Stresle saç beyazlaması arasındaki sır çözüldü!

Stres sonucu saçların beyazlamasına dair sır çözüldü. Harvard Üniversitesi'nden bilim insanları, yıllardır sorgulanmakta olan stres kaynaklı saç beyazlamasının sebebini keşfettiler.

SAĞLIK 23.01.2020, 15:50
Stresle saç beyazlaması arasındaki sır çözüldü!

2009 yılında eski ABD Başkanı Barack Obama'nın Oval Ofis'teki henüz ilk günlerinde New York Times'ın kaleme aldığı, "Beyaz Saray'daki 44 günden sonra Obama'nın saçları beyazladı.” makalesi Beyaz Saray'ın stresinin ABD başkanlarının saçını beyazlattığını söylüyordu. Peki gerçekten de Obama'nın saçlarını beyazlatan stres miydi?

Saçları stresin beyazlattığı fikri yüzyıllardır popüler kültüre yayılmış durumda. Genellikle Marie Antoinette sendromu olarak anılan, sık sık anlatılagelen fakat doğruluğu şüpheli, talihsiz Fransız kraliçesinin saçlarının devrim sırasında yakalandıktan sonra bir gecede beyaza dönüştüğü hikayesini hemen herkes duymuştur.

Saçların ani bir korkudan sonra bir anda beyaza dönüşmesi fikri karikatürleri andırsa da, saçların aylar, hatta haftalar sonra stres veya travmaya bağlı olarak hızla beyazladığı örnekler bulunuyor.

Herkesin stresin vücutlarını, özellikle de ciltlerinde ve saçlarında nasıl etkilediği hakkında paylaşacağı bir anekdot olduğunu söyleyen Harvard Üniversitesi Kök Hücre ve Rejeneratif Biyoloji Uzmanı Ya-Chieh Hsu yaptıkları araştırmaya yönelik, “Bu bağlantının doğru olup olmadığını ve eğer doğruysa, stresin çeşitli dokularda nasıl değişikliklere yol açtığını anlamak istedik. Saç pigmentasyonu, başlamak için erişilebilir ve kolay kontrol edilebilir bir sistem. Öte taraftan, stresin gerçekten saç beyazlamasına neden olup olmadığını gerçekten merak ediyorduk.” ifadelerini kullanıyor.

Bu araştırma öncesi, saçların stresli zamanlarda nasıl beyazladığı konusu bir sır değildi ve de birçok bilim adamı stresin aslında doğrudan saçın beyazlamasına neden olup olmadığını sorguladı. Bundan önce, stresin yaşlanma sürecini hızlandırdığı ve saçları hızla beyazlatanın da bu mekanizma olduğu düşünülüyordu.

Harvard ekibinin araştırmasının ilk aşamalarında ekip ortak konsensüsün doğru olduğundan da şüphelendi ancak her bir başlangıç hipotezi araştırmacıları hızla çıkmaza sürükledi. Stres, bağışıklık hücrelerinin saç foliküllerinde pigment üreten hücreleri ortadan kaldırmasına mı neden oluyordu? Yoksa saçları beyazlatan stres hormonu kortizolü müydü?

Ya-Chieh Hsu, stresin her zaman vücuttaki hormon kortizol seviyelerini yükselttiğini ve bu yüzden kortizolün bir rol oynayabileceğini düşündüklerini belirterek farelerde yaptıkları deneyde, "Şaşırtıcı bir şekilde, böbreküstü bezlerini farelerden çıkardığımızda, kortizol benzeri hormonlar üretemediler ancak yine de tüyleri stres altında griye döndü.” şeklinde konuşuyor.

Araştırmacılar, ilk ilerlemeye fareler stres altındayken bazı kök hücrelerdeki tükenme nedeniyle saçlarının beyaz bir şekilde uzamaya başladığını keşfettiklerinde ulaştı. İnceleme esnasında görüldü ki bu kök hücreler saç büyüdükçe pigment üreten hücrelere dönüşüyor, ancak stres altında aşırı aktive edilerek folikülün pigment üreten kök hücre rezervuarını tüketiyor. Böylece sonraki saç büyümesi de beyaz olarak gerçekleşiyor. Pigment üreten rezervuar kalıcı bir şekilde tükendiğinden saçlar bir daha asla eski hâline dönemiyor.

Ancak bu keşif, stresin bu kök hücreleri nasıl aktive ettiğini tam olarak açıklayamadı. Norepinefrin hormonunun aşırı kök hücre tüketimini tetiklediği düşünülse de hayvanın birincil hormon kaynağı olan böbreküstü bezlerinin çıkarılması da strese bağlı beyazlamayı durduramadı.

Bu gizemin de çözümü, vücudun diğer ana norepinefrin kaynağı olan yaygın olarak "savaş ya da kaç" sistemimiz olarak bilinen Sempatik Sinir Sistemi'nde (SNS) saklıydı.

Araştırmacılar, akut stresin SNS nöronlarından norepinefrin salınımını tetiklediğini keşfettiler. Bu salınım tetiklendikten sonra, kök hücreler bir saç folikülünün tabanından kitlesel göçü aktive ediyor. İşte stres ile saç beyazlaması arasındaki doğrudan bağlantı tamamen bu süreçle ilgili.

Harvard ekibinin keşfettiği mekanizmanın yaşa bağlı saç beyazlamasının doğal sürecinin bir parçası olup olmadığı ise belirsiz. Her ne kadar bu konuda bir detay verilmemiş olsa da, stresle beyazlama süreci insanlarda doğal olarak gelişen saç beyazlamasının hızlandırılmış bir versiyonu olduğu düşünülüyor.

Yorumlar (0)