Türkiye yüksek insani gelişme kategorisine girdi

2018 senesini kapsayan İnsani Gelişme Endeksi'nde, 0,806'lık değere ulaşan Türkiye, 189 ülke arasında 59'uncu sıraya yükseldi. Bu sonuçla Türkiye ilk kez "çok yüksek insani gelişme" kategorisine girmeyi başarmış oldu. 

UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı) tarafından 2018 yılı verileri baz alınarak hazırlanan ve İnsani Gelişme Endeksi, Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi, Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi ile Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi'ni içeren "İnsani Gelişme Raporu 2019" yayımlandı. 

Ülkelerin resmi istatistik kurumlarından elde edilen veriler ışığında hazırlanan endekslerden İnsani Gelişme Endeksi, uzun ve sağlıklı yaşam, bilgiye erişim ile kabul edilebilir bir yaşam standardı gibi 3 temel boyutta ortalama insani gelişme düzeyinin uzun vadeli takibi sonucunda hazırlanıyor.

İnsani gelişmede ilk sırada Norveç bulunuyor

Dünyada en çok bilinen kalkınma göstergelerinden biri olan endekse göre, yeni nesil eşitsizlikler, eğitim, teknoloji ve iklim değişikliği konularının etrafında şekilleniyor. 

Norveç, İsviçre, İrlanda, Almanya, Hong Kong

İnsani Gelişme Endeksi'nde 0,954'lük değerle Norveç ilk sırada yer alıyor ve zirvedeki yerini koruyor. Bu ülkeyi, 0,946'lık değerle İsviçre, 0,942'lik değerle İrlanda, 0,939'luk değerle Almanya ve Çin'in Hong Kong Özel İdari Bölgesi takip etti.

Listenin en altındaki ülke Nijer

Listenin tabii ki en kötüleri de var. Geçen yıl kaydettikleri İnsani Gelişme Endeksi değeriyle listenin en altında yer alan ülkeler ise 0,377'lik değerle Nijer, 0,381'lik değerle Orta Afrika Cumhuriyeti, 0,401'lik değerle Çad, 0,413'lük değerle Güney Sudan ve 0,423'lük değerle Burundi olarak sıralandı. 

Türkiye sınıf atladı

Türkiye'nin 2018 yılındaki İnsani Gelişme Endeksi değeri 0,806 olarak hesaplandı. Bu değerle Türkiye, 189 ülke arasında 59'uncu sıaya yükseldi ve ilk kez "çok yüksek insani gelişme" kategorisine girdi. Türkiye, bir önceki listede 64'üncü olmuş ve "yüksek insani gelişme" kategorisinde yer almıştı. 

Aynı dönemde, en yüksek insani gelişme kategorisindeki ülkelerin ortalama endeks değeri 0,892, Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin ortalama endeks değeri ise 0,779 olarak hesaplandı.

Türkiye'nin değerleri böyle yükseldi

İnsani gelişmedeki ilerlemenin ölçütü olan endekste, Türkiye son 28 yılda önemli bir gelişme kaydetti. Türkiye'nin 1990 yılında 0,579 olarak hesaplanan endeks değeri, geçen sene 0,806'ya çıkarak toplamda yüzde 39,4'lük artış elde etti.

Türkiye'de 1990-2018 döneminde beklenen yaşam süresi 13,2 yıl, ortalama öğrenim süresi 3,1 yıl ve beklenen öğrenim süresi 7,5 yıl arttı. Ülkede kişi başına brüt millî gelir aynı dönemde yaklaşık yüzde 122,1 yükseldi.

Eşitsizlikte kayıp oranı

İnsani gelişme dağılımındaki eşitsizlikten arındırılmış endekste ise Türkiye'nin değeri boyut endekslerinin dağılımındaki eşitsizliğe bağlı olarak yüzde 16,2'lik bir değer yitirerek 0,675'e düştü. Çok Yüksek İnsani Gelişme Endeksi değerine sahip ülkelerin eşitsizlik sebebiyle kaybı ortalama yüzde 10,7 olurken, Avrupa ve Orta Asya'da bu oran yüzde 11,7 oldu.

Türkiye cinsiyet eşitsizliği endeksinde 66'ncı sıraya yükseldi 

Raporda, üreme sağlığı, kadının güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetler alanlarında cinsiyete dayalı eşitsizliklere ilişkin bulguların yer aldığı Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi verileri de açıklandı.

Kadın ve erkek kazanımları arasındaki eşitsizliklerin insani gelişmede yarattığı kaybı ortaya koyan endekse göre, Türkiye, 2018 yılında 0,305'lik değerle 162 ülke arasında 66'ncı sırada yerini aldı.