Çorum'da büyük keşif: 3 bin 500 yıllık
Hititlerin başkenti olan Hattuşa'daki Yerkapı Tüneli'nde bulunan ve 3 bin 500 sene evvel çizildiği düşünülen 249 yeni hiyeroglif (antik dönemlere ait bir yazı sistemi) ile Hititlilerin geleneklerine ait yeni bilgilere erişilmesi amaçlanıyor.
Anadolu coğrafyasının ilk medeniyetlerinden olan Hititlerin başkenti Çorum'a bağlı Boğazkale ilçesinde bulunan Hattuşa Ören Yeri'nde 1907 yılında başlayan arkeolojik kazılar, Almanya Arkeoloji Enstitüsü'nden Prof. Dr. Andreas Schachner başkanlığında sürüyor.
Farklı üniversite ve ülkeden arkeolog, Hititolog ve buna benzer uzmanlık alanından bilim insanlarının hep birlikte sürdürdüğü kazılarda 80 metre uzunluğunda, çok sayıda taş kullanılarak yapılan Yerkapı Tüneli'nde yaklaşık olarak 3.500 sene evvel çizildiği düşünülen yeni simgelere rastlandı.
Binlerce senedir bozulmamış
Mardin Artuklu Üniversitesi'nden Doç. Dr. Bülent Genç, 13 Ağustos 2022'de öğrencilerle birlikte fotoğraf çekmek amacıyla ören yerinde gezdiği esnada Yerkapı Tüneli'nin orta bölümündeki taşlara kök boya ile çizildiği düşünülen simgeleri gördü.
Tünelde 249 simge gören Genç, keşfini Schachner ile de paylaştı. Alman arkeolog da Yerkapı ve simgelerin üç boyutlu taramasını gerçekleştirerek, hiyeroglifleri bilime kazandırdı.
Simgelerin, tünelin dört mevsim ortalama sıcaklığının olması, yağmur ve güneş girmeyen karanlık bir mekanda bulunması gibi sebeplerle binlerce senedir bozulmadan günümüze kadar ulaştığı öngörülüyor.
Kazı çalışmaları 115 sene evvel başladı
Schachner, basın mensuplarına, tanrıların betimlendiği öngörülen 249 hiyeroglife ilişkin farklı uzmanlık alanlarında ilerleyen bilim insanlarının incelemesinin devam ettiğini belirtti.
Hattuşa'da arkeolojik kazı faaliyetlerinin 1907 yılında Yerkapı'dan başladığını, bugüne değin kendisi de dahil olmak üzere kazı yapan herkesin defalarca kez tünelden geçtiğini fakat hiç kimsenin hiyeroglifleri fark etmediğini kaydeden Schachner, keşfin akabinde İstanbul Üniversitesi'nden Doç. Dr. Metin Alparslan'ın simgelerin hangi manaları taşıyor olabileceğini tespit etmek üzere faaliyetlere başladığını aktardı.
Hattuşa'nın zirvesinde konumlanan Yerkapı Tüneli'nin Hitit medeniyeti için son derece kıymetli olduğunun altını çizen Schachner, yeni keşfedilen hiyerogliflerle tünelin ne maksatla kullanıldığını çok daha iyi anlama olanağı bulacaklarını vurguladı.
"Hititlerden sonra da kullanılmış"
Tünelde bulunan hiyerogliflerin birbirlerine benzerlik gösterdiğine işaret eden Schachner, şöyle devam etti:
"Simgeleri bilim dünyasıyla paylaşacağız ve Hititler ile ilgili yepyeni fikirler oluşacak. 249 hiyeroglifinin hepsi birbirinden farklı değil, onları toplam sekiz gruba ayırıyoruz. Hızlı bir şekilde yapıldıkları ve hızlı bir şekilde anlaşılmasını hedeflediklerini düşünüyoruz.
Anadolu coğrafyasında bulunan hiyerogliflerin tamamına yakınının kendi manalarını barındıran mühürlerde ya da yazıklara görüyoruz. Tünelde bulunan simgelerin keşfiyle Hititlerde hiyeroglifin çok daha yaygın bir şekilde kullanıldığını düşünüyoruz.
Hititleri daha çok çivi yazılı metinler üzerinden biliyoruz fakat görüyoruz ki onların apayrı bir yazı sistemleri var. Hitit devleti yıkıldıktan 400 sene sonra bile bu tarz yazıtların sıklıkla kullanıldığını görüyoruz."
