Bilime göre bebekler ne kadar uyumalı?

Uyku hayatımızın önemli bir bölümünü oluşturuyor. Hayatımızın yaklaşık 3'te 1'lik bölümünü geçirdiğimiz bu süreçle ilgili oldukça az şey biliyoruz. Okullarda analitik zeka, sosyal beceriler ve beden üzerine oldukça detaylı eğitimler verilirken pek çok gelişmiş ülkenin eğitim sisteminde bile uyku üzerine yeterince eğitim verilmiyor. Sonuç olarak tüm dünyada hayatımızın büyük bir bölümünü geçirdiğimiz bu olağanüstü süreçle ilgili çok az şey biliniyor. Hakkında bu kadar az şey bilinmesine karşın uyku sosyal davranışlarımızdan reflekslerimize, öğrenme kapasitemizden psikolojik durumumuza kadar hayatımızın pek çok alanına etki ediyor. Öte yandan 2019 yılında gerçekleştirilen küresel bir anketin gösterdiği gibi dünyadaki yetişkinlerin yaklaşık %62'si istedikleri gibi uyumadıklarını belirtiyor. Dünya genelinde her 10 yetişkinden 8'i ise uykularını iyileştirmek istiyor ancak bu kişilerin %60'ı bir tıp uzmanından yardım alma talebinde bulunmuyor. Bütün dünyayı etkileyen bu durum için şu ana kadar herhangi bir küresel çözüm bulunamazken insanların kafasını daha da kurcalayan bir sorun var: Bebekler ne kadar uyumalı?

Doğru soruları sormak oldukça önemli

Yeni ebeveynlerin çocuk doğduktan sonra uyku sorunu çekmeleri hem oldukça iyi biliniyor hem de beklenen bir durumdur. Yeni ebeveynler, bebeklerin sık sık gece bakımına ihtiyaç duyduğunun farkında olsa da bu durum uyku sağlıklarını oldukça etkileyerek bebekleri için endişe duymaya ya da bir şeyleri yanlış yaptıklarını düşünmeye başlarlar. Yeni ebeveynler bu nedenle kendilerine ve çevrelerindeki insanlara sürekli olarak "Bebeğimin nesi var?" ya da "Bebeğimi uyutamıyorum, neyi yanlış yapıyorum?” diye sorular yöneltirler. Bu tip sorunlarla yüzleşiyorsanız, ne kötü bir ebeveynsiniz, ne de bebeğiniz anormal. Sadece yanlış soruları soruyor olabilirsiniz. Ebeveynler “Bebeğim neden uyumuyor?” yerine “Neden şimdi uyuyor olmalılar?” ve “Beklentilerimi neye dayandırıyorum?” gibi sorular sormalıdır.

Bebek uykusu hakkındaki 3 norm

Bebek uyku normlarına ilişkin şu anda yaygın olan üç görüş vardır. Bunlar kültürel norm, biyomedikal norm ve biyolojik veya evrimsel norm olarak bilinir. Kültürel norm, neyin doğru olduğuna dair kavramları destekleyen farklı kültürel grupların sahip olduğu inançları ifade eder. Birleşik Krallık'ta bebeklerle ilgili baskın kültürel inanç, iyi bebeklerin sorun çıkarmadığı ve gece boyunca uyuduğudur. Öte yandan iyi bir bebek, iyi bir ebeveyne işaret eder. Bu kültürel norm aynı zamanda bebeklerin ağlamaya bırakılması gerektiğini ve çok sık kucağa alınırsa şımartılacağını da belirtir. Öte yandan bebeklerin “kendi kendine sakinleşmeyi” yani kendi kendine uykuya dalmayı öğrenmesi gerektiğini ve bebeği sallamanın ya da kucaklamanın uyumasını engellediğini de belirtir.

Uyku hakkındaki inançların kökleri

Bebek bakımıyla ilgili bu kültürel inançlar oldukça yenidir. Bu inanışlar genel olarak 1800'lerin sonlarında ve 1900'lerin başlarında ortaya çıktı ve Amerikalı psikolog John B Watson ve çocuk doktoru L Emmet Holt gibi yetkili kişiler tarafından yoğun bir şekilde desteklendiler. Uygulamalar 100 yıl önce batı toplumunda bağımsızlık, özgüven ve stoacılığın çok değerli olduğu bir dönemde beyaz orta sınıfların uygulamalarını ve yaşam tarzlarını yansıtıyorlar. Çocuk yetiştirme uzmanları, yöntemlerinin ebeveynlerin nitelikleri çocukları yetiştirmelerine yardımcı olacağını iddia etti. Öte yandan, normal olanla ilgili biyomedikal veya klinik beklentiler ise normal bebek uykusu için kılavuz olarak bebek kliniklerindeki ebeveynlik kitaplarında, web sitelerinde ve çizelgelerde sunulabilen klasik çalışmalar tarafından belirlenen ortalama değerlerden ve bulgulardan gelme eğilimindedir. Örneğin bu araştırmalar, üç aylık bebeklerin günde 14-16 saat uykuya ihtiyacı olduğunu ve günde üç veya dört şekerleme yapması gerektiğini önerebilirler. Bununla birlikte, bu öneriler genellikle yalnızca belirli zamanlarda ve yerlerde küçük örneklerden toplanan verilerin ortalamalarını yansıtır. Çok sayıda araştırmayı gözden geçiren meta analizler bebeklerin ne kadar uyuduğu konusunda büyük farklılıklar ortaya koyuyor. Ortalama uyku düzeni çizelgelerine güvenmek yerine, bir bebeğin uyanık ve mutluysa yeterince uyuduğunu söyleyebiliriz.

