Melekler akaid kitaplarında genel olarak dört büyük melek ve diğerleri olmak üzere ayrılmaktadır.
DÖRT BÜYÜK MELEK
Cebrail (Cibril) (a.s)
Cebrail aleyhisselam, dini literatürdeki genel adıyla Cibril meleği, peygamberlere vahyi bildirmekle görevli melektir. “Güvenilir Ruh” anlamına gelen Ruhulemin ve Ruhulkudüs olarak da anılmıştır. Cebrail (a.s) Allah’a en yakın melek olmasından ötürü kendisine “meleklerin efendisi” anlamına gelen “seyyidü’l melaike” denilmiştir. Cebrail meleklerin en üstünü ve en büyüğüdür. Kur’an’da genel olarak “Cibril” diye anılır. Ayetlerde Cibril (a.s)’ın büyüklüğünü ve önemini Müslümanlara bildirilmiştir. Örneğin; “De ki: Kim Cibril’e düşmansa, bilsin ki o, Kur’an’ı Allah’ın izniyle kendinden öncekilere tasdik edici ve müminlere yol gösterici ve müjdeci olarak- senin kalbine indirmiştir.” (Bakara Suresi 97. Ayet)
“Muhakkak ki o (Kur’an) âlemlerin Rabb’inin indirmesidir. (Resülüm!) Onu Ruhulemin (Cebrail) uyarıcılardan olasın diye, apaçık Arap diliyle, senin kalbine indirmiştir.” (Şuara Suresi 192-195. Ayetler)
Cibril aleyhisselam yalnızca Efendimiz (sav)’e değil diğer bütün peygamberlere de ilahi vahyi iletmekle görevli olan melektir. Efendimiz’den önceki peygamberlerin de vahyini Cibril (as) taşımıştır.
Mikail (as)
Dört büyük melekten bir tanesi de Mikail (as)’dır. Mikail (as) Cibril’den farklı bir görevdedir. Mikail meleğin esas görevi kainattaki doğa olaylarını düzenlemek ve canlıların rızıklarını dağıtmaktır. Kur’an’da adı geçmekte olan dört büyük melekten birisi de Mikail (as)’dır. Kur’an’da “Mikal” adı ile geçmektedir. “Kim Allah’a meleklerine, peygamberlerine, Cebrail’e ve Mikail’e düşman olursa bilsin ki Allah da inkâr edenlerin düşmanıdır.” (Bakara 98. Ayet) ayetinden Mikail (as)’ın Allah katındaki kıymetini anlıyoruz.
Hadis kitaplarından öğrendiğimiz şekli ile Efendimiz (sav) Mikail’e görevinin ne olduğunu sorduğunda “Yağmurları yağdırmak ve bitkilerin büyümesini sağlamak” şeklinde olduğunu söylemiştir. (Taberani, el-Mucemül Kebir, 12061)
Allah âlemde var olan tüm tabiat olaylarını idare etme görevini (yağmur yağdırma, rüzgâr estirme, bitkilerin üremesi vs.) hepsini Mikail (as)’ın kontrolüne vermiştir.
İsrafil (as)
Dört büyük melekten biri de İsrafil (as)’dır. İsrafil meleğin esas görevi kıyamet günü sura üflemektir. Kıyamet günü Allah’ın emri ile iki kez sura üfleyecektir. İsrafil’in (as) sura ilk üfleyişinde kıyamet kopacak, ikinci üfleyişinde ise insanlar dirilecektir. Ayet-i Kerime’de sura üflenme şu şekilde insanlığa bildirilmiştir; “Sura üflenince, Allah’ın diledikleri müstesna olmak üzere göklerde ve yerde ne varsa hepsi ölecektir. Sonra ona bir daha üflenince bir de ne göresin, onlar ayağa kalkmış bakıyorlar! (Zümer Suresi 68. Ayet)
İsrafil (as) sura ilk kez üflediğinde yer ve gökte bulunan canlı tüm varlıklar ölecek ve dünya hayatı tamamen sona erecektir. İkinci kez üflemesi ile de bütün canlılar dirilecek ve ahiret hayatına başlayacaklardır. Efendimiz (sav) İsrafil (as) ile ilgili bir hadisi şerifinde şu şekilde buyurmuşlardır; “İsrafil suru tutmuş şekilde kendisine suru üflemek için emredilecek zamanı bekliyor” buyurmuştur. (Gaznevi, Usulü’d- Din, s.214)
Azrail (as)
Dört büyük melekten biri de Azrail (as)’dır. Azrail (as)’ın görevi canlıların ruhunu almaktır. Azrail (as) görevinden ötürü “melekü’l- mevt” yani ölüm meleği adıyla da anılır. Azrail (as) yalnızca kendisine verilen görevi yerine getirmekle sorumludur. Eceli gelmiş kulların ruhlarını alması onun için zaruridir.
Her insan için takdir edilmiş bir ölüm vardır. Azrail (as)’ın görevi yüce kitabımız Kur’an’da şu şekilde belirtilmiştir; “De ki: Size vekil kılınan ölüm meleği canınızı alacak, sonra Rabb’inize döndürüleceksiniz” (Secde Suresi 11. Ayet)
Azrail’e (as) ruh alma işinde bir takım görevli melekler de yardımcı olmaktadır. “Nihayet sizden birine ölüm vakti geldiğinde elçilerimiz hiç gecikmeksizin ve hiçbir işi aksatmaksızın onun ruhunu alırlar” (En’am Suresi 61. Ayet) Bu ayet Azrail (as)’e yardımcı melekler olduğunun delili sayılmaktadır.
Ölüm melekleri mümin kulların canını acıtmadan alırlar bu durum ayet-i kerimede şu şekilde anlatılmıştır: “Melekler onların (müminlerin) canlarını tatlılıkla alırlar, ‘Selam size! Yaptığınız işlerden dolayı buyrun cennete!’ derler” (Nahl Suresi 32.Ayet)
