İlk yerli otomobil serüveni: Devrim

Türk mühendislerin ilk yerli otomobil serüveni, eski ismi Eskişehir Demiryolu Fabrikaları Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii Anonim Şirketi'nde (TÜRASAŞ) başladı.

4 farklı otomobil üretildi

1961'de Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in talimatıyla bu fabrikada yaklaşık 200 mühendis ve işçi tarafından "Beyaz", "Siyah", “Gecekondu” ve "Mavi Boncuk" adlarıyla 4 otomobil üretildi.

Ankara'ya götürülen ve ismi "Devrim" olarak değiştirilen otomobillerden biri, 29 Ekim Cumhurbaşkanı Gürsel tarafından 1961'de Cumhuriyet Bayramı törenlerinde test için kullanıldı. Bu esnada benzini biten Devrim, ardından trenle Eskişehir'e getirilerek bir süre fabrika içinde kullanıldı, daha sonra TÜRASAŞ’ta sergilendi.

3 Mart 2018'de TÜRASAŞ tesislerinde ziyarete açılan "Devrim Otomobili Müzesi"nde sergilenen 0002 şasi ve 0002 motor numaralı araca, güvenlik gerekçesiyle benzin konulmuyor, aküsü ise sökülü bir şekilde bulunuyor.

Müzede, aracın yapımında kullanılan matkap ve torna tezgahları, kaynak motoru, yapım aşamalarının kayıt altına alındığı fotoğraf makinesi, pergel, kumpas, cetvel, yedek parçalar, kireç taşından maketi, çizim masası, Sivas'ta demir yollarında dökülmüş orijinal motor bloku ve çalışmaların fotoğrafları gösteriliyor.

Bursa'nın Gemlik ilçesinde kurulan ve fabrikası yarın açılacak olan TOGG sebebiyle son yıllarda daha çok ilgi çeken "Devrim", yeni müzesinde 470 bin kişi tarafından ziyaret edildi.

Far bloklarının yetişmesi için düğününü erteledi

Müzenin kurulmasında çalışan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nden emekli olan öğretim üyesi Dr. Cezmi Karasu, Devrim otomobilleri ile ilgili çok şeyler söylendiğini aktardı.

Direksiyonu sürücüye yakın olan araçtaki problemi halletmek için proje mühendislerinin kırmalı direksiyon tasarladığını söyleyen Karasu, "Kırmalı direksiyonun uygulanmasının ve maliyetinin zor olacağı tahmin edildiği için bu uygulamadan vazgeçiliyor fakat 2 sene sonra çok ünlü bir otomobil markası kırmalı direksiyonun, aşağı yukarı yönde hareket edebilen direksiyonun patentini aldı, uygulamasını gerçekleştirdi. Bugün birçok araçta bu uygulamayı görmekteyiz." sözlerini kullandı.

Karasu, Devrim'in yalnızca Eskişehir Demiryolu Fabrikalarının üretimiyle yapılmadığını, ayrıca dışarıdan yerli katkılar aldığını söyledi.

Aracın far gruplarının üretimi ile ilgili bilgi veren Karasu, şunları söyledi:

"Türkiye'de far üretimi 1961’de yok fakat bu sinyal grubunda kullanılan far grupları yerli imkanlarla gerçekleşebilecek bir iş. Bunu bir polyester fabrikası İstanbul'da kendi talepleri sebebiyle üstleniyor. Devrim otomobillerinde yerli far gruplarının tercih edildiğini anlıyoruz ki Devrim Otomobil Müzesi'nde bu far gruplarının ham şekilleri de yer alıyor.

Bu yerli üretim, o kadar coşku yaratmış ki biz bu far bloklarını tasarlayan aileye ulaştık. Ne yazık ki şu an yapan kişi hayatta değil fakat eşi ve çocukları yaşıyor. Eşi bize ilginç bir hikaye anlattı. Devrim'in imalatı aşamasında evlilik ihtimalleri var fakat far bloklarını yapan kişi bu yerli üretime yapacağı katkı düşüncesiyle düğünlerini ertelemiş. Projenin başında bulunan kişi olan Emin Bozoğlu, sonuç raporlarında eğer bir takdirname veya taltif yapılacaksa projenin neticesinde bu ailenin ve kişinin de unutulmaması gerektiğini not olarak bize bırakmış."