Bilimden gelen cevaplar

Biyolojik veya evrimsel norm insanlar tarafından daha az bilinir ancak bilimsel olarak daha gerçekçidir. Annelerin ve bebeklerin evrimleşmiş biyolojisi, yaşamın ilk aylarında bebek uykusunu anlamamıza nasıl yardımcı olabileceğini ele alıyor. İnsan bebeklerinin memeli bebekler olduğunu hatırlamak, bunu kavramamıza yardımcı olabilir. Memeli bebekler, tanımı gereği anne sütü ile beslenir ve doğumdan sonra yoğun bakıma ihtiyaç duyarlar. İnsanlar, diğer primatlar gibi, az yağlı ve yüksek şekerli süt üretirler. Bu durum insan bebeklerinin, doğumda nihai yetişkin boyutlarının yalnızca dörtte biri olan ve hızla büyüyen beyinlerini beslemek için sık sık beslenmeleri gerektiği anlamına gelir. Bu ihtiyaç duyma ve muhtaç olma durumu insan bebeklerinin neden benzersiz bir şekilde çaresiz ve bağımlı olduklarını, geceleri sık sık uyanmalarını ve yaşamlarının ilk üç ayında bir bakıcıyla teması tercih etmelerini açıklar. Bebek uykusunun bu biyolojik görüşü, çoğu batı toplumunda bebek uykusunun kültürel ve klinik beklentilerinden oldukça farklıdır.

Bebeklerin de sirkadiyen ritimleri vardır

Normal bebek uyku biyolojisini anlamak, ebeveynlerin bebek uykusunun diğer yönleriyle ilgilenmesine de yardımcı olabilir. Bebeklerin uyanma ve uyku düzenlerini aydınlık ve karanlığa ayarlayan sirkadiyen bir ritim geliştirdiğini bilmek ebeveynlerin bebekleri günün erken saatlerinde gün ışığına maruz bırakmalarının esasen iyi bir şey olduğunu ve gündüzleri karanlık bir odada uzun şekerlemelerin bu ritmi bozduğunu anlamalarına yardımcı olacaktır. Sürekli olarak değişen sirkadiyen ritimden ve bu değişimin nedeni olan alışkanlıklardan kaçınılmalıdır. Yaşamın ilk yılında biyolojik olarak normal uyku yaklaşımları, ebeveynlerin aile uyku düzenini uyumlu hale getirmelerine de yardımcı olabilir. Bu durum, bebeğin yatma saatini akşamın ileri saatlerine iterek yapılabilir, böylece ebeveynler kendi uykularını bebeklerinin en uzun uyku periyoduna yani genellikle gecenin ilk uykusuna göre ayarlayabilirler. Bebekler için gün ışığında kısa gündüz kestirmeleri de gece uyanmalarını azaltabilir ve onları gece saatlerinde daha fazla uyumaya teşvik edebilir.

Neyin normal olduğunu bilmek

Arkadaşlar, aile ve dostlar ebeveynlerin bebek uykusu hakkında gerçekçi beklentilere sahip olmalarına yardımcı olabilir. Yeni ebeveynlere, "Bebeğiniz iyi uyuyor mu?" gibi bebeklerin normal davranışlarını sorunlu olarak çerçeveleyen sorular sormak yerine “Gece bakımıyla nasıl başa çıkıyorsunuz?”, “Yeterince yardım alıyor musunuz?” ya da “Dışarı çıkmayı başarıyor musunuz?” gibi sorular sorabilir. Bunun gibi normalleştirici sorular, bebekler ve dolayısıyla ebeveynler için gece uyanmanın beklenen ve zor bir durum olduğunu vurgular. Bu tür sorular ayrıca aile ve arkadaşlardan yardım istemenin önemini ve bebekle birlikte evden çıkmanın hem bebek uykusu hem de ebeveyn ruh sağlığı için yararlı olabileceğini pekiştirir. Sonuç olarak, ebeveynleri kültürel veya biyomedikal normları körü körüne takip etmek yerine bebekleri ve aileleri için neyin işe yaradığını denemeye teşvik etmek kaygıyı azaltır ve hem bebeğin hem de ebeveynlerin refahını iyileştirir. Normal bebek uykusunun neleri içerdiğini anlamak için bebeğinizin bunu size göstermesine izin verin.