Halüsinasyon sırasında beyinde neler oluyor?

Bir kişi, halüsinojenik madde tüketirse ya da şizofreni gibi ruhsal bozukluklar yaşarsa halüsinasyon görebilir. Peki halüsinasyonları açıklayan beyin mekanizmaları nelerdir?

SAĞLIK 08.05.2019, 14:14 08.05.2019, 14:19
Halüsinasyon sırasında beyinde neler oluyor?

Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, halüsinasyonu, dış uyarıcı olmadan gerçekleşen algılamaya benzer deneyimler olarak tanımlamaktadır. Halüsinasyonların birçok sebebi olabilir. Şizofreni ya da parkinson gibi hastalıklar halüsinasyonlara yol açabilir.

Halüsinasyonlar, farklı şekillerde yaşanmaktadır:

  • Görsel halüsinasyonda gerçek olmayan şeyler görülür.
  • Koku halüsinasyonunda buruna hoş veya kötü gelen bir koku alınabilir ya da kişi kendi kokusundan rahatsız olabilir.
  • İşitsel halüsinasyon yaygın olarak görülür. Kişi genellikle kendisini eleştiren sesler ya da kendisine emir veren sesler duyar.
  • Dokunsal halüsinasyon, birinin bedenine dokunduğunu, dürttüğünü veya gıdıkladığını hissetmek olarak ortaya çıkabilir. Hasta, derisinin altında böceklerin gezdiğini de düşünebilir.

Halüsinasyon gören kişilerde bilinç bulanıklığı yaşanır ve bu rahatsızlığa sahip olan kişilerin mutlaka bir doktora görünmesi gerekir. Tedavi süreci erken başlarsa etkili bir çözüm süreci gerçekleşebilir.

Halüsinasyonlara neden olan durumlardan bazılarını, genellikle madde kötüye kullanımı, ruhsal bozukluklar ve nörolojik bozukluklar olarak biliyoruz ancak günümüze kadar bu fenomenlerin beyinde nasıl tezahür ettiği ile ilgili herhangi özel bir bilgiye ulaşılamadı.

Halüsinasyonlar beyin aktivitesini nasıl etkiliyor?

Son zamanlarda Oregon Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, halüsinasyonların beyin aktivitesini nasıl etkilediğini öğrenmek için bir girişimde bulundu. Fare modelleri üzerinde yaptıkları çalışmalar, bu konu hakkında sürpriz gelişmeler ortaya çıkardı.

Araştırmacılar, hayvan araştırmalarında sıklıkla kullanılan ‘dimetoksi fenetilamin’ adlı halüsinojenik bir maddeyi farelere enjekte ettiler. Bu madde, serotonin 2A reseptörleri ile etkileşime giren bir maddedir.

Araştırmacılar, farelere bu maddeyi enjekte ettikten sonra, onlara birkaç ekran görüntüsü gösterdiler. Ardından bu kemirgenlerdeki sinirsel aktiviteyi kayıt altına almak için çeşitli özel yöntemler kullandılar.

Görme merkezi aktivitesinde azalma görüldü

Ekip üyeleri beklediklerinin aksine, farelerin görme merkezlerinde bulunan nöronlar arasındaki sinyallerde azalma yaşandığını keşfettiler. Görme merkezi (oksipital lob), görsel bilgilerin işlenmesinden sorumlu beyin bölgesidir.

Oregon Üniversitesi’nde doçent olan Cris Niell, “Görsel halüsinasyonların beyindeki nöronların kaotik ateşlenmesinden veya uyumsuz sinyallerden kaynaklandığını düşünebilirsiniz. Halüsinojenik ilacın, görme merkezi aktivitesinde azalmaya yol açtığını fark edince şaşırdık.” diyor.

Araştırmacılar ayrıca, görme merkezine gönderilen görsel sinyallerin, ilacın yokluğunda gönderilen sinyallere benzer olduğunu, yani beynin hala aynı görsel bilgiyi aldığını ancak doğru şekilde işleyemediğini gördüler.

Niell, “Dünyada olup bitenleri anlamak, bilgiyi alma ve yorumlama arasında kurulan dengedir. Etrafınızda olup bitenlere az önem verip sonradan fazla yorumladığınızda, bu halüsinasyonlara yol açabilir.” ifadelerini kullandı. 

Ekip, fare modelleri üzerinde halüsinasyonların incelenmesinin ideal olmadığını, çünkü hayvanların deneyimlerini iletemediklerini itiraf etti. Bununla birlikte araştırmacılar, insanlarda halüsinasyonlara neden olan ilaçların farelerde de görünür hareketlere ve davranışsal değişikliklere neden olduğunu ifade ettiler. Bu, mantık çerçevesinde aynı ilaçların hem hayvanlarda hem de insanlarda beyin aktivitesini değiştirdiğini göstermektedir.

Niell, topladıkları verilerin ilerideki çalışmalar için temel oluşturacağını da söyledi.

Yorumlar (0)