Uzmanlar uyarıyor: "Gastroparezi"ye dikkat

İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Sait Buğdacı, gastroparezinin tanısı konulurken yaşanan zorlukları, tedavisinde kullanılan son teknikleri ve hastaların dikkat etmesi gereken durumları anlattı.

"Tıpkı araç motoru gibi"

İnsan vücudundaki tüm organların yüksek segmentli bir araç motoru gibi çalıştığını ve sessiz bir şekilde 24 saat boyunca sorumluluklarını yerine getirdiğini ifade eden Buğdacı, kalp, mide ve ince bağırsaklarda değişen şartlara adapte olmak için hız sensörleri bulunduğunun altını çizdi. 

Buğdacı, "Hızlardaki değişimler hastada çarpıntı, şişkinlik, kramp ağrıları gibi bulgularla kendini gösterir. Kalpte sinüs nodu, mide ve ince bağırsaklardaki cajal hücreleri bu organların çalışma ritmini düzenleyen minik beyinlerdir. Mide de sayıca daha az olsa da kalp gibi ritmik çalışır, bu ritmik hareketteki azalma gastroparezidir." şeklinde konuştu.

Geçmeyen şişkinlik şikâyetine kulak vermek gerek

Buğdacı, "Şişkinlik hissi en sık bulgudur. Mide, içeriğini 4 saatte yüzde 90 boşaltmalıdır. Önceden boşalmayan yiyeceklere yenileri ekleneceği de düşünüldüğünde yemekten hemen sonra yaşanan şişlik varlığında gastroparezi ihtimali değerlendirilmelidir. Karın ağrısı, reflü ve göğüs ağrısı, kusma, diyabet ilaçlarının etkisiz olması ve kan glikoz düzensizliği, hazımsızlık ve kilo kaybı en belirgin hastalığın en belirgin bulgularıdır. Gastroparezideki şişkinlik, hazımsızlık, gaz ve midede ağrı gibi semptomlar, diğer mide rahatsızlıklarının tipik belirtileridir. Bu yüzden hastanın doktora başvurmasından sonra daha çok diğer mide rahatsızlıklarına yönelik tedaviler uygulanır. Bu şikâyetler uzun süre devam ettiği ve verilen tedavilere cevap alınamadığı için yapılan standart rutin tetkiklerden sonra gastroparezi teşhisi konulur." diyerek hastalığı açıkladı.

Gastroparezi neden olur?

Şeker hastalığına sahip olan insanların yüzde 30'unda gastroparezi görüldüğünü fakat sağlıklı insanların da bu hastalığa yakalanabileceğini ifade eden Buğdacı, gastroparezinin kadınlarda, erkeklere göre daha yaygın olduğunu söyledi.

Gastroparezinin pek çok nedeni olduğuna vurgu yapan Buğdacı, "Potasyum, magnezyum ve kalsiyum gibi kan mineral değişiklikleri, tiroit yetmezliği, ilaçlar (özellikle narkotik grubu ağrı kesiciler) ve günümüzün popüler zayıflama yöntemi mide botoksu bu hastalığın en önemli nedenleri arasındadır." sözlerini kaydetti.

Prof. Dr. Mehmet Sait Buğdacı, teknolojik gelişmeler sayesinde artık gastroparezi tanısı için farklı yöntemler kullanıldığını söyledi ve "Sintigrafi ve wireless motilite kapsülü ile kesin tanı konur. Sintigrafide radyonüklitle işaretli maddeler kullanılırken motilite kapsülleri; mide içindeki asit düzeyi, mide boşalma zamanı, bağırsakların çalışma düzeni gibi detaylar vermektedir. Kalp EKG'si gibi mide için de EGG (elektrogastrografi) geliştirilmiştir. EGG ile mide hareketleri 24 saat değerlendirilebilmektedir." ifadelerini kullandı.

Gastroparezi hastalığına sahip kişilerin sabah iyi beslenmesi gerektiğinin ve bu öğünde katı gıdalar tüketmelerinin öneminin altını çizen Buğdacı, "Her ne kadar genel anlamda pek çok hastanın sağlıklı beslenme diyeti listesinde yer alsa da lifli gıdalar bu hasta grubunda azaltılmalıdır. Aşırı lifli beslenme bu hastalarda, midede bezoar adı verilen taşlaşmış yiyecek yumaklarına sebep olabilir." diyerek hastaları uyardı. Buğdacı, gün içinde yapılacak egzersiz ve tempolu yürüyüşle mide içeriğinin kolayca ve yer çekimi etkisiyle boşalabildiğine işaret ederek, gastroparezi hastalarına egzersiz ve yürüyüş önerdi.

Bitkisel kürlere temkinli yaklaşmakta fayda var

Prof. Dr. Mehmet Sait Buğdacı, Avrupa Gastroenteroloji ve Hepatoloji Dergisinde yer alan bilimsel bir makalede zencefil kullanımının gastroparezi tedavisinde faydalı olduğunun belirlendiğini söyleyerek, "Ancak genel bir prensip olarak altını çizerek belirtmek gerekirse bitkisel ilaçlar ilk basamakta ve tek başına kullanılmamalıdır. Çünkü bitkisel kürlerin pek çoğunda ne kadar doz, ne kadar süre kullanılması gerektiği standartlaştırılmamıştır. Ayrıca pek çok kez zararlı yan etkileri ile karşılaşmış biri olarak bitkisel kürlerin uzun süreli kullanımındaki yan etkilerinin bilinmediğinin altını çizmek isterim. Tedavide mide hareketini artıran bazı ilaçlar öncelikle denenmelidir. Bu ilaçlara yanıtsız kaldığı durumlarda, alternatif tedavi olarak uzman tarafından alternatif tedavi denenebilir." şeklinde konuştu.

Farklı tedavi yöntemleri denenebilir

Alternatif tedavi yöntemleri ile ilgili olarak da bilgi veren Buğdacı, sözlerini şöyle tamamladı: 

"Hassas bağırsak sendromunda kullanılan tegaserodun gastroparezide de faydalı olduğu gösterilmişse de araştırma aşamasında 10 binden fazla hastanın birkaçında kalp ve beyinle ilgili yan etkiler ortaya çıkması yüzünden soru işaretleri oluşmuştur. Aradaki ilişki araştırılmaktadır. Mide pili; kalp pili gibi elektriksel uyarı üreterek midenin kasılmasını uyarır ve boşalmasını sağlar. Obezite tedavisinin yanı sıra mide boşalmasını uyarmak için gastroparezide geleceğin tedavileri arasındadır. Cerrahiye alternatif olarak endoskopik olarak POP (peroral piloromyotomi) yöntemi ile mide çıkışı gevşetilerek gastroparezide boşalmayan mide içeriği bağırsağa kolayca aktarılabilir. Mide duvarına yaygın olarak enjekte ederek yaptığımız botoks, tokluk hissini uyarıp içeriğin boşalmasını geciktirdiği için günümüzün popüler zayıflama yöntemleri arasındadır. Aynı mantıkla sadece mide çıkışına yapılacak botoks uygulaması da mide çıkışını sürekli açık tutar ve boşalmayı kolaylaştırır."