Cuma namazı tarihçesi nedir? Cuma namazı nedir? Cuma namazı farz mıdır?

Cuma İslam öncesi Araplarında toplanma günüydü ve Arube günü olarak bilinirdi. Cuma günü Kureyşliler bir araya gelir ve toplantı yaparlardı. İslam öncesinde hiç Cuma namazı kılınmamıştır. Efendimiz ’de (s.a.v.) Medine dönemine kadar Mekke’de hiç Cuma namazı kılmamıştır. Allah elçisi akabe biatlarından sonra Medine’de öğretmenlik yapan Musab b. Umeyr’e  bir mektup yollamış ve kendisine Cuma günü öğlen namazı vaktinde bir araya gelip iki rekat namaz kılınmasını emretmiştir. Böylelikle Medineli Müslümanlar Cuma namazını farz kılan ayet inmeden ve Efendimiz Medine yurduna hicret etmeden Cuma kılmaya başlamışlardır. Efendimiz (s.a.v) Cuma gününü Müslümanlar için bayram niteliğinde olduğunu ve güneşin doğduğu en hayırlı günün Cuma olduğunu ifade etmişlerdir. (Müslim, Cumua, 5) 

Cuma günü için Perşembe akşamından maddi ve manevi olarak hazırlanmalıdır. Müslümanlar özellikle Cuma günü gusül abdesti alır ve Cuma namazına bu şekilde giderler. Güzel olanı bu şekildedir.  Ayrıca Cuma günü tırnak temizliği de yapılmalıdır. Manevi yönden ise Cuma günlerinde Efendimiz (s.a.v) ‘in hadislerinden öğrendiğimiz şekliyle duaların kabul olacağı vakit olarak bizlere bildirilen saatu’l icabe dediğimiz vakitte dualar geri çevrilmez. Dualarımızı bu vakte getirmek için mutlaka çaba sarf etmemiz, Allah’tan af ve mağfiret dilemeli, Efendimiz’e salat-u selam getirmeliyiz. Manevi yönden yapılacak en önemli iş ise şüphesiz Cuma namazı kılmaktır. 

Cuma namazı nedir?

Cuma namazı öğle vaktinde kılınır. İki rekattır ve farz-ı aynıdır. Farz oluşu yüce kitabımız Kur’an, sünnet ve icma ile sabittir. 

Efendimiz Cuma namazının önemini şu şekilde bizlere ifade etmiştir; “Önemsemediği için üç Cuma’yı terk eden kişinin Allah kalbini mühürler. (Nesaii, Cumua, 2)” 

Ayrıca yüce kitabımız Kur’an’ın 62. Suresi Cuma’yı anlatan başlı başına bir suredir ki bu da Rabbimiz Allah’ın bu günün öneminin ne kadar ortaya koyduğunu bizlere göstermektedir. Farziyeti diğer namazlara göre bu açıdan bakıldığında daha kuvvetli olmaktadır. 

Cuma namazından önce imam hutbe okumalıdır bu Cuma namazının şartlarındandır. 

Cuma namazı ve öğlen namazı farklı mı? 

Cuma namazı o günkü öğle namazının yerine geçer ve Cuma namazını eda etmiş bir Müslümanın ayrıca o gün öğle kılmasına gerek yoktur.

Cuma namazı kimlere farzdır? 

•     Erkek olan Müslüman’a farzdır;

Kadınlara farz değildir. Ancak Müslüman kadınlarda imkanları Cuma namazına gidip namaz kılmaları güzel olanıdır. 

•   Cuma namazına gitmemeyi gerektirecek geçerli bir sebebi olamaması; 

Bazı sebepler Cuma namazı kılmamayı mubah kılar bunlar kör olmak, kötürüm olmak, korku durumunda olmak, havanın aşırı sıcak veya soğukluğundan dolayı giderse kendisine gelecek zarardan emin olunması gibi…

•    Hürriyet;

Özgürlüğü elinde bulunmayan, hapis cezasına çarptırılan ya da başka bir şekilde özgürlüğü kısıtlananlara Cuma farz değildir.

