Dijital çağın hastalığı Obezite nedir? Obeziteye ne sebep olur?

Vücut kitle indeksi (VKİ) ya da diğer adıyla boy kilo indeksi (BKİ), bir kişinin yaşına, cinsiyetine ve boyuna göre uygun bir ağırlıkta olup olmadığını değerlendirmek amacıyla doktorlar tarafından kullanılan bir araçtır. Yapılan ölçüm; boy ve ağırlık ile sağlanır.

25 ile 29,9 arasında çıkan boy kilo indeksi, kişinin aşırı kilolu olduğunu gösterir. 30 veya daha da üzeri olan BKİ ise, kişinin birinci dereceden obez olabileceğini düşündürmektedir.

Bel – kalça boyutu, bel – yükseklik oranı ve vücuttaki yağ miktarı ile dağılımı gibi diğer faktörler de kişinin kilosunun ve vücut şeklinin ne kadar sağlıklı olduğunu belirleme konusunda rol oynar.

Vücut sağlığını olumsuz ölçüde etkileyecek düzeyde aşırı yağ birikmesi anlamına gelen obezite hastalığı; metabolik sendrom, eklemlerde meydana gelen iltihaplanma durumu olan artrit ve bazı kanser türleri de dahil olmak üzere bir dizi sağlık sorununa yol açabilir.

Peki, obeziteye sebep olan nedir?

Aşırı Kalori Tüketimi

Kişi, harcadığı enerji miktarından daha fazla kalori tükettiğinde, insan vücudu bu fazla kalorileri yağ olarak depolar. Bu da aşırı kilo alımına ve obezite hastalığına sebebiyet verir.

Bazı yiyecekler ise kilo alımını hızlandıracak ölçüde fazla yağ ve şeker oranına sahiptir.

Kilo alma riskini artırma eğiliminde olan yiyecekler ise şunlardır:

• Fast Food yiyecekler (hamburger, pizza, patates kızartması gibi hızlı tüketilebilen ve sağlıksız olan yiyecekler)
• Yağlı ve işlenmiş etler
• Birçok süt ürünü
• Unlu mamuller, hazır kahvaltı gevrekleri ve kurabiye gibi ilave şekerli yiyecekler
• Gizli şeker içeren ketçap gibi konserve ya da paketlenmiş gıdalar
• Şekerli meyve suları, gazlı ve alkollü içecekler
• Ekmek ve simit gibi işlenmiş, yüksek karbonhidratlı yiyecekler

Bu tür yiyeceklerden aşırı ya da orantısız miktarda tüketmek ve aynı zamanda da az egzersiz yapmak, kilo alımı ve şişmanlığa neden olabilir.

Kişi, yiyecekleri fazladan tükettiği takdirde yemek diyeti; meyve, sebze, kepekli tahıllar ve sudan oluşsa bile kilo almaya devam edebilir.

Hareketin Olmadığı Bir Yaşam Biçimi

Günümüzde insanların çoğu kendi ailelerinin dönemlerine kıyasla daha hareketsiz bir yaşam stili benimsemektedir.

Hareketsiz yaşam stillerine örnek olarak:

• Bedensel işlerde çalışmak yerine ofis ortamında çalışmak
• Dışarıda fiziksel aktiviteler yapmak yerine evde bilgisayar oyunları oynayarak vakit geçirmek
• Gidilmek istenen yerlere yürüyerek ya da bisikletle gitmek yerine araba ile gitmek

İnsanlar daha az hareket ettikçe, dijital çağın hastalığı olan obezite de daha çok artış göstermektedir. Ayrıca fiziksel aktivite, hormonların nasıl çalıştığını da etkilediğinden, vücudun gıdaları işleme şekli de dolaylı olarak etkilenir.

Yapılan çalışmalar, fiziksel aktivitelerin insülin seviyelerini sabit tutmaya yardımcı olabileceğini ve dengesiz insülin seviyelerinin kilo alımına neden olabileceğini göstermiştir.

Yetersiz Uyku

Çocuklar ve yetişkinler üzerinde yapılan araştırmalar; uykusuzluğun obezite hastalığını artırma riski olduğunu göstermektedir. Yetersiz uyku, hormonsal değişikliklere sebep olur ve bunu da iştahın artması izler. Böylece de aşırı kalori tüketimi ve kilo alımına giden süreç başlamış olur.

Bir insan yeterince uyuyamadığında, vücut, iştahı uyandıran bir hormon olan ghrelin üretir. Buna ek olarak, uyku eksikliği; iştahı bastıran bir hormon olan leptinin daha düşük üretimine de sebep olur.

Obezite Geni

Bazı obezite vakalarından, yağ kütlesi ve obezite ile ilişkilendirilen ve kısaca FTO (fat-mass and obesity-associated) denilen bir gen türü sorumlu tutulmaktadır.

2013 yılında yapılan bir araştırma; bu gen ile şişmanlık, obeziteye yol açan davranışlar, daha yüksek besin alımı, yüksek kalorili yiyecekleri tercih etme ve tokluk hissetmeme gibi olguların arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir.

Ghrelin hormonu, yeme davranışında önemli bir rol oynar. Ghrelin ayrıca, büyüme hormonlarının salınımını ve vücudun diğer işlevlerinin yanı sıra yağ biriktirmesini de etkiler.

FTO geninin aktivitesi, kişinin obezite hastalığına yakalanma riskini artırabilir, çünkü bu aktivite; kişinin ghrelin hormonunun miktarını belirler.

Obezitenin gelişiminde birçok faktör rol oynamakla birlikte genetik özellikler de hastalık riskini yükseltebilmektedir. Düzenli egzersiz, hareketli yaşam stili ve bol miktarda taze yiyecek içeren sağlık bir diyet; kişinin obezite riskini azaltıcı yöntemlerdendir...