Kalıtsal hastalıklar ortadan kalkıyor! Gen tedavisi nedir?

Ailede kalıtsal hastalık varsa, doğan çocuklar da bu hastalığın görülmesi kuvvetle muhtemeldir. Hastaneye gittiğinizde, devlet dairelerinin formlarında, evlendirme işlemlerinin evraklarında dahi sorulan ‘’ Ailenizde kalıtsal hastalık var mı?’’ sorusunu hepimiz duymuş ve cevaplamışızdır. Peki kalıtsal hastalıklar ortadan kaldırılabilir mi? Buyrun cevabı haberimizde…

SAĞLIK 04.10.2022, 16:03 05.10.2022, 10:24
Kalıtsal hastalıklar ortadan kalkıyor! Gen tedavisi nedir?

Son yıllarda yapılan araştırmaların ve bu araştırmalara olan merağın arttığı bir konu: ‘’Gen terapisi.’’ Genetik bir  hastalığı ya da tıbbi olarak vücuttaki bir bozukluğu tedavi etmek ya da önlemek amacıyla kullanılan bir tedavi tekniğidir. 



Tıp dünyası için yeni bir araştırma alanı olan gen tedavisi kısaca vücuttaki hatalı ve hastalığa sebep olan genlerin, sağlıklı olacak şekilde düzenlenmesidir. Böylelikle doktorların ilaç ya da ameliyat ile tedavi edebilecekleri bir hastalık, kişinin genetik yapısını değiştirilerek tedavi edilebilir. 
 

Gen tedavisi nasıl yapılır?


Temelde gen tedavisi vücuttaki proteinlerin genetik yapısı değiştirilerek uygulanmaktadır. Fakat bu tedavide de farklı yollar izlenebilmektedir. 

  • Gen transferi


Vücuttaki hasta ya da bozuk bir gene, değiştirilmiş bir gen transfer edilerek; vücuttaki hücreye  sağlıklı bir gen örneği verilmektedir. Böylelikle vücuttaki hücrelerin normal şekilde çalışmalarına, dışarıdan bir destek ile yardımcı olunur. 

  • Genom düzenleme


Genom düzenleme, gen transferi tedavisine göre, görece yeni bir tedavi tekniğidir. Dışarıdan vücut içerisine gen transferi etmek yerine, vücutta bulunan bozuk ya da hasta genlerin düzenlenmesini ve DNA’larının değiştirilmesini kapsar.

  • Germline gen düzenleme


Germline gen düzenleme ile gen hücrelerinin yumurta ve sperm (germ) hücrelerini hedef alarak yapılan genetik değişikliklerin bir sonraki nesillere aktarılmasını sağlar. Fakat bu tedavi, etik olarak tartışmalıdır. Çünkü bu tedavi ile ailede bulunan genetic bir hastalık durumu düzeltilebilirken, henüz bilinmeyen ve uzun vadede ortaya çıkan yan etkiler olabilir.

Ayrıca, germline tedavisini olacak kişşiler henüz daha doğmadıkları için, tedavi görüp görmemeyi kendileri seçemezler. İşte tam olarak burada etik kaygılar ve sorunlar araya girmektedir. 
 

Gen tedavisi güvenli midir? Tehlikesi var mıdır?


İlk gen tedavisi denemesi yaklaşık otuz beş yıl önce yapılmıştır. Yapılan ilk çalışmalar göstermiştir ki bu tedavi; iltihaplanma ve kanser gibi çok ciddi sağlık sorunları riski içermektedir. İlk çalışmalardan itibaren geliştirilen yeni teknikler ile tedavinin bağışıklık sistemindeki tepkisi ve kansere neden olma olasılığı eskiye oranla nispeten daha düşüktür. 



Bu konuda bir çok kurumun, enstitünün ve komitenin  yürürlüğe soktuğu olan bir çok yönerge,  yasa ve düzenlemeler vardır. Böylelikle yapılan her gen tedavisi öncelikle klinik araştırma ve deneylerini tamamlamalı, her çalışma kayıt altında tutulmalıdır. 

Gen terapisi tedavisine insanlar nasıl bakmaktadırlar?


Günümüzde gen terapisi tedavisi, insanlardaki kalıtsal hastalıkları nasıl iyileştireceğinden daha çok; bir çok kişi tarafından ‘’etik kaygılar ve sorunlar’’ nedeniyle gündeme gelmektedir. İlk olarak gen tedavisinin maliyetleri çok yüksek olduğu için bu tedavinin yalnızca zengin insanların kullanımına mı açılacağı akıllarda bulunan soru işaretlerinden yalnızca bir tanesidir.

İkinci olarak ise eğer bu tedavi toplum içerisinde yaygın şekilde kullanılırsa, toplum yapıları farklı olan insanların dışlanabileceğine dair kaygılar bulunmaktadır. Ayrıca etik bir tartışma konusu olan ;insanların zeka ve vücut ölçüleri (boy- kilo, atletik yapı vs.) gibi konularda kendilerini geliştirmek için bu tedaviyi kullanıp kullanamayacaklarına ve bu durumun etik olup olamadığına dair insanların kafasında bir çok soru işareti  bulunmaktadır. 

Yorumlar (0)