Türkiye’nin onayı olmadan Finlandiya ve İsveç NATO’ya girebilir mi? 

NATO üyeliği için başlatılan başvuru süreçleri, genellikle uzun ve zorlu bir dönemi kapsıyor. NATO’ya dâhil olabilmek için Ukrayna, Bosna Hersek ve Gürcistan da uzun zamandır diplomatik görüşmeler yürütüyor. Ancak NATO üyeliğinin onaylanması için pek çok yasal süreç ve kriterin yerine getirilmesi gerekiyor. 

Üye ülke sayısı 30’u buldu

İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle kurulan NATO, uzun süre Sovyetler Birliği’ne karşı askeri bir oluşum olarak faaliyetler yürüttü. 1949 yılında 12 ülkenin imzasıyla kurulan NATO’nun bugünkü üye ülke sayısı 30’a ulaştı. Türkiye ise NATO’ya 1952 yılında dâhil oldu. NATO, son olarak Kuzey Makedonya’yı 2020 yılında birliğe kabul etti.  

Kuzey Makedonya, Yunanistan’ın vetosunu kaldırmasıyla NATO üyesi olabildi 

Ancak Kuzey Makedonya’nın NATO’ya üyelik süreci oldukça sancılı geçti. Eski ismi Makedonya olan Kuzey Makedonya, isim anlaşmazlığı sebebiyle uzun süre Yunanistan’la olan sorunlarını çözemedi. Yunanistan ile yaşanan kriz sebebiyle, Kuzey Makedonya’nın NATO üyeliği için başlatılan başvuru süreci de uzun süre sekteye uğradı. Ülke isminin başına ‘Kuzey’ kelimesini ekleyerek Yunanistan krizini sonlandıran Kuzey Makedonya, Yunanistan’ın vetosunu kaldırmasıyla NATO’ya dâhil edildi. 

Bosna-Hersek, 2010 yılından bu yana bekliyor

Ukrayna, Gürcistan ve Bosna-Hersek ise yıllardır NATO üyeliği için beklemeye devam ediyor. 2008 yılında Bükreş’te gerçekleştirilen NATO görüşmelerinde Ukrayna ve Gürcistan’nın ilerleyen süreçte birliğe dâhil olması için fikir birliği sağlanmış olsa da bu hala gerçekleşemedi. Bosna Hersek ise 2010’dan bu yana üyelik için diplomatik görüşmelerini sürdürüyor. 

Türkiye, Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğine sıcak bakmıyor

Rusya’nın Ukrayna işgali sonrası harekete geçen Finlandiya ve İsveç, NATO’ya üye olabilmek için başvuru sürecini başlatma kararı aldı. NATO üyesi ülkelerin geneli bu adıma olumlu yaklaşırken, Türkiye ise iki ülkenin PKK’ya verdiği destek sebebiyle bu girişime sıcak bakmıyor. Uzun süredir askeri tarafsızlık politikası ile yönetilen iki devlet, yıllar sonra radikal bir karar alarak bu dengeyi Batı lehine bozma kararı aldı. 

Finlandiya, İkinci Dünya Savaşı bittiğinden beri tarafsızdı

Rusya ile 1500 kilometrelik sınır hattı bulunan Finlandiya, İkinci Dünya Savaşı’nın bitmesinin ardından Sovyetler Birliği ise sözleşme imzalayarak ülkenin askeri açıdan bağlantısız olduğunu kabul etti. Sovyetler Birliği’nin çökmesi ile Batı dünyasına yanaşan Finlandiya, önce Avrupa Birliği’ne dahil oldu, ardından da avro kullanmaya başladı.