•   Yolculara; 

Fakihlerin çoğunluğuna göre seferilere Cuma farz değildir. 

Cuma namazının geçerli olması için gerekli sebepler nelerdir?

•   Cuma namazının öğle vaktinde kılmak gerekir.
•   Cemaat sayısının oluşacağı kadar bir cemaatin olması; Cuma tek başına eda edilemez bu durumda diğer farz namazlardan farklı olarak imam dışında bir kişi değil daha fazla kişi gerekmektedir. Hanefi mezhebine göre Cuma için imam dışında en az üç kişi, Şafi mezhebine göre imam dışında en az kırk tane doğru   düzgün Fatiha suresini okuyabilen, hür, ergenliğe girmiş erkek müslüman gerekmektedir.  Maliki mezhebi ise imam dışında en az on kişiyi Cuma namazı için yeterli saymışlardır.
•   Cuma namazı kılınacak yerin yerleşim alanı olması gerekir; Hanefilere göre şehir veya şehir hükmünde veya şehre yakın bir yerleşim yerinde Cuma namazı kılınmalıdır. Cuma namazının nerde kılınabileceği hususunda Hanefiler ölçü olarak en büyük camisinin orada Cuma ile yükümlü kimseleri alamayacak kadar nüfusa   sahip olmalıdır. Şafiilere göre Cuma namazı kılınacak yerin şehir veya her hangi bir yerleşim yeri sınırları içerisinde olmalıdır. 
•   Cuma namazının devlet başkanı veya temsilcisinin ya da devlet başkanının atadığı bir kişi tarafından kıldırılması gerekir. 
•   Cuma namazı için kılınacak yerin herkese açık olmasına yetkili kişi tarafından izin verilmesi
•  Hutbe okumak; hutbe okumak Cuma namazının şartlarındandır ve Cuma kıldıracak kişi tarafından okunur. Günümüzde Cuma hutbesi Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından her hafta güncellenerek okunmaktadır. 

Cuma namazında önce ve sonra kılınan nafile namazlar nelerdir?

Cuma namazından önce veya sonra Efendimiz’in (s.a.v) namazlar kıldığı bilinir. Bunu kimi zaman camide kimi zaman evinde kılmıştır. Fakat kaç rekat olduğu hususunda âlimler arasında görüş birliği yoktur. Yaygın uygulamaya göre ise Hz. Osman ‘ın hilafeti döneminden itibaren sahabenin icmaasıyla ilk dış ezandan sonra dört rekat sünnet namazı kılınmıştır. Buna Cuma’nın ilk sünneti denir. Bu namazdan sonra hutbeye geçilir ve hutbe başlamışsa artık ilk sünnet kılınamaz.  

Cuma’nın farzından sonra ise İmam Ebu Hanife’ye göre dört rekat daha sünnet namaz kılınmalıdır, İmam ebu Yusuf ve İmam Muhammed ise dört rekat ve ikişer rekat daha olmak üzere altı rekat kılınmalıdır görüşündedirler. 

Şafiiler ise camiye geldiklerinde ilk olarak iki rekat tahiyyet’ül mescid namazı kılar hutbe başlasa dahi bu namazı kılmalıdır, bu namazdan sonra vakit daha varsa biraz daha nafile namaz kılmalıdır eğer imam hutbeye başlayacaksa artık nafile kılamaz.  Şafii’ye göre farzdan sonra da ikişer ikişer olmak ve iki rekatta bir selam vermek şartı ile dört rekat namaz daha kılınır. 

Cuma namazında bir eksiklik olup olmadığı veya sahih olup olmadığı konusunda şüpheye düşenler için dört rekat son sünnetten sonra o zuhr-i ahir adıyla bilinen dört rekâtlık o günkü öğle namazının farzının yerine geçen bir namaz daha kılınmalıdır. 
 

Aleyna Nur AYAN / habernediyor.com