New York'a neden Büyük Elma deniyor?

New York. Kimilerinin Amerika Birleşik Devletleri'nin başkenti sandığı devasa şehir. ABD denince belki de ilk akla gelen yer. Empire State Binası, Özgürlük Heykeli, Guggenheim Müzesi'nin olduğu, 11 Eylül'ün gerçekleştiği kent. Fakat New York sadece sahip olduğu bu zenginliklerle anılmıyor. New York, "Uyumayan Şehir", "İmparatorluk Şehri", "Adı ikinci kez verilen şahane şehir" ve Gotham olarak adlandırılıyor. Lakapları arasında en çok kullanılanı ise "Büyük Elma" (Big Apple) olarak göze çarpıyor. Peki bu isim nereden geliyor?

Büyük Elma teorileri 

New York'un neden "Büyük Elma" olarak anıldığı konusunda çeşitli teoriler bulunuyor. Bu teorilerden bazıları eskiden New York'un daha kenar mahallelerinde kalan bölgelerindeki büyük elma bahçelerine bağlanırken bazıları ise Büyük Buhran denilen 1929'da başlayan ekonomik kriz esnasında zenginliklerini kaybeden ailelerin şehrin sokaklarında elma satmak zorunda kalmasına bağlanıyor.

Büyük Elma ismini 19'uncu yüzyılda Havva adında bir kadının işlettiği bir geneleve bağlayan bir hikaye bile var. Buna göre bu genelevin çalışanları şehir halkı tarafından Büyük Elma olarak adlandırılıyor ve insanlar diğer bölgelerden Büyük Elma için New York'a geliyorlar. Ayrıca insanların 1800'lü yıllarda önemli ve de kaliteli şeyleri ifade etmek için Büyük Elma tabirini kullandığı biliniyor.

1840 tarihli Portland Advertiser gazetesinden

Boston Evening Transcript gazetesinden (1842)

Aynı zamanda 1800'lü yıllarda gazetelerde büyük elma tabiri veya iddialar için de kullanılıyordu.

Massachusetts'te yayınlanan 1841 yılına ait Salem Register gazetesinden bir bölüm

Bu çerçevede "büyük elma" deyimi insanlar için önemli bir yer tuttuğundan New York'un lakabının Büyük Elma olduğu düşünülüyor.

İlk gerçek kaynak

Büyük Elma lakabının dayandırıldığı en gerçekçi kaynak ise spor gazetecisi John J. Fitz Gerald tarafından New York Morning Telegraph gazetesi. Buna göre gazetenin sütununda 1924 yılında kullanılan "The Big Apple" ifadesi dönüm noktası kabul ediliyor. Fitz Gerald, 1921 yılından başlayarak birçok kez büyük elma tabirini jokeylerin hayallerini süsleyen büyük ödül için kullanmış ve takvimler 18 Şubat 1924'ü gösterirken bu tabirini açıklamak ya da genişletmek istemişti. 

Fitz Gerald, "Büyük Elma'nın Etrafında" adını verdiği yazısında, "Büyük Elma. Bir bacağını safkanın üzerine atan her bir delikanlının ve de tüm binicilerin hayali. Fakat sadece bir tane Büyük Elma var. O da New York." tabirini kullanırken yazının başlığına bir elma çizip elmanın içini de New York silüetiyle doldurmuştu. 

Fitz Gerald'ın bu yazısından kısa süre sonra birçok insan New York'un hayalini kurdu ve New York sadece şehir halkı tarafından değil, dışarıdakiler tarafından da Büyük Elma olarak anılmaya başladı.

Jazz müziğin etkisi

Jazz müzik ile uğraşan sanatçılar "Büyük Elma" tabirini "büyük ikramiyeyi kazanmak" anlamında kullanmaya başladılar. 1920'li yıllarda Jazz müziğin merkezi olan New York'ta müzik yapmak aynı zamanda ağaçtaki en büyük elmayı kapmakla eş anlamlıydı. Müziklerini yapabilecekleri birçok merkez olduğunu söyleyen sanatçılar, "Ağaçta birçok elma var, fakat New York'u seçerseniz büyük elmayı seçmiş olursunuz." ifadelerini kullanıyorlardı.

Büyük Elma kampanyası

Büyük Elma sloganının popülaritesi sonraki yıllarda biraz azaldı fakat New York Temsilcisi ve Kongre ve Ziyaretçi Bürosu Başkanı Charles Gillett'nin 1970'lerdeki kampanyasıyla tekrar eski şöhretine kavuştu. Gillett şehrin malî sorunlarıyla beraber artan suç oranı ve kötü itibarını da göz önünde bulundurarak "Büyük Elma" adında bir turizm kampanyası başlattı ve "Büyük Elma" çıkartmaları, pimleri ve tişörtleri birçok ünlü tarafından tanıtılarak New York'un reklamı yapıldı. Böylece insanlar Büyük Elma'dan bir ısırık almak için teşvik edildi. O zamandan beri, "Büyük Elma" tam anlamıyla New York şehri ile ilişkilendirildi ve nasıl Las Vegas Günahlar Şehri, Los Angeles Melekler Şehri olarak adlandırılıyorsa New York için de Büyük Elma resmî olmayan bir isim hâline geldi.

Habernediyor.com / Turgut Başer