COVID evcil hayvanlar için ne kadar tehlikeli?

Koronavirüs sürecinin ilk başında özellikle karantina önlemleri ve maske, mesafe ve temizlik kuralları ile insanlar kendilerini korumanın yollarını bulup virüsün yayılmasını da engellemek için bazı adımlar attı. Ardından gelen aşı ve ilaç sektöründe yaşanan gelişmeler ile birlikte karantinanın da ötesinde normal hayata dönmemizi sağlayacak uygulamalar hayata geçirildi. Bu süreçte insanlar her ne kadar bilinçli ya da zorunlu olarak virüsten korunmak adına gerekli adımı atmış olsalar da açık tehdit altında kalan ve insanlar gibi kendilerini koruyacak adımlar atamayan evcil hayvanların durumu büyük bir endişe konusu oldu. Aradan geçen uzun zamana ve normalleşme adımlarına karşın evcil hayvanların durumu hâlâ belirsizliğini koruyor. Bir kedi, köpek ya da herhangi bir evcil hayvanın COVID'den nasıl etkilendiği, COVID söz konusu olduğunda insanların mı evcil hayvanlar için bir tehdit olduğu yoksa evcil hayvanların mı insanlar için bir tehdit olduğu konusu tartışılmaya devam ediyor.

Daha önce birçok hayvana bulaştığı belgelendi

COVID'e neden olan SARS-CoV-2 virüsünün yarasalardan ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Yapılan araştırmalara göre virüs daha sonra muhtemelen bir ara konakçıdan geçtikten sonra insanları enfekte etme yeteneği kazandı. Bu şekilde ortaya çıkan SARS-CoV-2 gibi birçok yeni virüs, hem hayvanlara hem de insanlara bulaşma yeteneğini korumuş oluyor. SARS-CoV-2 virüsünün bir dizi farklı hayvana bulaştığı daha önce de belgelenmişti. Hamster, yaban gelinciği, aslan, kaplan, vizon ve insan dışı primatlar kadar farklı hayvanlarda COVID vakaları kaydedildi. Ancak, evcil hayvanlar söz konusu olduğunda çoğumuzu yakından ilgilendiren asıl soru, virüsün en yakın ilişkiye sahip olduğumuz hayvanlar olan kedi ve köpekler için ne tür bir tehdit oluşturduğu.

COVID kedi ve köpekler için ne kadar tehlikeli?

Şu ana kadar elde edilen veriler kedi ve köpeklerin COVID olabileceğini gösteriyor. Yapılan araştırmalarda hem kedilerin hem de köpeklerin virüsle enfekte olduğu tespit edildi. Evcil hayvanların test edilmesini içeren bir dizi çalışma, bu enfeksiyonların varlığını doğrulamıştır. Henüz diğer bilim insanları tarafından incelenmemiş olan bir ön araştırma raporuna göre kediler ve köpekler BA.1 Omicron varyantına, önceki varyantlara kıyasla daha az duyarlılar. Bu varyanttaki insanlarda daha bulaşıcı hale getirdiğini bildiğimiz mutasyonların, kedi ve köpeklerde hücresel reseptörlere daha az bağlanmasını sağlamış olabileceği tahmin ediliyordu.

Kim kimi hasta ediyor?

COVID'nin teorik olarak herhangi bir yönde yani, insanlardan kedi ve köpeklere, kedi ve köpeklerden insanlara ve bu evcil hayvanlardan birbirine bulaşması mümkün olsa da, şu anki inanış, virüsün öncelikle insanlardan evcil hayvanlara bulaştığı yönünde. Virüs aktarımının neden genellikle bu yönde gerçekleştiğine dair birkaç olası açıklama var. En olası açıklama, bu hayvanların enfekte olduklarında insanlardan çok daha düşük viral yük oluşturmaları ve virüsü yalnızca kısa bir süre için saçabilmeleri. Bu da onların virüsü iletme olasılıklarını azaltır.

Evcil hayvanlarda COVID ne kadar yaygındır?

COVID'in genel olarak hayvanlarda ve evcil hayvanlarda ne kadar yaygın olduğu sorusu aktif olarak araştırılan bir sorudur. Kedilerde ve köpeklerde ne kadar yaygın olduğu konusundaki sorunları yanıtlamanın metodolojik zorlukları var. Kedinizden bir burun sürüntüsü almayı denediğinizde bunun ne kadar zor olduğunu anlayabilirsiniz. Pratik engellere rağmen, haziran ayında yayınlanan bir çalışma, bu enfeksiyonların başlangıçta düşünülenden daha yaygın olabileceğini öne sürüyor. Araştırmacılar, Kanada'da yer alan, Ontario'da COVID testi pozitif çıkan insanlarla yaşayan 59 köpek ve 48 kedinin kan örnekleri inceledi. Kedilerin %52'sinin ve köpeklerin %41'inin SARS-CoV-2'yi hedef alan antikorlara sahip olduğu bulundu. Bu da bilim insanlarına bu evcil hayvanların daha önce koronavirüs ile enfekte olduklarını düşündürdü. Bu çalışmada kedilerin COVID kapma olasılığı köpeklerden daha yüksekti, ancak yazarlar hayvanlarda enfeksiyon oranını araştıran çalışmalarda çok fazla değişkenlik olduğunu belirtiyorlar.

Evcil hayvanlar genelde hafif ve kısa semptomlar yaşıyor

Bir kedi veya köpek COVID semptomları yaşadığında, insanlarla hemen hemen aynı şekilde semptomlar yaşar. Genellikle kendilerini iyi hissetmezler ve yaşadıkları semptomlar arasında öksürük ve hapşırma, uyuşukluk ve iştahsızlık yer alır. Ancak iyi haber şu ki, mevcut veriler enfeksiyonun çoğu zaman ya hiçbir belirti göstermediğini ya da çok hafif bir hastalıkla sonuçlandığını gösteriyor. Öte yandan evcil hayvanların korona olmaları durumunda semptomlarının süresinin çok kısa olabileceği belirtiliyor. Bir evcil hayvanın daha şiddetli semptomlar göstermesi mümkün olsa da, bu oldukça nadir yaşanan bir durumdur.

Evcil hayvanlarınızı COVID’den nasıl koruyabilirsiniz?

Şimdiye kadar yapılan araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre, biz insanlar kedilerimiz ve köpeklerimiz için, COVID söz konusu olduğunda bize oluşturduklarından çok daha fazla tehdit oluşturuyoruz. Bu nedenle, enfeksiyon kaparsanız, özellikle en bulaşıcı olduğunuz zamanlarda evcil hayvanlarınızla teması sınırlamanız mantıklı olacaktır. Normal bir hastalık sürecinde yapmanız gerektiği gibi, hasta olduğunuzda evcil hayvanınıza ailenizin herhangi bir üyesine davrandığınız gibi davranmalı ve onları enfekte etme olasılığını azaltmak için elinizden gelen her şeyi yapmalısınız. Ancak evcil hayvanınıza maske taktırmaya çalışmak kesinlikle yapılmaması gereken bir şey. İyi haber şu ki, evcil hayvanınıza COVID bulaştıracak olsanız bile, evcil hayvanınız ya hiç belirti göstermez ya da sadece hafif belirtiler gösterirler. Öte yandan daha ciddi bir hastalık yaşasalar bile, araştırmalar hızla iyileşeceklerini gösteriyor. Elbette evcil hayvanınızın COVID olduğundan şüpheleniyorsanız ve ne yapacağınızdan emin değilseniz profesyonel tavsiye alabilirsiniz.