsü, bunların yanı sıra Güneş lekelerini de barındırıyor. Güneş lekeleri ise Güneş'in manyetik alanlarından kaynaklanıyor. Güneş döngüsünü izlemek isteyen bilim insanları, genellikle Güneş lekelerini inceliyor. Bu lekelerin ne zaman ortaya çıktığını araştıran bilim insanları, çoğunlukla uyduları kullanarak takip ediyorlar.
Güneş döngüsünün başlangıcı
En az Güneş lekesine sahip olduğu ve solar minimum olarak adlandırılan bir 11 yıllık periyodun başlangıcı “Güneş döngüsünün başlangıcı” olarak işaret ediliyor. Ancak zamanla Güneş lekelerinin sayısının artması sebebiyle, döngünün ortasında Güneş maksimumu olarak adlandırılan noktada, Güneş en fazla Güneş lekesine sahip oluyor.
Güneş maksimumunun ne zaman gerçekleşeceğine dair tahminlerde bulunmak isteyen bilim insanları, yaklaşık 100 yıl önce İsviçreli astronom Max Waldmeier tarafından toplanan verilere güveniyor. Güneş lekesi döngüsünün gücünü tahmin etmek için Waldmeier'in keşfettiği "Waldmeier etkisi" olarak bilinen ilişki kullanılıyor.
Güneş maksimumunun ne zaman ortaya çıkacağı belli oldu
Dünya genelindeki Güneş gözlemevlerinden elde ettikleri uzun vadeli verileri kullanarak yeni bir ilişki bulan Hintli araştırmacılar, Güneş'in dipol manyetik alanındaki azalma oranının, Güneş lekesi döngüsünün yükselme oranıyla ilişkili olduğunu ortaya çıkardı. Bu ilişkiye "Güneş'in dipol alanı, Güneş lekesi döngüsüyle ters fazda ağdalanır ve azalır" diyerek açıklayan Dr. Nandi, yeni bulgularını kullanarak bilim insanlarının mevcut döngünün Güneş maksimumunun tam olarak ne zaman zirve yapacağını tahmin etmeye çalıştıklarını vurguladı. Dr. Nandi, Güneş maksimumunun 2024'ün başlarında görüleceğini öne sürdü.
