Depresyon nedir, belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir?

Duygudurum bozukluğu olarak bilinen depresyon ile ilgili vatandaşlar arama motorlarında araştırma yapmaya devam ediyor. Peki depresyon nedir? Depresyon belirtileri neler? Depresyon nasıl tedavi edilir? İşte detaylar…

Depresyon nedir?

Depresyon, bireylerin psikolojik olarak kendini iyi hissetmediği, çok uzun süreler devam edebilen ve günlük yaşamı etkileyen psikolojik bir rahatsızlıktır. Sözcük anlamı “çökkünlük” olan depresyon kendine has belirtileri olan; kişinin duygu, düşünce ve davranışlarını olumsuz etkileyerek mesleki ve sosyal becerilerini, ilişkilerini, fiziksel sağlığını bozan bir duygu durum bozukluğudur.

Depresyon türleri nelerdir?

Çoğu hastalıkta görüldüğü gibi kendi içerisinde de depresyonun çeşitleri vardır. Depresyon belirtileri, farklılık gösterir.

Depresyonun türleri şunlardır:

Majör Depresyon: En çok görülen ve en tipik olan depresyon çeşididir. Tek bir semptom bile haftalar ya da yıllarca devam edebilir ve farklı belirtiler gösterebilir. Fakat her zaman iki haftadan uzun devam eder. Majör depresyon, depresyon türleri arasında en şiddetli olarak değerlendirilen türdür.

• Majör depresyon;

• Ümitsizlik

• Çökkünlük hali

• Değersiz hissetme gibi olumsuz duygularla seyreder ve kendiliğinden düzelmesi imkansızdır.

Katatonik Özellikli Majör Depresif Bozukluk: Motor davranış bozukluklarını ve diğer semptomları kapsayan, nadir ancak şiddetli bir depresyon şeklidir.

Katatonik depresyon kişilerde,

• Sebepsiz kas hareketleri

• Başkalarının hareketlerini ya da sözlerini tekrar etme

• Alışılmamış beden pozisyonu

• Hiç konuşmama gibi davranışlarla kendisini gösterir.

Distimi Depresyon (Süreğen Depresif Bozukluk): Distimi, kronik fakat hafif bir depresyon türüdür. Kişiler en az 2 sene içerisinde zamanın yarısından fazlasında depresif hissederler veya her zaman yaptıkları etkinlik ve eğlencelerden normal dönemlerine göre çok az zevk alırlar. Bu bozukluğun belirleyici yönü kronik olmasıdır.

Doğum Sonrası (Postpartum) Depresyon: Doğumdan sonraki 2-8’inci haftalar içinde başlayan ve en az 2 hafta, en fazla bir yıl kadar devam eder. Doğum sonrası depresyon, uykusuzluk ve yorgunlukla kendisini göstermektedir. Doğum sonrası depresyonun diğer belirtileri ise şu şekildedir:

• Aktivitelere ilginin azalması

• Duygu durumun deprese olması

• İştah değişikliği

• Uyku bozuklukları

• Yorgunluk

• Çocuğun bakımında güçlükler

• Kendine güven azlığı

• Suçluluk hissi

• Konsantrasyon güçlüğü

Doğum sonrası depresyon, tedavi almayan kadınlarda 3 ay ile 1 yıl arasında kendiliğinden düzelmektedir.

Mevsimsel Depresyon: Bu depresyon türü, atipik depresyona benzer ve mevsimsel olmak üzere iklim değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkar. Depresyon mevsim sona erdiğinde insanlar genellikle iyileşir ve normal işleyişlerini kazanırlar.

Atipik Depresyon: Atipik depresyondaki kişilerde ani duygu değişimlerinin dışında,

• İştah artışı

• Aşırı uyuma

• Ani kilo alma

• Kollarda ve bacaklarda ağırlık hissi

• Eleştirilme ve reddedilme korkusu sık görülen belirtilerdir.

Bipolar Bozukluk (Manik-Depresif Bozukluk): Bu rahatsızlıkta taşkınlık (mâni) ve çökkünlük (depresyon) süreçleri vardır. Bipolar bozuklukta görülen manik depresif bozukluğun görülme oranı, tek uçlu depresyondan düşüktür.

