Caz müzik beynimizi nasıl etkiliyor?

Caz sanatçısı Louis Armstrong “hiçbir zaman, aynı şeyi iki kez aynı şekilde çalma” dediştir. Müzikal doğaçlama caz için eşsiz değil, belki de türün en belirgin öğesi. Doğaçlama caz soloları kendiliğinden olmasına rağmen, müzik eğitimi profesörü Martin Norgaard göre bazı kuralları da var. “Caz doğaçlama tam olarak özgürce yapılan bir şey değil.”diyor. “Her zaman melodinin dayandığı akor yapısına bağlıdır.”

Başka bir deyişle doğaçlama, inanılmaz derecede karmaşık bir yaratıcı ifade biçimidir, ancak Charlie Parker, Miles Davis ya da John Coltrane gibi büyük caz doğaçlamacıları bunu zahmetsiz görünmesini sağlar. Acaba beyinlerinde tam olarak ne oluyor?

Beynimiz bu sırada nasıl çalışıyor?

“Bir müzisyen olarak, beyninizin doğaçlama yaparken nasıl çalıştığıyla ilgili farklı bir şey olduğunu hissediyorsunuz.” diyor. “Saklanan tüm bilgilerinizi kullanıyor ve gerçek zamanlı olarak bir akor yapısına uyarlıyorsunuz.” Norgaard, Austin’deki Texas Üniversitesi’nde doktora yaparken müzikal doğaçlamanın etkilerini incelemeye başladı: caz sanatçıları ve öğrencilerle doğaçlama sürecinde düşünceleri hakkında görüşmeler yaparak, Charlie Parker'ın sololarını kalıplar halinde alıp analiz ederek ve müzisyenlerden doğaçlama yaparken ikinci bir görev yapmalarını isteyerek performanslarını nasıl etkilediğini araştırdı.

Sandığınız kadar şaşırtıcı değil

Geçen baharda fizik profesörü olan Mukesh Dhamala ile birlikte çalıştı ve caz müzisyenlerinden, beynin aktivitesini ölçen bir test olan fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme sırasında önceden öğrenilmiş müzik ve sonra da  doğaçlama müzik yapmalarını istedi. Yayınlanan çalışmada, araştırmacılar doğaçlama sırasında azalmış beyin bağlantısallığı buldular. Norgaard, bunu bulmanın sandığınız kadar şaşırtıcı olmadığını söylüyor.

Norgaard, “Bir faaliyete tamamen dalmış olduğunuz bu“ akış ”düşüncesi, bazı beyin alanlarının etkisiz hale getirilmesiyle bağlantılı.” dedi. “Doğaçlama yapmak, beynin diğer kısımlarını sessize alırken bir yandan daha küçük ve daha odaklı bir beyin ağını meşgul ediyor olabilir.” Ağustos ayında yayınlanan en son çalışmasında, Norgaard doğaçlamanın şu anda müziği icat etmeyi öğrenmenin diğer bilişsel yetenekleri nasıl etkilediğini araştırıyor.

Herkes aynı yararları elde ediyor mu?

Martin Norgaard, “Yaklaşık otuz yıl boyunca, bilim insanları bir enstrüman çalmayı öğrenmenin akademik başarı ile bağlantılı olduğu fikrini araştırdılar.” diyor. “Ancak aynı zamanda birçok müzik öğrenimi türü var. Kulağını geliştiren çocuk, notasyonu öğrenen veya doğaçlamayı öğrenen çocukla aynı yararları elde ediyor mu? ”diye ekliyor.

Araştırmacılar, her birinde iki ortaokul çocuğunun iki görevi yapmasını istedikleri bir ön test yaparak başladılar: biri bilişsel esnekliği ya da beynin görev değiştirme yeteneğini test eden, diğeri ise engelleyici kontrolü ya da beynin ilgili bilgilere odaklanma ve ilgisiz bilgileri engelleme yeteneği. Bütün çocuklar enstrüman çalabiliyordu, ancak sadece bazıları caz çalıyordu. Caz öğrencilerinin akranlarını şiddetle geride bıraktığını buldular. Cazın bilişsel yeteneklere olan etkisini farklı kılan şeyleri söylemek zor. Belki de çocukların yaşı ya da belki bir enstrüman çalmak için harcadığı yıl sayısıdır. ”diyor Norgaard. “Gelecekte, doğaçlamanın öğrencinin yaşına veya deneyimine bağlı olarak farklı bilişsel etkileri olup olmadığını araştırmamız gerekiyor.” diye de ekliyor.