Fıtır sadakası nedir? Fıtır sadakası kimlere verilir kimlere verilmez? Fıtır sadakası ne zaman verilir?

Fıtır sadakası, halk arasında bilinen adıyla “fitre”, oruç açmak anlamındadır. Ramazana ulaşmış, orucunu tutmuş ve bayram sevincini yaşamış Müslüman kimselerin belli miktar mal veya parasıyla vermesi gereken sadakadır. Fıtır sadakası veren kişinin sadece kendisi için değil, varsa himayesi altındaki eşi ve çocuğu gibi kişiler için de fitre vermesi gerekir.

Fıtır sadakasının hükmü nedir?

Fıtır sadakası vakit olarak zekâttan önce, Hicri 2. Yılda meşrulaşmıştır. Hz. Peygamber’in sünneti ile sabittir. 

Mezheplerden Maliki, Şafii ve Hanbelilere göre fıtır sadakası farz, Hanefi mezhebine göre ise vacip hükmündedir. 

Fıtır sadakasını kimler verebilir?

Fıtır sadakasını verecek Müslüman kimse şu özelliklere sahip olmalıdır;

• Müslüman olmak,
• Belli bir miktarda mala sahip olmak. Hanefiler, kişinin mal sahibi sayılması için ihtiyaçlar dışında tıpkı zekât gibi nisap miktarı para veya mala sahip olunmasını şart koşmuşlardır. Ancak zekât gibi üzerinden bir sene vakit geçmesi gerekmez. Maliki, Şafii ve Hanbelilere göre ise nisap miktarı mala gerek yoktur. Sadece sadakayı verecek Müslümanın, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin gece ve gündüz yiyeceklerinden fazlasına sahip olması yeterlidir.
•   Akıl-baliğ olmak
•   Özgür olmak
•   Bakmakla yükümlü kişilerin olması
•  Vakit; Hanefilere göre Ramazan bayramının ilk günü fecrin doğmasıyla vacip olan fıtır sadakası, Maliki, Şafii ve Hanbelilere göre ise Ramazan ayının son günü güneşin batmasıyla farz olur.

Fıtır sadakası kimlere verilmez, kimlere verilir?

Verilmeyecekler;

•  İslam âlimlerince zekat alamayacak kadar mala sahip olan Müslümanların fitre de alamayacağı kabul edilmiştir. Bu konuda görüş birliği bulunmaktadır. Ayrıca kişi,
•  Anne ve babasına,
•  Çocuğuna ve torununa, 
•  Eşine ve 
•  Bakmakla yükümlü olduğu diğer yakınlarına fıtır sadakası veremez.

Verilebilecekler;

• Kişinin bakmakla yükümlü olmadığı fakir yakınları varsa fıtır sadakası öncelikle bu yakınlara verilmelidir.
• Kardeş, teyze, hala, amca, dayı, onların çocukları, gelin, damat, kaynana, kayınbaba gibi akrabalar, eğer fitre alacak durumdalarsa, fitre verilebilir.
• İmam-ı Azam Ebu Hanife, diğer mezhep imamlarından farklı olarak İslam ülkesinde yaşayan gayrimüslim halka da fıtır sadakasının verilebileceği kanaatindedir. 

Fıtır sadakası hangi maldan verilir?

Fıtır sadakası Hanefilere göre dört tür maldan verilebilir. Bu mallar ve miktarları şöyledir; Buğday için ½ miktarında, arpa, kuru üzüm ve kuru hurma için ise 1 sa verilir. Sa bir ölçü birimi olup 2,75 litreye denktir. Hanefiler bu malların verilebileceği gibi bu malların bedellerinin de verilebileceği görüşündedir. En uygun olan ise sadaka verilecek kişinin ihtiyacına göre mal vermektir.

Bir grup İslam âlimine göreyse; buğday, arpa, kuru üzüm, kuru hurma, keş ya da kişinin elinde bulunan diğer mallardan (hububat, meyve vb.) 1 sa verebilir. Ancak çoğunluğa göre fıtır sadakasının para olarak verilmesi geçerli değildir. 

Günümüzde ise yaygın olan fıtır sadakası şekli paradır. Para miktarını ise ülkemizde Diyanet İşleri Başkanlığı her sene bir kişinin günlük yemek miktarını belirleyerek halka duyurmaktadır. 

Zamanında verilemeyen fıtır sadakasının durumu nedir?

Fıtır sadakası yazımızda belirttiğimiz şekliyle Ramazan bayramının ilk gününün gün batımına kadar verilmelidir. Ancak verilmezse en kısa zamanda verilmesi gerekmektedir. Şafiilere göre bayramın ilk gününün gün batımını ve ramazan ayını mazeret olmaksızın geçirmek ve sadakayı vermemek haramdır. Diğer fakihlerin çoğunluğuna göreyse Ramazan ayından ve bayramdan sonraya bırakmayı mekruh olarak nitelendirmişlerdir. Ancak haram sayan âlimlerde bulunmaktadır. 

Aleyna Nur AYAN / habernediyor.com