Beren Saat'in başrolünü oynadığı Atiye dizisi ile ismini daha çok kitleye ulaştıran Göbeklitepe Şanlıurfa'nın Örencik mevkiisine yakın bir yerde 1963 yılında farkedilmiştir. Ancak 10 yıl öncesinde bir çiftçinin farkındalığı ile önemi anlaşılmıştır.
10 ile12 adet arasında T şeklinde dizilen dikilitaş olarak adlandırılan yapı daire biçiminde olup, aralarının ise taş ile örülmüş olması dikkatleri çekmektedir. Öte yandan iki birbirine bakan iki insanı sembolize eden dikilitaşlarda bir o kadar önem arz etmektedir.
Doğaya dair, insana dair birçok kabartma ortaya çıkmış, adeta tepe yaradılışın sırlarını ilahi bir kudretin varlığını aynı zamanda bir taraftan varoluşun kaynağını bizlere yoğun ancak detaylı motiflerle, süslemeler ile anlatmak istemiştir. El, kol gibi insan uzuvları haricinde akbaba, tilki, boğa, yaban ördeği, yaban domuzu ve yılan sık görülen hayvan motiflerindendir.
11.600 yıl öncesine ait bu görkemli yapı son tarıma yakın avcı toplayıcı topluluk tarafından inşaa edilen görkemli ve ilgi çekici bir tapınaktır. Tapınağa yaklaştığınızda içinizde bir yandan doğuş bir yandanda köklerine dönüş vardır. Tapınak her adımda sizi kendi varoluşunuzdan ziyade en başa insanlık tarihinin ve dinlerin varoluşuna doğru iter. Çanaksız Çömleksiz çağ olarak da adlandırılan Neolitik Çağ da bu tarz kült bir yapının miras olarak kalması mucizenin kendisidir. Bu sebeple bütün insanlığa miras olarak kabul edilmiş, 2011 yılında UNESCO tarafından dünya mirası listesine ilk geçici daha sonra da kalıcı olarak eklenmiştir.
8000 yıl önce terkedilmiş olan yapı İstanbul Üniversitesinin 1963 yılında yaptığı kazılar neticesinde el yapımı bir çok tarih öncesi araç çıkmış lakin değeri anlaşılmamış daha sonra 1980 yılında yabancı bir makale yazılmış yine göz ardı edilmiş. 1994 yılında Heidelberg Üniversitesi’nden Klaus Schmidt tarafından bir çalışma yapılmış anıtsal karakteristik yapısından çok etkilenen arkelog Göbekli Tepe'nin değerinin anlaşılmasında önemli rol oynamıştır. Söğüt tarlası olarak bilinen bölge de Biris Mezarlığı bulunmuş Höyüğün önemi daha kuvvetli bir biçimde ortaya çıkmıştır. İyi korunmuş olan yapıda insan vücudunun üç boyutlu hallerini gösteren yontular insanı büyüleyecek modern insanın yeteneklerini sorgulatacak cinstendir.
