Van Gölü’ndeki inci kefalinin 3 aylık muhteşem yolculuğu

Dünyada yalnızca Van Gölü’nde yaşayan ve üreme döneminde de suyun akış yönünün tersine yüzerek tatlı sulara göç edip burada üremeyi gerçekleştiriyor. 3 ay süren bu yolculuk, bilim insanları tarafından görüntülendi. 15 Nisan 2021’de Van Gölü’nün tuzlu ve sodalı suyundan çıkan ve tatlı sulara göç eden inci kefalleri, tatlı suda yaklaşık 3 hafta bekleyip fizyolojik uyumu sağladıktan sonra gidebildikleri en uzak noktaya gidiyor. Yolculuk sırasında yılanlara, kaplumbağalara ya da martılara yem olmamak ve kaçak avcılara yakalanmamak için çaba sarf ediyor. 

 



İnci kefallerini korumak için alınan tedbirler ile kaçak avcılığın önüne büyük oranda geçiliyor. En uzak noktaya, kendi zirvelerine ulaşan balıklar, yumurtalarını tatlı suya bıraktıktan sonra dönüş yoluna koyuluyor. Bu yolculuk tam 3 ay sürüyor. Van Gölü’nün turkuaz sularıyla tekrar buluşan balıklar, üreme maratonunu bu şekilde tamamlıyor. Türkiye’nin en büyük gölünde neslini devam ettiren inci kefalleri, İl Jandarma Komutanlığı ve bilim insanları tarafından göl içinden, karadan ve havadan görüntülendi. Komutanlık tarafından bu sene kullanılmaya başlanan gece görüşlü termal drone ile hem görüntüleme yapıldı hem de kaçak avcılığın önüne geçildi. 





Van Valisi Bilmez, göç yolunda incelemelerde bulundu 



Van Valisi ve Belediye Başkan Vekili Mehmet Emin Bilmez, beraberinde Van Emniyet Müdürü Atanur Aydın ile inci kefallerinin yumurtalarını bırakmak için göçtüğü Muradiye ilçesi sınırlarındaki Bendimahi Çayı ve Bendimahi Köprüsü’nde incelemelerde bulundu. Vali Bilmez, beraberindeki Atanur Aydın, Muradiye Kaymakamı Erkan Savar, İlçe Jandarma Komutanı Yarbay Evren Kaptan ve Van YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş ile birlikte bölgeyi gezdi. Dr. Akkuş, çalışmalar ve izlemeler hakkında yöneticilere bilgilendirmelerde bulundu.  





“20 sene önce balıkların korunması konusunda sıkıntılar yaşadık” 



Vali Bilmez: “Ben 20 sene önce Muradiye’de görev yapıyordum. O dönemde balıkların korunması konusunda vatandaşlar ile sıkıntılar yaşadık. Fakat şimdi yöre halkının balığa sahip çıktığını görüyoruz. Tarım ve Orman İl Müdürlüğü ekiplerimiz, jandarmamız ve vatandaşlar balığa sahip çıkıyor. Jandarma ilçe merkezi ile Karahan bölgesi arasında her 3 kilometrede bir sabit arama kontrol noktası oluşturduk. Benim buraya 4. gelişim. Bu süre zarfında inci kefallerinin büyüdüğünü ve sayısının arttığını gördük. Şu anda tam zirve dönemindeyiz. Yalnızca burada değiş Gevaş ve Erciş’te de balıklar yüzden fazla dereye akın ediyor ama balıkların en fazla ilgi gösterdiği yer Bendimahi çayı.” 





Van Gölü, 600 bin senelik geçmişe sahip 



Konu ile ilgili açıklama yapan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş: “Van Gölü, 600 bin senelik geçmişe sahip. Dünyanın en büyük sodalı gölü olarak biliniyor. 1650 metrelik yüzey rakımı ve 3712 kilometrelik yüzölçümü ile Marmara Denizi’nin üçte birlik büyüklüğünde olan Van Gölü için geçmiş uygarlıklar ‘nairi’ yani ‘yukarı deniz’ demişler. Tüm uygarlıklar bu yukarı denizin kalbinde bir sır olduğuna inanmışlar. Kimisi bu sırra canavar diyor kimisi de define var diyor. Fakat bu gölün en büyük sırrı inci kefalleri.” 





“Van Gölü, tatlı sudan sodalı suya döndü” 



Akkuş: “Van Gölü’nün ilk oluştuğunda tatlı sulu olduğunu ve sonradan sodalı suya döndüğünü biliyoruz. Bu, etrafındaki volkanik dağlardan gelen tuzun ve sodanın etkisi. Göl şu anda 9.8 pH derecesine sahip. İlk oluştuğunda tatlı suyu vardı ve bu sebeple inci kefallerinin yaşam alanı burasıydı. Sonradan suyu sodalı hale gelince balıklar üremek için tatlı suya gitme ihtiyacı duydu. Bu da Van Gölü’ne akan tatlı suların inci kefallerini her sene nisan ve temmuz ayında ağırlaması anlamına geldi. Bu balıkların boyu ortalama 23 santim.” 





“Balıklar, akarsulara bir anda giremiyor” 



Akkuş: “Van Gölü’nün tuz oranı binde 21 iken tatlı suyun tuz oranı binde 5. Bu sebeple balıklar, akarsulara bir anda giremiyor. Önce sürüler haline gelip akarsuyun ağız kısmına geliyorlar. Burada fizyolojik uyumu yakalamak için en az 2-3 hafta bekliyorlar. Uyumu tamamlayanlar akarsuya giriyor ve çıkabildiği kadar yukarı çıkıp burada ürüyor. Yumurtalarını burada bırakıyor ki yaşama şansı daha yüksek olsun. İnci kefallerinin bu yolculuğunun amacı, 600 bin senelik atalarının hareketlerini devam ettirmek ve Van Gölü’ndeki nesillerini sürdürmek. Akarsuya bırakılan yumurta ortalama 2 haftada çıkıyor ve atalarının yolunu takip ederek Van Gölü’ne geçiş yapıyorlar. Göle gelen yavrular yaklaşık 3 sene burada büyüyor ve akarsuya gitmiyor. 2 yaşlarının sonunda cinsel olgunluğa ulaşıp büyüklerinin sürüsüne katılıyorlar ve akarsuya göç ediyorlar. Bize göre kısa olan ama inci kefallerine göre oldukça uzun olan bu süreç, gölde 600 bin senedir devam ediyor. Bu sebeple Van Gölü’ndeki kaçak avcılığın önüne geçip kefallere sahip çıkmalıyız.”