Ayasofya'daki freksler sıva ile mi kapanacak?

Ayasofya ile ilgili kafalara takılan bazı soruları Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri ile görüşen Hürriyet gazetesi, Ayasofya'nın herkese açık olacağı ve ücret istenmeyeceği, üst galeriler için turistlerin randevu alması gerektiği bilgisine ulaştı.

Gündemdeki en önemli soru olan cami içindeki fresklerin akıbeti ile ilgili de bakanlık yetkilileri, kesinlikle sıvayla kapatılmayacağı, fresklerin "karartma" yöntemiyle ya da perde çekilerek muhafaza edilececeğini bildirdi.

Mülkiyet aynen devam ediyor

Cumhurbaşkanlığı, Ayasofya'nın yönetimini Kültür ve Turizm Bakanlığından alarak Diyanet İşleri Başkanlığı’na bıraktı fakat tarihî yapının mülkiyeti her zaman Vakıflar Genel Müdürlüğünde. Vakıflar Genel Müdürlüğü ise Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı. Yani bir bakıma Kültür ve Turizm Bakanlığı Ayasofya'dan küllen uzaklaştırılmış değil. 

Hâliyle "Ayasofya nasıl yönetilecek, bakım ve onarımları nasıl yapılacak?" gibi temel sorulara Diyanet İşleri Başkanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı birlikte cevap arayacak. Çıkan sonuçlar ise Cumhurbaşkanlığı ile paylaşılacak.

Ayasofya herkese açık olacak ama...

Müze statüsündeyken 2019 yılında 3 milyon 727 bin kişi tarafından ziyaret edilen Ayasofya'nın ziyaretçi sayısı bazı günlerde 20 binleri geçiyordu. Bilet uygulaması kalktığı ve ücretsiz hâle getirildiği için ziyaretçi sayılarında patlamaların olması öngörülüyor.

Gişelerin kaldırılacağı Ayasofya'yı dileyen herkes ziyaret edebilecek ancak üst kat galeri bölümleri için "ücretli ziyaretçi girişi" alternatifler arasında bulunuyor. Üst kat galeri bölümüne alınacak yabancı ziyaretçiler için randevu sistemi de gündemde.

Restorasyonlar devam edecek

Hâlihazırda çok sayıda restorasyonun sürdüğü Ayasofya için yeni restorasyon projeleri sırada bekliyor. Peki, Ayasofya yönetiminin Diyanet İşleri Başkanlığına bırakılmasıyla restorasyon işleri duracak mı? Kültür ve Turizm Bakanlığı binadan tamamen çıksa bile -ki tamamen çıkmış değil- Sultan Ahmet Camisi’nde olduğu gibi onarımlar yine Vakıflar Genel Müdürlüğünün mülkiyet hakkı sebebiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından sürdürülecek.

Bilim Kurulu aynen devam

Ayasofya restorasyonları 1993 yılından bu yana Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Prof. Dr. Mustafa Erdik, Prof. Dr. Nevzat İlhan, Prof. Dr. Selçuk Mülayim gibi alanında uzman akademisyenlerden oluşan Bilim Kurulu onayıyla gerçekleştiriliyor.

Bilim Kurulu Ayasofya’nın ihtiyacı olan onarımları tespit ediyor ve bu onarımların yapılması için hazırlanan restorasyon projelerini denetliyor, takibini yapıyor, gerektiğinde müdahale ediyordu.

Bilim Kurulu'na Cumhurbaşkanlığının da, Kültür ve Turizm Bakanlığının da, Diyanet İşleri Başkanlığının da, Vakıflar Genel Müdürlüğünün de itimatı tam. Yani Bilim Kurulu çalışmalarına aynen kaldığı yerden hiçbir şey olmamış gibi devam edecek.

Zaten Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri, 1500 yıllık Ayasofya'nın her zaman restorasyona ihtiyacı olduğunu belirtiyor ve doğru ve bilimsel uygulama yapabilmek için de Bilim Kurulu'na büyük ihtiyaç olduğunun altını çiziyor.

Yine de konu Cumhurbaşkanlığına danışılacak.

Namaz kılmaya engel olan freksler ne olacak?

Namaz kılmayı imkânsız hâle getiren frekslerin ne olacağı ise en çok merak edilen konular arasında bulunuyor.

Önceki dönemde aslına zarar verilmemesi koşuluyla üzeri ince sıva ile örtülerek koruma altına alınan fresklere birkaç formül bulunmuş durumda. Namaz vakitlerinde ışık yöntemiyle "karartma" ya da "perde çekme" alternatiflerden ikisi.

Freksler ne zaman sıva ile örtülmüş?

Gravürlerden ve fotoğraflardan yapılan tespitlere göre Osmanlı döneminde fresklerin üstü açıkmış. 1850 Fossati onarımlarında, dökülmelere karşı fresklerin üstünün örtüldüğü tespit edilmiş.

Yani Osmanlı döneminde Ayasofya, cami olarak varlığını sürdürürken fresklerin üstü açıktı. Buradan hareketle fresklerin üstlerinin örtülmemesi de bir alternatif olarak değerlendiriliyor.

Tüm alternatifler ortaya  konuluyor ancak kesin olan tek bir şey var: Frenksler sıvayla kapatılmayacak.