Demokrat eşekler ve Cumhuriyetçi filler nereden geliyor?

Memleket siyasetinde en ünlü hayvanlar Ecevit’in ‘Güvercin’i, Demokrat Parti’nin ‘Kır At’ı, Milliyetçi Hareket’in ‘Bozkurt’u ve kültürümüzde ters binilmesiyle anıla gelen Nasreddin Hoca’nın eşeği olarak biliniyor. Ancak Amerika’da aynı eşeği Demokratlar çekiştiriyor. Peki bu ne zamandır böyle?

Amerika’da dahi çoğu insan için merak konusu olan bu konunun tevellüdü biraz eskiye dayanıyor. Amerika için kullanılan ünlü “Sam Amca” görseli ve bugün “Noel Baba” olarak standartlaşan kırmızı kıyafeti, koca göbeği ve beyaz sakalıyla anıla gelen figür de aynı kalemin mürekkebinden bizlere selam veriyor.

Bu ünlü kalemin sahibi Thomas Nast olarak bilinen bir karikatürist. Nast, 1862’den 1886 yılına kadar çizerlik yaptığı Harper’s Weekly gazetesinde Amerika Birleşik Devletleri’nin en önemli siyasi karikatüristlerinden biri haline geldi. Bu söz dinlemez, başına buyruk karikatürist detyalı ahşap gravürleri, Amerikan İç Savaş karikatürleri, 1865’te biten İç Savaş sonrası yeniden yapılanma dönemi çizimleriyle biliniyor. 

Başına buyruk tabiri ise bu karikatürist için boşuna kullanılmıyor çünkü en bilinen karikatürleri Amerika’da 1860’larda Tammany Hall adlı Demokratların siyasal aygıtı haline gelmiş bir dernek ve onun patronu William M.Tweed’le ilgili yaptığı karikatürler. 


William 'Boss' Tweed

Tweed’le ilgili bilinenler partinin başkanı olduğu dönemde birkaç şehre birden nüfuz eden gücü ve kontrolü altındaki New York Şehir hükümeti vasıtasıyla halkı dolandırdığı ve zimmetine geçirdiği paralar. O günün parasıyla 30 milyon dolar ile 200 milyon dolar arası bir rant sağladığı tahmin edilen Tweed’in haksız bir şekilde kasasına giren paranın bugünkü karşılığı 365 milyon dolar ila 2,4 milyar dolara tekabül ediyor.

Nast ise çizdiği karikatürlerle Tweed’i artık durması için para verdirme noktasına getirmişti. İlk seferde 100 bin dolar-bugün 1,8 milyar dolar- teklif eden Tweed ikinci seferinde 500 bin dolar teklif etmiş ancak iki seferde de Nast tarafından reddedilmişti. 

En sonunda Harper’s Weekly boykotla tehdit edilmiş ancak onlar da Nast’in yanında durmuştu. Amerikan siyasî karikatür tarihinin en önemli figürü çizdiği karikatürlerle okuma yazma bilmeyen insanları dahi etkilemeyi başararak 1871 seçimlerinde Tammany cephesinden pek çok ismin parlamentodan azlini sağlamış, Tweed’i fazlasıyla zayıflatmıştı. Seçimlerin ardından ise Tweed ve şürekası hapis cezasına çarptırılmıştı. 

Ancak rivayet odur ki İngilizce edepsiz anlamındaki 'nasty' kelimesine de adını veren Nast’in ABD siyasetindeki etkisi bununla sınırlı kalmayacaktı.

‘Eşek’in ve ‘Fil’in hikayesi

1840’lı ve 50’li yıllarda çocukluğu New York’ta geçen Nast’in en çok çektiği insanlar zorbalardı. Nitekim kariyerini yönlendiren iki önemli duygu zorbalara karşı öfkesi ve mazlumlara karşı merhameti olacaktı.

Demokratların ünlü Eşek sembolü 1828 seçimlerinde kendisine “eşek herif” manasında “jackass” diyen karşıtlarına cevap olarak Demokrat Andrew Jackson tarafından kullanıldı ancak ilerleyen yıllarda Nast’in çizimleriyle beraber Amerikan siyasal hafızasına kazanan bir sembol oldu.

Nast’in asıl icadı ise Cumhuriyetçilerin Fil’i olacaktı. Harper’s Weekly’de yayınlanan 1874 tarihli karikatüründe Nast aslan kostümü giyip ormandaki diğer hayvanları korkutan bir eşek çizmişti. Bu hayvanlardan bir tanesi olan Fil’in üzerinde büyük harflerle şu yazıyordu: “Cumhuriyetçi oyları”



Ardından takip eden başka karikatürlerle de bu sembolleri kullanmaya devam eden Nast, günümüzde daha da karikatürleşen siyaset dünyasına çizgileriyle bir ruh ve ahlak getirmeyi denemiş ve ilham alınası bir figür olarak anılıyor. 

Habernediyor.com/ Umur Gerenli