Korona, Evliya Çelebi'yi haklı çıkardı!

Evliya Çelebi'nin Seyahatname isimli eserinde geçen "İstanbul'dan Uludağ, Uludağ'dan İstanbul görüyor" bilgisi hep tartışıldı. Bina ve gökdelen keşmekeşinden, kalabalık nüfustan, hava kirliliğinden dolayı bunu test etme şansı hiç olmadı. Ta ki koronavirüs Türkiye'yi eve kapatıncaya kadar...

KÜLTÜR-SANAT 20.05.2020, 12:01
Korona, Evliya Çelebi'yi haklı çıkardı!

Açık havada İstanbul'dan Uludağ'ı çıplak gözle görmenin mümkün olduğu ortaya çıktı. Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınıyla mücadele yönelik "Evde kal" çağrılarına uyulması ve sanayideki yavaşlama, Marmara Bölgesi'nin havasında temizlenmeyi, bu sayede de İstanbul'dan Uludağ'ı görebilmeyi sağladı.

Bir süredir sosyal medyanın gündeminde yer alan "İstanbul'dan Uludağ'ın göründüğü"ne yönelik iddialar, uzmanların açıklamalarıyla netlik kazandı.

Covid-19 (yeni tip koronavirüs) salgınının yayılmasını önlemek için yapılan "Evde kal" çağrılarının etkisiyle insanların sokağa çıkmayıp evde kalmaları trafikteki araç sayısı azalttı. Azalan araç sayısı ve sanayideki yavaşlama ise Marmara Bölgesi'nin havasının çok daha temiz olmasını sağladı. Hava kirliliğinin azalması vesilesiyle havanın açık olduğu günlerde artık İstanbul'dan Uludağ'ın zirvesi görülebiliyor.

200-300 kilometreye kadar görülebilir

İTÜ (İstanbul Teknik Üniversitesi) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, Anadolu Ajansı muhabirine yaptığı açıklamada, hava şartlarının uygun olması durumunda insanların dünyanın eğriliğinin üzerindeki yüksek dağları çıplak gözle 200-300 kilometreye kadar görebileceğini söyledi.

Uygun meteorolojik şartlar ve konumdan Everest Dağı'nı 300 kilometreden daha uzak mesafeden görenlerin olduğunu ifade eden İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, Uludağ'ın da İstanbul'dan görülebileceğini kaydetti.

Prof. Dr. Hüseyin Toros, bunun için uygun hava şartlarının oluşması gerektiğini vurgulayarak sözlerini şu şekilde sürdürdü:

"Havanın içerisindeki nem miktarı, toz ve kirleticiler azaldıkça daha uzak mesafeleri görebiliriz. Gün içerisinde hava sabah saatlerinde daha sakindir. Öğleden sonra havanın ısınmasıyla gün düşey yönde hava hareketlenip kararsız hale gelir, havada kırılmalar olur. Örneğin yazın sıcakların yoğun olduğu dönemlerde asfalta veya çöle baktığımızda serap görülebilir. Serap bilhassa yeryüzünün çok ısınması sonucu güneş ışınlarının kırılması sonucu oluşan optik illüzyonlardır. Böyle bir durumda görme mesafesi düşer." 

Sabah saatlerinde havanın daha kararlı ve türbülansın daha az olduğunu kaydeden İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, "Yüksek olması ve İstanbul ile arasında bir engel olmaması sebebiyle Uludağ'ı görmek için yaz aylarında sabah saatleri daha uygun olabilir. Görüş mesafesini etkileyen birçok faktör vardır. Örneğin deniz yüzeyinden gelen hava daha nemli olabilir. Yüksek basınçta inici hava hareketleri vardır, yer seviyesinde pus oluşabilir. Şehirlerde hava kirliliği görüş mesafesini olumsuz etkiler." değerlendirmesinde bulundu.

Gravürlerde İstanbul arkasında Uludağ resmediliyor

Tarihçi-Yazar Zafer Bilgi de bazı eski İstanbul gravürlerinde İstanbul ve Boğaz siluetinin arkasında Uludağ'ın da resmedildiğinin görüldüğünü söyledi.

17. yüzyılın önemli gezgin ve nesir yazarı Evliya Çelebi'nin meşhur Seyahatname isimli eserinde, Uludağ ve İstanbul'un karşılıklı görülmelerine değindiğini belirten Tarihçi-Yazar Zafer Bilgi şunları söyledi:

"Bugün İstanbul'un bina ve gökdelen keşmekeşinden, kalabalık nüfustan, hava kirliliğinden bir şey göremiyoruz. Ancak Osmanlı döneminde kalabalık nüfus ve keşmekeş binalar yerine uçsuz bucaksız ovalar ve tepeler göze çarpmaktaydı."

Tarihçi-Yazar Zafer Bilgi, Evliya Çelebi'nin "Cebeli Ruhban" diye zikrettiği dağın Uludağ olduğunu, Seyahatname'de Ruhban Dağı'ndan Yeni Cami'nin altın yaldızlı minarelerinin görüldüğünün yazılı olduğunu aktardı.

Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde Uludağ'la ilgili başka bilgiler de paylaştığını ifade eden Tarihçi-Yazar Zafer Bilgi, şunları kaydetti:

"Evliya Çelebi, Seyahatname'de 'Bulutsuz açık havada bakıldığında güneşin ışıkları ateş gibi İstanbul kalesine vurunca yedi kuleleri, Sultanahmet Camii'nin 6 minaresi ve Ayasofya Camii açıkça görülür. Bu kadar yüksek bir dağdır. Doğuda ve güneyde Kütahya, Tavşanlı Kasabası ve nice kasabaları, köyleri Ruhban Dağı'ndan görmek mümkündür.' diyor. Ayrıca Galata Kulesi hakkında bilgi verirken, 'Kuleden bakılınca Bursa'daki Ruhban Dağı ve dürbün ile bakıldığında da Bursa'daki bütün imaretleri görülür.' şeklinde yazıyor."

Yorumlar (0)