Boşanan anneler çocuklarına soyadlarını verebilecek
"Çocuk annenin soyadını kullanabilir mi?" sorusu Türkiye'de sık sık gündeme gelen bir konu. Artık bu durum önündeki engeller de ortadan kalktı.
Türk hukuk sisteminde, doğan bebeğin anne ve babası evliyse babanın soyadını alacağı, evli değillerse annenin soyadını alacağı Türk Medeni Kanunu’nda belirli durumda. Ancak boşanma durumunda çocuğun soyadının değişip değişmeyeceği oldukça tartışmalı bir konu. Mevcut yasaya göre evliliğin boşanma ile sonuçlanması durumunda, çocuğun velayeti anneye de verilse çocuk babanın soyadını kullanmaya devam ediyor. Bu durumun anne için bir eşitsizliğe neden olduğu tartışmaları ise sık sık gündeme geliyor.
Emsal niteliğinde bir karar verildi
Anayasa Mahkemesi, boşanmanın ardından çocuğuna kendi soyadını vermek isteyen annenin talebinin reddedilmesini temelde bir hak ihlali olarak değerlendirdi ve emsal niteliğinde bir karar verdi. Karara göre boşanan ve çocuğunun velayetini alan bir anne çocuğuna kendi soyadını verebilecek. Bu karar sayesinde boşanan kadınlar ve çocukların önündeki soyadı engeli ortadan kalkmış oldu.
Ayrıca kararda kadın ve erkeğin evlilik boyunca ve evliliğin sonlanması durumunda eşit hak ve sorumluluklara sahip olmaları gerektiğine ilişkin uluslararası sözleşme hükümlerine de atıf yapılarak eşlerin, evliliğin devamı boyunca ve boşanmada sahip oldukları hak ve yükümlülükler anlamında aynı hukuksal konumda olduklarına, erkeğe velayet hakkı çerçevesinde tanınmış olan çocuğun soyadını seçme hakkının kadına tanınmamasının velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete göre ayrımcılık sonucunu doğuracağına vurgu yapıldı.
Uygulamada yerini aldı
Anayasa Mahkemesinin 2015 yılında verdiği emsal hak ihlali kararı sonrasında, Yargıtay da gördüğü bir davada, "boşanmış kadının, velayeti kendisine verilmiş çocuğuna kendi soyadının verilmesini, velayet hakkına dayanarak aile mahkemesinden isteyebileceği" yönünde bir karara imza attı. Böylece hem anayasada bulunan eşitlik ve eşler arasında eşitlik ilkesi, hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin cinsiyete dayalı ayrımcılık yasağına uygun davranılmış oldu. Bu kararların ardından boşanmanın sonrasında velayeti anneye verilmiş olan çocuğun soyadının, annenin açacağı dava ile değiştirilmesi olanağı Anayasa Mahkemesi kararı ile uygulamada yerini almış oldu.