Manik depresif bozukluk,

• Normal duygudurum evresi

• Depresif evre

• Manik evre olmak üzere 3 farklı evreyi içerir.

Manik evre aşırı coşkulu duygudurum, umursamazlık, uyku ihtiyacının düşmesi ve hiperaktivite ile karakterizedir.

Siklotimik Bozukluk: En az 2 sene sürer ve sayısız duygudurum dalgalanmalarıyla devam eden hipomanik belirtiler gösterir. Siklotimik bozukluk; derin bir huzursuzluk durumu izleyen, normal duygudurum döneminin günler ve haftalar olduğu fakat iki ayı geçmediği bir hal ile karakterizedir. Erken dönemlerde başlaması, klinik görünümünün çeşitliliği, sınırda bir bozukluk şeklinde kabul edilmesi, semptomlarının belirlenmesinin zorluğu, tedaviye başvurularının azlığı gibi sebeplerle tanılanması zor bir hastalıktır.

Depresyon belirtileri nelerdir?

Hayat boyunca 1 ya da ya da birden fazla ortaya çıkabilen depresyon döneminde çok sayıda belirti gözlemlenebilir.

Depresyon belirtileri ise şu şekildedir:

• Sürekli depresif ruh hali ya da üzgün hissetme 

• Eskiden zevk alınan etkinliklere karşı ilgi duymama veya eskisi kadar zevk almama

• Diyetle ilgisi olmayan kilo artışı ya da kilo kaybı 

• Çok fazla uyuma ya da uyku problemi yaşama

• Enerji kaybı

• Çaresizlik ya da karamsarlık 

• Mutsuzluk

• Hareketsiz oturamama, el sıkma gibi hedefsiz fiziksel aktivitede artış ya da yavaş konuşma ya yavaş hareketler 

• Değersizlik hissi

• Her konuda kendini suçlu hissetme

• Düşünmede, karar vermede ve konsantre olmada zorluk yaşama

• Tekrarlayan ölüm ya da intihar düşünceleri

• Cinsel isteksizlik

• Gelecek beklentilerinin olmaması

• Azalmış benlik saygısı

Depresyondan bahsedebilmek için en az iki haftalık bir sürede yukarıdaki semptomların en az 5’inin mevcut olması gerekir.

Depresyon rahatsızlığı bulunan pek çok bireyde bu semptomların büyük bir bölümü gözlemlenebilir. Depresyon semptomları, hastanın devamlı yeni sorunlar yaratmasına sebep olabilir ve hastanın günlük hayatını gözle görülür seviyede olumsuz etkileyebilir.

Depresyondaki birey nasıl hisseder?

Depresyon belirtilerinin seyri ve şiddeti büyük ölçüde kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Depresyondaki KİŞİ, kendini umutsuz, üzgün hissedebilir ve eskiden zevk aldığı şeylere ilgisini kaybedebilir. 

Depresyondaki kişiler hüzün, çaresizlik ve yorgunluk duygusunu çok fazla hissetmektedir. Öte yandan kişinin iş hayatı, aile ve sosyal yaşamı da etkilenir. Depresyondaki bireyler sürekli kendilerini yalnız hissetmekle birlikte, her şeyi olumsuz algılar, olaylara olumsuz bakar. Geçmişte olanlarla kendini devamlı suçlar ve sorumlu tutar. Gelecek ile ilgili umutsuzluk ve karamsarlık söz konusudur. Buna ek olarak kişiler, bazen depresyonda olduklarının farkında değillerdir.

Depresyonun nedenleri nelerdir?

Depresyon çeşitlerinin birden çok nedeni vardır. Genetik ve fiziksel etkiler, psikolojik ve psikososyal tetikleyicilerle birbirini güçlendirir.

