ABD ile pürüzler giderildi mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Donald Trump’ın Beyaz Saray’daki görüşmenin ardından yaptıkları açıklamalar, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki pürüzlerin tam anlamıyla giderilmediğini ve uzunca bir süre de giderilemeyeceğini gösteriyor. 

Türkiye'nin görüşmeye giderken yanında götürdüğü konular sayıca fazlaydı. İki ülke arasındaki ilişkilerin tüm zamanların en gergin dönemlerinden birinde olunması sebebiyle ABD'ye çıkarma yapıldı denilebilir. Washington'a devlet filosundaki en büyük uçak olan Boeing 747 ile gidilmesi ve birçok önemli ismin de götürülmesi görüşmenin ne kadar önemli olduğunun göstergesiydi.

Konuşulacaklar

Görüşmede konuşulacak herkesin hemfikir olduğu ana gündem maddesi Suriye'nin kuzeyindeki durumdu. Buna ek olarak Washington'ın Türkiye'nin yanında bir tutum göstererek YPG’ye desteğini kesmesi, Suriye'deki terör örgütü YPG’nin sözde lideri Mazlum Kobani'yi muhatap almaması ve terörist olduğunu kabul etmesi bekleniyordu. Öte yandan, S-400 meselesi, F-35 problemi, diplomatik nezakete uymayan skandal mektup, FETÖ ve elebaşının iadesi ve Temsilciler Meclisi’ndeki kararlar Türkiye için temel konulardandı.

Kürtler-YPG karmaşası

Türkiye, ABD’nin terör örgütü PKK-YPG’ye verdiği desteği kesmesi yönünde beklediğini henüz alabilmiş değil. Donald Trump, “Kürtler” olarak nitelediği terör örgütü ile "Harika bir ilişkimiz var." diyerek hâlen muhatap aldıklarının mesajını verdi. Ayrıca, Trump Erdoğan’ın, “Bizim Kürtlerle sorunumuz yok, terör örgütüyle sorunumuz var, iki konuyu birbirinden ayıralım.” cümlesine ve AK Parti'nin bünyesinde 50'den fazla Kürt milletvekili olduğunu söylemesi üzerine de cevap vermedi. Dolayısıyla bu konuda ilerleme katedilmiş değil.

Terörist mi general mi?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mazlum Kobani takma ismini kullanan ABD'nin "general" dediği ve vize vermeye hazırlandığı YPG elebaşı hakkında da terörist olduğuna dair eldeki belgelerin verildiğini hatta CIA'in dökümanlarını da takdim ettiğini belirtti. Trump ise bir gazetecinin "Bugünkü görüşme sonrası halen Kobani'yi Beyaz Saray'a davet etmeyi düşünüyor musunuz?" sorusu üzerine "Onunla (Kobani) çok iyi bir telefon konuşması yaptık. Çok yakın çalışıyoruz. Sizin Cumhurbaşkanınız ile de çok yakın çalışıyoruz." ifadesini kullanarak YPG'nin bir numaralı ismini Beyaz Saray'a davet edip etmeme konusunda cevap vermekten kaçındı. Buradan yola çıkarak Trump'ın, “general” ile yakın ilişkilerini devam ettireceği söylenebilir.

FETÖ meselesi

Erdoğan, FETÖ elebaşı Fethullah Gülen'in 15 Temmuz girişiminin arkasındaki kilit isim olduğunu vurgulayarak iadesine ilişkin belgelerin verildiğini, ABD'nin Türkiye'den istediği her terörist için kendilerinin gerekeni yaptıklarını belirtti. Cumhurbaşkanı, görüşme esnasında da "FETÖ'nün ABD'deki mevcudiyetinin sona erdirilmesi yönündeki talebimizi ve beklentimizi bir kez daha vurguluyoruz." ifadelerini kullandı ancak Trump, Erdoğan’ın bu sözlerine rağmen yine Gülen konusunda yorum yapmaktan kaçındı. Anlaşılan o ki Trump'ın bu konuya dair sarf ettiği tek cümle hâlen geçerli: "Bu, gündemimizde olan bir durum değil."

Skandal mektup

Bir gazetecinin sorusunu üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Trump’ın gönderdiği basına sonradan sızan skandal sözlerle dolu nezaket dışı mektubu geri takdim ettiğini söyledi. Erdoğan'ın yine "takdim" kelimesini kullanması dikkat çekerken Trump, Erdoğan’ın bu sözlerine de hiç karşılık vermedi.

S-400 ve F-35

İki ülke arasındaki belki de uzlaşma sağlanabilecek tek konu olarak S-400 meselesi göze çarpıyor. Türkiye daha önce S-400'lerin pazarlık konusu olmayacağı konusunda sinyaller vermesine rağmen dün ABD ile görüşmelerin devam edebileceği hususunda açık kapı bırakıldı. Erdoğan'ın daha önceki "ABD bize patriot vermek istiyorsa buyursun, versin. Gerçi bunlar teröristlere bunları ücretsiz veriyorlar, bedava veriyorlar. Biz bunlardan paramızla istedik. Obama döneminden beri istiyoruz. Vermediler. Hep 'Kongre müsaade etmiyor.' dediler" sözlerinden hareketle Patriot satışı ya da Türkiye'nin F-35 programına döndürülmesi gibi hususlarda anlaşma sağlanırsa S-400 rafa kalkabilir.

Temsilciler Meclisi kararları

Üstteki konu başlıklarına kıyasla daha küçük bir problem sayılabilecek ABD Temsilciler Meclisi'nde alınan kararlara ilişkin Erdoğan, "Temsilciler Meclisi'nde 29 Ekim'de alınan kararların bu amaca (terör çevrelerinin ilişkileri bozmaya çalışması) hizmet ettiğini, Türk milletini incittiğini Sayın Başkan'la paylaştım." ifadelerini kullandı. Bugün sabah saatlerinde ise, son günlerde Türkiye karşıtı tutum izleyen ABD'li Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham ise ABD Senatosu'ndaki Ermeni tasarısını bloke etti.

Genel tablo böyleyken bu görüşme iki ülke için de geniş çaplı somut bir gelişme sağlamamış gözüküyor. Hâl böyle olunca taraflar arasındaki büyük pürüzlerin hâlen giderilmediği ve bir süre de giderilemeyeceği söylenebilir.

Habernediyor.com / Turgut Başer