Ukrayna’nın işgali, Finlandiya’nın NATO hamlesini tetikledi

NATO üyeliğine uzun süre sıcak bakmayan Finlandiya, Ukrayna’nın işgali sonrası bu tutumunda da değişikliğe gitme kararı aldı. Ukrayna işgaline kadar, Finlandiya halkının yalnızca yüzde 20’lik kesimi NATO üyeliğine sıcak bakıyordu. Ancak savaşın başlaması ile anketlerdeki bu oran yüzde 70’i aştı. Benzer bir durumun yaşandığı İsveç’te de NATO üyeliği için girişimler hızlandı. İki ülke beraber hareket ederek, NATO’ya üyelik sürecini başlatmaya karar verdi. 

İsveç, 200 yıldır Rusya ile savaşmıyordu

Yaklaşık 200 yıldır Rusya ile hiçbir savaşa girmeyen İsveç, Finlandiya gibi soğuk savaş döneminde tarafsız ve bağlantısız olarak iç gündemine yoğunlaştı. Ancak Amerikalı eski bir istihbarat memuru tarafından ifşa edilen yazışmalarda, İsveç’in 1950’li senelerde Amerika Birleşik Devletleri ile gizli bir protokol imzaladığı ortaya çıktı. Yapılan anlaşma çerçevesinde, Rusya’nın olası bir İsveç saldırısı durumunda ABD’nin İsveç ordusuna yardımda bulunacağı yer alıyordu. 

NATO’nun ‘açık kapı’ stratejisi

NATO, uzun bir süredir ‘açık kapı’ stratejisini uygulamaya devam ediyor. Bu strateji, aynı zamanda birliğin kurucu anlaşmasındaki 10’uncu maddeye dayandırılıyor. Anlaşmadaki 10’uncu madde, kurucu ülkelerin Kuzey Atlantik coğrafyasının güvenliğine destek olmak amacıyla bir Avrupa ülkesini birliğe katılmak üzere davet edebileceğini vurguluyor.

Türkiye onay vermezse, Finlandiya ve İsveç NATO’ya giremez 

Ancak NATO üyeliği için bu da yeterli olmuyor. Bir ülkenin NATO’ya dâhil olabilmesi için, birlik bünyesinde bulunan 30 ülkenin tamamının oy birliğe ile onay vermesi gerekiyor. NATO üyeliği, genellikle uzun ve zorlu bir dönem olarak dikkat çekiyor. Birçok yasal prosedürü içinde barından başvuru süreci, onlarca aşamadan başarıyla geçilmesi durumunda tamamlanabiliyor.

Katılım sürecindeki 7 adım

Eğer NATO ülkeleri, dışarıdan bir ülkenin birliğe dâhil edilmesini kararlaştırırsa, NATO tarafından o ülkeye resmi davet gönderiliyor. Resmi davetin ardından da toplamda 7 adımdan oluşan yeni bir katılım sürecine geçiliyor. Bu adımlar çerçevesinde aday ülkeler tarafından birçok katılım protokolleri hazırlanıyor ve imzalanıyor. Aday ülkenin donanımının NATO üyeliği yeterli olup olmadığı detaylı bir şekilde ele alınıyor ve müzakerelerde bulunuluyor. Şartları yetersiz olan aday ülkelerin nasıl bir reform çalışması yürütebileceği üzerine istişareler ve anlaşmalar imzalanıyor. 

Tamamlanan protokoller ABD’ye gönderiliyor

Tüm aşamaları başarıyla geçmeyi başaran aday ülkeler, eğer 30 NATO müttefikinin tamamından da onay alırsa, sürecin önündeki en büyük engel kalkmış oluyor. Sürecin tamamlanması ile birlikte aday ülkenin katılım protokolleri Washington Anlaşması’nı saklamakla görevli olan Amerika Birleşik Devletleri’ne sevk ediliyor. Bu aşamanın da tamamlanması sonrası NATO Genel Sekreteri tarafından birliğe katılacak olan yeni ülke, ittifaka davet ediliyor. Başvuru sürecinin son aşamasını da tamamlayan aday ülke, üyelik ile ilgili kendi ulusal ve yasal aşamalarını da sonuçlandırarak, katılım protokolünü Amerika Birleşik Devletleri’ne teslim ediyor ve NATO’ya resmen dâhil olmuş oluyor.