Dünya üzerindeki tüm mavi gözlü insanların atası kim?

Eğer gözlerinizin rengi mavi ise, muhtemelen dünya üzerindeki tüm mavi gözlü insanlarla bağınız var. Bugün dünyada yaşayan mavi gözlü her insanın, muhtemelen bundan 10.000 yıl önce yaşamış ortak bir atası var. Fakat dünya üzerinde hiç kimse 10.000 yıl önce mavi göze sahip değildi. Dünyadaki herkes kahverengi gözlere sahipti. Sonrasında 6.000 ila 10.000 yıl önce, Karadeniz dolaylarında bir kişi, göz renginde ufak bir gen mutasyonu geçirdi. Bu mutasyon ile insan ırkında bilinen ilk mavi gözlü kişi oldu. Araştırmacılar elbette bugün ilk mavi gözlü insanın kim olduğunu bilmiyor.

Göz renginin mavi olduğu bilinen en eski insan, Kuzey İspanya'da bulunan 7000 yaşında bir iskeletti. İskelet üzerinde yapılan genetik analizleri, gözlerinin mavi olduğunu ortaya koydu.

Mavi göz nasıl ortaya çıktı?

İlk başlarda hangi özelliklerin mavi gözün gelişmesine neden olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Ve gerçekten mavi göz bu kadar nadirse, nasıl zamanla bu kadar çok insan mavi gözlü oldu? Göz rengi melanin adı verilen bir pigmente bağlıdır. Gözün renkli kısmındaki melanin pigmentini düzenleyen genin adı ise OCA2'dir. Mavi göze sebep olan mutasyon, OCA2 genini etkiledi. Bu da OCA2 geninin melanin pigmenti üretmesine ve göz renginin maviye dönmesine sebep olan genetik değişimi tetikledi.

Bir çalışmaya göre araştırmacılar, mavi gözlü insanların %99.5'inin DNA'larındaki aynı yerde aynı mutasyona uğramış geni miras aldıklarını buldular. Mavi gözler hakkında şaşırtıcı bir başka gerçekte, aslında sadece mavi olmadıkları. Gözün renkli kısmına iris adı verilir. İriste ne kadar çok melanin varsa, göz rengi o kadar koyu olur. Mavi gözlülerin irislerinde küçük parçacıklar vardır. Bu minik parçacıklar Tyndall Efekt'e sebep olur. Küçük parçacıklar, ışığın mavi dalga boylarını atomosfere geri yayar. Tyndall Efekt'inin bir sonucu olarak, ortaya mavi renk çıkar. Bu durum tıpkı ışığın gökyüzünde yansıması ile gökyüzünün mavi görünmesine sebep olmasına benzer. Mavi gözler renklerini giren çıkan ışıktan aldığından, ışığın durumuna bağlı olarak farklı renklerde görünebilir. Bu durum da tıpkı renkli gözlü birinin "Mavi giydiğimde gözlerim mavi oluyor, yeşil giydiğimde yeşil görünüyor" demesine benzer.

Soğuk iklim-coğrafya ve mavi göz ilişkisi

Gözlerin mavi olmasıyla ilgili bir başka teori de mavi gözlülerin soğuk iklimlerde avantajlı olmaları. Düşük melanin seviyeleri, güneşten daha fazla D vitamini absorbe etmeyi sağlar. Mavi gözlü insanlar oldukça nadir olsa da, günümüzde Avrupalı insanların %20 ila %40'ı mavi gözlüdür.

Mavi gözün tek bir kişiden dünyaya bu kadar yayılabilmesiyle ilgili bir başka teori de, mavi gözlerin insanlarca çekici bulunması. Mavi gözlü insanların daha kolay eş buldukları ve genetiklerini aktarma fırsatı elde ettiklerine inanılıyor. Bunlar yalnızca teori ve inanış. Bilimsel olarak kanıtlanmış veri değil.