Depresyonun başlıca sebepleri şunlardır:

Biyolojik Faktörler

• Genetik yatkınlık 

• Bazı hastalıklar (Kalp, Parkinson hastalığı, diyabet, Multipl skleroz, tiroid hastalıkları, kronik hastalık yaşayanlar ve bunlara bakım verenler)

• Hormonlar, antihipertansifler gibi bazı ilaçlar

• Menopoz

• Doğum

• Hormonal değişiklikler

Psikososyal Faktörler

• Geçirilmiş depresyon geçmişinin varlığı

• Olumsuz olaylar, stres etkenleri

• Psikiyatrik tanılardan birine sahip olma

• Sevilen birinin kaybı ya da erken ebeveyn kaybı

• Sosyal desteğin yetersizliği

• İş, aile, eş, sağlık sorunları

• Alkol, uyuşturucu ya da ilaç bağımlılığı

• Çocukluk ya da ergenlikte yaşanan travmalar, fiziksel ya da cinsel istismar geçmişi

• Ekonomik anlamda yaşanan olumsuzluklar ve düşüş hali

• Uygunsuz başa çıkma yöntemleri ve erken dönem uyum bozucu şemalar 

• Yaşlılık ya da emekliliğe geçiş

Depresyon genellikle kimlerde görülür? 

Depresyon en yaygın görülen psikolojik rahatsızlıklardan bir tanesidir. Araştırmalara göre toplumda yaşam boyu en az 1 kere görülme oranı yüzde 15-20 arasındadır.

Depresyon, erkeklere oranla kadınlarda neredeyse iki kat daha çok görülmektedir. Her 4 kadından ve her 10 erkekten bir tanesinin yaşamında en az bir kere depresyon geçirdiği tespit edilmiştir.

Kadınlar, erkeklere oranla iki kat daha sık depresyona yakalanmaktadır. Bu, kadınların yaşadığı adet döngüsü sebebiyle ortaya çıkan hormonal dengesizliklerle de kısmen açıklanmaktadır. Öte yandan kadınlarda güçlü hormonal değişikliklerin ortaya çıktığı gebelik ve lohusalık dönemlerinde bazı duygudurum değişiklikleri oluştuğu çalışmalar neticesinde kanıtlanmıştır.

Çocuklukta ortaya çıkan depresyonun tedavi edilmemesi, depresyonunun uzamasına yetişkinlikte de devam etmesine sebep olabilir.

65 yaş ve üzeri bin erkekten 4’ü, bin kadından 14'ü depresyondadır. Bu oranlar, daha genç yaştakilerin dörtte biri kadardır. Bin yaşlıdan 20'sinde distimik bozukluk (hafif şiddette, fakat uzun sürmüş depresyon) vardır.

Depresyon nasıl tedavi edilir? 

Depresyon, bir uzman tarafından teşhis ve tedavi edilmesi gereken psikolojik rahatsızlıktır. Depresyonda olduğunu düşünen birey, bir uzmandan mutlaka yardım almalıdır.

Depresyon tedavisinde, ilaç tedavisi ya da psikoterapi aktif bir şekilde kullanılan yöntemlerdir. Bu iki yöntem farklı farklı uygulanabildiği gibi beraber de uygulanabilmektedir.

Depresyonun tedavi süreci,

• Tıbbi geçmişe

• Kişisel tercihe

• Depresyonun şiddetine bağlı bir şekilde değişmektedir.

İlaç, tedavinin bir parçasıdır. Depresyon tedavisi aşamasında hastanın kullanması gereken ilaçlar, kesinlikle doktor kontrolünde belirlenmelidir. İlaçların etkisi, 3-6 hafta içinde görülebilmektedir. Bu sebeple kişi, ilaçların etkisinin olmadığı fikrine kapılabilir.

Depresyon tedavisinde psikoterapi kullanılmaktadır. Özellikle depresyon tedavisi için bilişsel davranışçı terapi, oldukça etkili bir psikoterapi metodudur. Psikoterapist, depresyona neden olan etkenleri inceler ve bunların üzerinde durarak hastanın düşünce yapısını değiştirmeye ve daha olumlu düşünceler yerleştirmeye odaklanarak iyileşme sağmaya çalışır.

Depresyon tedavisinde; uyku düzeni, yaşam tarzı ve sağlıklı beslenme de oldukça önemlidir. Vücuttaki fiziksel aktiviteler düzenlenmeden depresyonun tedavi edilebilmesi mümkün değildir.

Meditasyon ve yoga, duyguların dengede tutulması, daha olumlu düşünülmesi ve iç huzurun bulunmasında yardımcı olarak depresyon tedavisinde etkili olabilmektedir.